سیاست به جای مصلحت
این روزها کارزاری مجازی بین دوستداران محیطزیست شهر سبزوار فراگیر شده و آنها میخواهند جلوی احداث مجتمع فولاد این شهر را که بهتازگی مجوزش توسط نماینده این شهر در مجلس شورای اسلامی اخذشده بگیرند. آنها میگویند هزینه ایجاد این نوع اشتغال بسیار است و به مشکلات بعد از آن نمیارزد. همان اتفاقی که حالا مدتهاست تکرار میشود و تنها وقتی اعتراضی یا نارضایتی عمومی شکل میگیرد دوباره نقل محافل میشود. قصه جانمایی صنایع آببر در مناطق کویری یا کمآب کشور چرخه معیوب و تباهی است که سالهاست ادامه دارد.
مسوولان استانی و نمایندگان حوزههای انتخابی برای کسب مجوز احداث صنایع بزرگ و البته اشتغالزا از نهادهایی همچون وزارتنیرو و محیطزیست و حتی نفت دولتها را تحتفشار میگذارند، گاهی تهدید به استیضاح وزرا میکنند تا به باور خودشان در ایجاد اشتغال حوزه انتخابیشان فعالیتی صورت داده باشند، نهادهای تصمیمگیر هم البته که خیلی زود تسلیم این فشارها میشوند و بیتوجه به موقعیت آن جغرافیا و بدون هیچ آیندهنگری در بحث آمایش سرزمین این مجوزها را صادر میکنند.
به این ترتیب چند سالی مدیران با غرور از این طرح یاد میکنند چرا که چند ده شغل ایجادشده آنهم بدون توجه به اینکه پس از این اتفاق همان شاغلان در کارخانه، دیگر آبی برای مصرف نخواهند داشت. پس از آن است که بحثهای مدیریت منابع آبی پیش میآید چرا که برای تهیه آب موردنیاز مصرفی در صنعت باید از منابع شهرها استفاده شود تا چرخ آن صنعت همچنان بچرخد، اگر هم که این اتفاق نیفتد باید با صرف هزینه بسیار به انتقال آب بین حوضهای روی آورد، رویکردی که از هر جهت زیانآور است. رویکردی که مبتنی بر اقتصاد سیاسی در مدیریت آبی است. چیزی که در آن منابع آب و محیطزیست اولویت تصمیمگیری نیست و آنچه باعث احداث مجتمعها میشود صرفا تصمیماتی سیاسی است.
این نگاه قومگرایی محدود به نمایندگان و حوزههای انتخابیشان نیست، نگاهی به رفتارهای چند رئیسجمهور گذشته هم نشان میدهد این دیدگاه درباره زادگاه هر کدام تکرار شده است، رئیس دولت اصلاحات ابتدا شهرک فولاد میبد اردکان را در زادگاه خود راهاندازی کرد و پس از آن وقتی متوجه کمبود آب شد به انتقال آب زایندهرود اقدام کرد یا دولتهای محمود احمدینژاد و حسن روحانی پیگیر طرح انتقال آب از دریای مازندران به سمنان به عنوان زادگاهشان هستند. هر چند این نکته اساس تصمیمات اشتباه در این زمینه است اما تنها اشتباه صاحبان صنایع نیست، آنها با وجود استفاده از حاملهای انرژی کمترین صرفهجویی را دارند، همچنین صاحبان صنایع ترجیح میدهند از راههایی استفاده کنند که زیان بیشتری به منابع
پایه میزند.