محمدحسن زورق، نویسنده و استاد تاریخ اسلام مهمان«فصل بنی‌امیه» شد.
به گزارش روابط‌عمومی برنامه تلویزیونی «سوره» در سومین شب از فصل‌جدید این برنامه با عنوان «فصل بنی‌امیه» محمد حسن زورق، نویسنده و استاد تاریخ اسلام درباره موضوع «سکولاریسم اموی» با مسعود دیانی، کارشناس-مجری برنامه گفت‌وگو کرد.
دیانی ابتدای برنامه از زورق پ‍رسید که اولین مواجهه اسلام با سکولاریسم را از چه زمانی ردگیری کنیم؟
زورق در پاسخ به این سوال گفت: تحولات را به دو دسته تحولات مادر و ملازم تقسیم می‌کنیم. منظور از تحولات مادر تحولاتی است که آگاهانه و برای آنها برنامه‌ریزی شده اما تحولات ملازم تحولاتی است که به‌وجود می‌آید حتی اگر مورد درخواست و موردپسند ما نباشد؛ البته این تحولات همیشه هم منفی نیستند و ممکن است مثبت هم باشند. پیامبر(ص) برای یک سلسله تحولات مادر برنامه داشتند اما یک سلسله تحولات ملازم هم شکل‌گرفته که برنامه‌ریزی شده نبوده است. جامعه مکه قبل از بعثت نبوی از دو‌اقلیت و یک اکثریت تشکیل شده بود. یک اقلیت فطرت گزین هستند یعنی به سرشت الهی خود پاسخ مثبت داده‌اند و سعادت‌گرا و وفادار به میراث حضرت ابراهیم(ع) هستند و یک اقلیت به این میراث پشت کردند و به آن توجهی ندارند. یک اکثریتی هم هستند که بینابین‌اند. موقع خطر به سمت فطرت‌گزین می‌روند اما موقع لهو و لعب و عیش‌و‌نوش سمت اقلیت سکولار البته اگر سکولار را به دنیاگرایی تعبیر کنیم؛ بنابراین بن مایه سکولاریسم دنیاگرایی است که از همین‌جا شروع می‌شود. در سکولاریسم خبری از زهد و رهبانیت و خدا نیست. نکته قابل ذکر دیگر این‌که مکه سرراه تجارتی است و از لحاظ اقتصاد و تجارت وضعیت خوبی دارد و اقلیتی که دنیاگراست فقط به اقتصاد و تجارت و دنیا فکر می‌کند و کاری به ابراهیم و میراث آن ندارد و مشرک است ولی نبض اقتصادی مکه را در دست دارد البته اقلیت دینگرا هم نفوذ اجتماعی دارند.
وی ادامه داد: امروز هم در جامعه اسلامی این‌گونه است. اقلیتی هستند که الگوی امام‌خمینی(ره) را در پیش گرفته‌اند و یک اقلیتی هم هستند که نوکر غرب هستند مثل پادشاه عربستان سعودی ولی یک اکثریتی هستند که آنها تعیین‌کننده‌اند. بعد از بعثت پیامبر اقلیت طرفدار حضرت ابراهیم(ع) به ایشان گرویدند. اقلیت دنیامدار هم در مقابل حضرت رسول(ص) قرار گرفتند چون پیامبر شعا رهایی می‌داد که برخلاف نظام اجتماعی حاکم بر مکه بود نمونه‌اش این‌که ایشان خرید‌و‌فروش برده در بازار را ممنوع کردند. با بعثت پیامبر یک انقلاب اجتماعی در مکه آغاز شد و نیروهای طرفدار تغییر وضع حاکم دور و بر ایشان قرار گرفتند که اغلب هم جوان بودند. با این اتفاق، ولوله‌ای در مکه وجود آمد و این نگرانی پیش آمد که با این تغییر رفت‌وآمدها به مکه کم شود چون آموزه‌های پیامبر تاثیر مستقیم روی برده‌ها داشت و آن زمان برده‌ها موتورمحرکه کاروان‌های تجاری بودند.
این نویسنده و پژوهشگر در ادامه این بحث تصریح کرد:‌ البته همه افراد قبیله بنی‌امیه این‌گونه نبودند چون مثلا عثمان از قبیله بنی‌امیه بود ولی از قبیل آنها و از جنس ابوسفیان نبود. عثمان از جنس ابوبکر است اما از جنس ابوسفیان خیر. هرچند وی وقتی به قدرت رسید خیلی به بنی‌امیه بال و پر داد و بنی‌امیه از عثمان برای خودشان نردبان ساختند تا به قدرت برسند. درنهایت هم که به وسیله بنی‌امیه(حزب ابوسفیان) کشته شد. در زمان پیامبر(ص) حلقه اصحاب ایشان شکست. چرا؟ چون ما دوگونه وحدت داریم، وحدت اعتباری و وحدت‌حقیقی. وحدت‌حقیقی برمبنای باور مشترک ولی وحدت اعتباری برمبنای موقعیت مشترک است.
برنامه «سوره محرم» به تهیه‌کنندگی مرتضی روحانی هر شب ساعت 22و30دقیقه از شبکه چهار پخش می‌شود.