نشانهشناسی سخنرانی رئیسجمهور در مراسم تحلیف
ترسیم «ایرانقوی» در نطق تحلیف
14مرداد امسال دقیقا 115سال از جنبش مشروطه ایران میگذرد، نهضتی كه یكی از مهمترین اتفاقات تاریخی در 100 سال اخیر را به نام عدالتخانه و قانون در تاریخ كشورمان ثبت كرده است، حالا امسال بعد از یك قرن، ۱۴ مرداد درست در موعد صدور فرمان مشروطیت، مراسم تحلیف سیزدهمین دوره ریاستجمهوری كشورمان درحالی برگزار شد كه مجلس میزبان ۱۱۵ مقام رسمی از ۷۳كشور جهان بود. رئیسجمهور منتخب سوگندنامهای را امضا كرد كه طبق اصل ۱۲۱ قانون اساسی باید همه استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسوولیتهایی كه برعهده گرفته بهكار گیرد؛ تاكنون ۱۲ دوره مراسم تحلیف رؤسای جمهور منتخب در نشست علنی مجلس با حضور رئیس قوه قضاییه و اعضای شورای نگهبان برگزار شده است. پس از اعلام نتایج قطعی انتخابات ریاستجمهوری، چند مراسم طبق قانون اساسی برگزار میشود، ابتدا مراسم تنفیذ با حضور رهبر معظم انقلاب، سپس مراسم تحلیف و سوگند رئیسجمهور و بعد از آن رأی اعتماد مجلس به كابینه معرفیشده توسط رئیسجمهور؛ وقتی آیین جابهجایی دولت كاملا بهجا آورده شد، دیگر دولت جدید رسما كار خود را آغاز میكند.
اما رؤسای جمهور اسبق كشورمان از دیگر غایبان بهنام این مراسم بودند، طوری كه حسن روحانی تنها رئیسجمهور سابق حاضر در این مراسم بود؛ البته نوع دست دادن او با قالیباف هم به سوژه عكاسان تبدیل شد، حسن روحانی وقتی با رئیس مجلس مواجه شد، به سبك جدید كرونایی با مشت آن هم از زیر عبا به رئیس مجلس شورای اسلامی دست داد كه صدای شاتر دوربین با این حركت عجیب به شكل مسلسلی ادامه داشت. محمدیگلپایگانی، سید حسن خمینی، محمدجواد ظریف، سعید جلیلی و علی شمخانی هم از چهرههایی بودند كه این بار عدم حضورشان آنها را رسانهای كرد. ساعتی پیش از آغاز رسمی مراسم هم مهمانان مراسم تحلیف كه در چند روز اخیر به كشورمان سفر كرده بودند، با استقبال قالیباف وارد مجلس شورای اسلامی شدند و عكس یادگاری گرفتند.
وقتی مهمانان وارد صحن شدند، نشستن نمایندگان جبهه مقاومت در ردیف اول و نماینده اتحادیه اروپا در یك ردیف عقبتر و خوش و بش صمیمانه سردار قاآنی كه با لباس غیرنظامی در این مراسم حاضر شده بود، با نمایندگان جبهه مقاومت، از حاشیههای چشمنواز مراسم تحلیف بود. البته برای جانمایی بیشتر حضار در صحن مجلس، صندلیهای مهمانان ویژه مجلس كه با فاصله زیاد در صحن مجلس نصب بودند، برای مراسم تحلیف برداشته شد و تعداد زیادی صندلی موقت در سه ردیف جلو و همچنین در انتهای صحن مجلس قرار داده شد تا مهمانان داخلی و خارجی در صحن مجلس جا شوند. برخی مقامات خارجی كه در این مراسم حضور داشتند، انریكه مورا معاون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اشتفان كلمنت سفیر اتحادیه اروپا در وین، فرستاده ویژه رئیسجمهوری كرهجنوبی، نخستوزیر سوریه، دبیركل اتحادیه مجالس كشورهای اسلامی، رئیس پارلمان آفریقایجنوبی، رئیس دومای روسیه، رئیس مجلس ملی آذربایجان، رئیس مجلس ملی كبیر تركیه، رئیس مجلس نمایندگان مجلس عالی تاجیكستان، رئیس مجلس سنای پاكستان، نماینده دبیركل سازمان ملل، شیخ نعیم قاسم نایبرئیس حزبا... لبنان، نخستوزیر الجزایر، رئیسجمهور افغانستان، رئیسجمهور عراق، رئیس مجلس تركیه و نخستوزیر ارمنستان بودند.
برخی محورهای مهم سخنرانی رئیس مجلس در مراسم تحلیف سیدابراهیم رئیسی، رئیسجمهور بهشرح زیر است:
جمهوری اسلامی ایران میراثدار بیش از یك قرن مبارزه برای استقلال، آزادی، نفی سلطه و برقراری عدالت است
انقلاب اسلامی امروز به الگویی الهامبخش تبدیل شده است
كشور در مواجهه با تنگناها، ناملایمات و مصائب معیشتی، در آستانه یك تحول مبتنی بر مكتب امام، همراه با رفع ناكارآمدی، عوامل نفوذی و مقاومت در برابر فشارها و تحریمها است
نتایج انتخابات 98 و 1400 نشان داد مردم به صراط مستقیم جریان انقلاب اسلامی اعتماد دارند
پیام تحولخواهی مردم در 28 خرداد به نظام و دنیا مخابره شد و فصلی نوین در تاریخ انقلاب آغاز شد؛ فصلی برای جبران كوتاهیها، غفلتها، كاستیها، احیای ارزشها و آرمانهای اصیل اسلامی و حركت در مسیر بیانیه گام دوم انقلاب
بخواهیم یا نخواهیم در دوره جدید، بار به سرانجام رساندن خواستههای مردم به دوش همه ما مسؤولان است
دوره جدید مدیریتی كشور را باید به دوره كارآمدی و پاسخگویی تبدیل كنیم
اما پس از قالیباف، طبق قانون محسنیاژهای رئیس جدید قوه قضاییه پشت تریبون مجلس رفت كه برخی محورهای مهم سخنرانی او هم به این شرح بود:
امیدوارم بهفضل پروردگار رئیسجمهور محترم با كمك سایر قوا و نخبگان و مردم در این مسؤولیت خطیر موفق باشد و هرچه سریعتر در جهت رفع مشكلات مردم اقدام كنند
امیدوارم رئیس محترم جمهور نسبت به اجرای همه اصول قانون اساسی مخصوصا بندهای 16گانه اصل سوم قانون اساسی و اصولی كه حقوق آحاد جامعه را تأمین میكند، اهتمام لازم را داشته باشد
قوه قضاییه برای كمك به دولت، گسترش عدل و عدالت، حمایت از حقوق مردم و آزادیهای مشروع و مبارزه با فساد آمادگی لازم را دارد و با تمام توان كمك خواهد كرد و در مبارزه با فساد جدیتر از همیشه خواهد بود.
اما سید ابراهیم رئیسی كه پس از انجام مراسم سوگند، پشت تریبون صحن مجلس قرار گرفت، به نكات مهمی در زمینه دیپلماسی، تحریمها و تعامل در منطقه و جهان اشاره كرد و ضمن خیر مقدم به حاضران جلسه، گفت: «طلوع انقلاب اسلامی در ایران فصل نوینی از آزادی، مشاركت سیاسی و مردمسالاری در تاریخ كشورمان به ثبت رسانید و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان میثاق ملی، در اصل ششم، همه نهادهای حاكمیتی را محصول اراده و رای مردم دانسته است.»
رئیسجمهور این نكته را هم افزود كه دولت جدید، امروز بر بلندایی ایستاده كه تمدنی جهانی با چندین هزار سال پیشینه، آن را ساخته است. فرهنگی كه قرنها در تاریخ بشریت، پیشرو بوده و با تركیب یكتاپرستی و پیشرفت، الگویی از زیست معنوی را ارائه داده است. فرهنگ و تمدن ایران بزرگ، آنگاه كه پذیرای اسلام شد، همین الگوی پیشرفت را بازآفرینی كرد و سرآمد دانش و ادب جهان شد.
وی خطاب به مهمانان یادآور شد كه ملت بزرگ ایران، اكنون بر فراز این قله بلند ایستاده و خشنود از انتخابهای تاریخی خود، به چشمانداز امیدبخش پیش روی كشورش، مینگرد.
رئیسی تصریح كرد: «اراده ملت بزرگ ایران در حالی این حماسه بزرگ را آفرید و جلوهای رشكبرانگیز از نظام مردمسالاری دینی را در تاریخ معاصر، به رخ جهانیان كشید كه در اوج دشمنی بدخواهان ملت ایران از تحریمهای ناجوانمردانه اقتصادی تا جنگ روانی گسترده و دشواریهای ناشی از شیوع گسترده كرونا، قرار داشتیم.»
رئیسجمهور در عین حال گفت: «نیك میدانیم كه انتخابات، نقطه آغاز مشاركت مردم است، نه نقطه پایان آن و دولت مردمی به دنبال تحقق خواست مردم و پیام آنان در این انتخابات خواهد بود.»
خواستههای مردم از دولت مردمی در بیان رئیسی
رئیسی باردیگر به پیام 28 خرداد و حضور مردم در انتخابات اشاره كرد، آنجا كه گفت: «اینك در ۱۴ مرداد ۱۴۰۰ باردیگر اراده ملت تجلی پیدا كرد. مردم برای پیمودن مسیر نورانی انقلاب عزمی راسخ دارند. پیام رای مردم در انتخابات ۲۸ خرداد، پیام تحولخواهی و عدالتطلبی بود. ما مدافع واقعی حقوق بشر و حقوق انسان هستیم و سكوت در برابر ظلم، جنایت و تجاوز به حقوق انسانهای بیگناه و بیدفاع را قبول نداریم.»
وی همچنین بر ظلمستیزی جمهوری اسلامی در هر كجای دنیا تاكید كرد و خطاب به حضار اینچنین گفت كه ظلم و جنایت چه در قلب اروپا و آمریكا باشد چه در آفریقا، چه در یمن، سوریه و فلسطین، ما در كنار مظلوم خواهیم بود و در داخل هم مردم و جوانان این مرز و بوم، از ما میخواهند كه صدای مستضعفان و ولینعمتان انقلاب باشیم.
رئیسی كه میداند مردم در پایان دوره هشتساله دولت روحانی روزهای سختی را از لحاظ اقتصادی و معیشتی طی میكنند، باردیگر مهمترین سرفصل برنامههای كاری خود برای تغییر وضع موجود را مرور كرد و گفت: «مردم میخواهند كه با رفع تنگناها و معیشت؛ سفره آنها را بهبود بخشیم و نشاط ملی و شور اجتماعی را در جامعه بگسترانیم. دولت برخاسته از اراده ملت، برای تامین منافع مردم و اجرای عدالت، خواهد ایستاد و در این مسیر، خستگی ناپذیر به پیش خواهد رفت.»
دولت مردمی، دولت وفاق ملی
رئیسجمهور دولت مردمی را دولت وفاق ملی كه متعهد به آرمانهای انقلاب اسلامی است، توصیف كرد و در این گفتمان بر ایجاد شفافیت حداكثری در اقتصاد، خشكاندن ریشههای فساد، رانتخواری و مقاومسازی اقتصاد در مقابل تَكانهها، مهار تورم و گرانی، تقویت ارزش پول ملی و بازگرداندن ثبات به اقتصاد كشور تاكید كرد.
وی همچنین از لزوم حمایت از تولید ملی و تلاش برای خودكفایی در تامین نیازهای اساسی مردم، پیشرفت فناورانه و دانشبنیان، مدیریت بهینه معادن و منابع آب، گاز و نفت كشور، توجه به تغییرات اقلیمی و صیانت از محیط زیست هم سخن گفت.
تقاضای رئیسجمهور از مردم و مسؤولان
رئیسی لازمه تحول را نقدپذیری و تكریم نخبگان و صاحبنظران عنوان كرد و گفت: «از مردم عزیز استدعا دارم كه به عنوان مصلحان دولت عمل كنند و خدمتگزاران خود را از پیشنهادها و انتقاداتی كه دارند، بهرهمند سازند.»
رئیسجمهور همچنین گفت: «ما به حضور مردم در صحنه و همدلی و همكاری قوای سهگانه، نهادهای انقلاب اسلامی و نیروهای مسلح نیاز داریم و باتوجه به شرایط ویژه كنونی، دولت، مجلس و قوه قضاییه، باید بیش از پیش با یكدیگر همراهی و تعامل داشته باشند و در مسیر خدمت به مردم، از هیچ فرصتی دریغ نكنند.»
بیان اصول سیاست خارجی دولت سیزدهم
اما بخش دیپلماسی و تاكید لفظی و محتوایی بر لزوم لغو تحریم با اصل حمایت از هر طرح دیپلماتیك در این پارادایم از بخشهای بسیار مهم سخنان رئیسی بود؛ رئیسی با تاكید بر اینكه در دولت مردمی، همه مؤلفههای قدرت ملی كشور تقویت خواهد شد، اظهار كرد: «ما از همه ابزارهای قدرت ملی از جمله دیپلماسی و تعامل هوشمند با جهان، استفاده میكنیم تا منافع و مصالح ملی جمهوری اسلامی ایران را تامین كنیم.»
رئیسجمهور قدرت جمهوری اسلامی ایران را در منطقه، امنیتساز برشمرد و گفت: «ظرفیتهای منطقهای ایران، حامی صلح و ثبات در كشورهاست و صرفا برای مقابله با تهدید قدرتهای سلطه گر و ظالم، بهكار گرفته میشود.»
وی در عین حال كه تاكید داشت بحرانهای منطقه باید از طریق گفتوگوهای واقعی «درونمنطقهای» و براساس تامین حقوق ملتها حل و فصل شود، تصریح كرد: «من، دست دوستی و برادری به سوی همه كشورهای منطقه بهخصوص همسایگان دراز میكنم.»
رئیسی باز هم یك گزاره بسیار مهم در صنعت هستهای را تكرار كرد و گفت: «برنامه هستهای جمهوری اسلامی، كاملا صلحآمیز است؛ نظام جمهوری اسلامی ایران، سلاح اتمی را شرعا به فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی حرام میداند و این سلاح، هیچ جایگاهی در استراتژی دفاعی كشور ندارد.»
اما یكی از نقاط مهم سخنان رئیسجمهور آنجا بود كه اعلام كرد: «تحریمها علیه ملت ایران باید لغو گردد، از طرح دیپلماتیك كه این هدف را محقق كند، حمایت خواهیم كرد. جمهوری اسلامی ایران ملتهای همسایه را خویشاوند خود میداند.»