این مستند به علاقه دیوانهوار رضاخان به جمع کردن املاک و تاثیر این ماجرا بر زندگی مردم پرداخته است
بازخوانی روزگار رضاخانی در «ثبت با سند برابر نیست»
مستندسازی، کار سادهای نیست و باید مستندساز به دنبال سوژههای متفاوت و خاص باشد تا بتواند با ساخت یک اثر در قالب مستند، مخاطبان را جذب کند. همین موضوع کار مستندساز را با دشواری همراه میکند، چرا که باید به دنبال سوژههای بکر هم بگردد یا اینکه از زاویه تازهای به یک موضوع نگاه کند که تماشای آن برای مخاطبان دادهای به همراه داشته باشد. به همین دلیل، شبکه مستند معمولا به دنبال ساخت مستندهایی با موضوعات متنوع است. ثبت با سند برابر نیست، مجموعه مستندی از مهدی شامحمدی است که با نگاهی متفاوت، عصر رضاخانی را مورد بررسی قرار داده است و روزهای یکشنبه از این شبکه پخش میشود. این مجموعه مستند هشت قسمتی به تهیهکنندگی وحید کاظمی به بهانه تبعید رضا پهلوی در شهریور ۱۳۲۰ از تلویزیون پخش میشودو نگاهی متفاوت متکی بر اسناد به دوران پهلوی اول داشته و املاک رضاخانی را زمینهای برای بررسی اتفاقات مهم آن عصر قرار داده است. در این مجموعه، اسناد منتشر نشدهای از املاک متعلق به رضا پهلوی برای اولین بار رونمایی میشود؛ املاکی که در بسیاری از اتفاقات تاریخی دوران حکومت او نقشی تعیینکننده داشته است. یکی از نکات قابل توجه در این مستند، نوع املاکی است که به نام رضاخان ثبت شده و اثرگذاری آن در اتفاقات مهم آن دوران مانند خطآهن، کشف حجاب و... است. این املاک از جنس خانه و آپارتمان نیست بلکه روستا و قریه است. 44هزار سند ثبتی از روستاها، قریهها و مناطق بزرگی از شهر تهران که به نام رضا شاه سند خورده است در دفتری به نام املاک اختصاصی ثبت شده است. این دفتر اکنون در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر نگهداری میشود. بخش بزرگی از مستند ثبت با سند برابر نیست، تصاویر آرشیوی به همراه نریشن است. همچنین مصاحبه با پژوهشگران تاریخی را نیز شامل شده و چند گفتوگو نیز با نوادگان کسانی دارد که در دوران تظلمخواهی توانسته بودند املاک خود را پس بگیرند. در دوران پهلوی دوم، عدهای از رضاخان شکایت کردند و گفتند او زمینهایشان را به زور گرفته است. دادگستری وقت نیز بخش کوچکی از این زمینها را به آنان برمیگرداند اما عمده زمینها در تملک خاندان پهلوی باقی میماند. با وحید کاظمی، تهیهکننده درباره ساخت این مستند صحبت کردیم تا بیشتر برایمان از این جزئیات بگوید.
از سالهای پیش این موضوع در تلویزیون مرسوم شده که مستندهایی درباره بخشهایی از تاریخ معاصر ایران ساخته شود، زیرا نیاز جامعه بود و از سوی دیگر مخاطبان به دنبال پاسخهای صحیح برای سوالاتشان بودند، چراکه در فضاهای مجازی و شبکههای اجتماعی مرتب عکسهایی درباره تاریخ گذشته میبینند و برایشان سوال است که آیا این موارد صحت دارد یا نه. به همین دلیل ما هم تصمیم گرفتیم یک مجموعه مستند درباره دوره رضا پهلوی بسازیم. مسلما موضوعات بسیاری بود که ما آنها را مورد بررسی قرار بدهیم. بنابراین تحقیقات را شروع کردیم و یک مجموعه مستند 16قسمتی درباره رضا شاه پهلوی ساختیم، اما هنگام پخش احساس کردم نیاز داریم روی این موضوع بیشتر کار کنیم و معتقد بودم باز هم جای کار دارد. به همین دلیل دوباره شروع به تحقیقات کردیم تا یک مجموعه مستند دیگر با نام ثبت با سند برابر نیست هم بسازیم. طبیعی است، چون نسبت به این برهه از زمانی، تحقیقاتی هم برای کار قبلی انجام داده بودیم دست پر بودیم، اما با این حال برای اینکه پرداخت بیشتری نسبت به جزئیات داشته باشیم، مجدد تحقیقات را شروع کردیم. در جریان تحقیقات متوجه شدیم رضا شاه پهلوی همه فعالیتهایش در راستای منافع شخصیاش بود و برایش مردم اهمیتی نداشتند. اگر هم راهآهن را از تهران به مازندران راهاندازی کرد به این علت بود که در محدوده زمینهایش فرصتهای بهتری فراهم کند نه اینکه به خاطر رفاه مردم این کار را انجام بدهد.
ماجرای املاک رضا شاه پهلوی
رضا شاه قبل از آنکه وزیر جنگ شود به دنبال جمعآوری ملک بود. بنابراین در اولین فرصتی که فراهم میشد، زمین میخرید. او زمانی که میخواست قشون را از همدان به قزوین ببرد، اعلام کرد 8000 تومان نیاز دارد در حالی که نیاز او 4000 تومان بود. او با بقیه پول، زمینهای زیادی خرید، چون معتقد بود فارغ از اینکه خرید زمین برایش احترام زیادی به همراه دارد، حتما قدرت هم به دنبال دارد. بنابراین قبل از آنکه وزیر جنگ شود، این کار را انجام داد. همه این موارد دست به دست هم داد تا ما از زاویه دیگری به این موضوع نگاه و مستند را تهیه کنیم.
استخراج مدارک سخت اما شدنی
بعد از اینکه به نتیجه رسیدیم یک مجموعه مستندی دیگر برای این دوره از تاریخ تهیه کنیم با مدیران تلویزیون صحبت کردم و بعد از صحبتهای انجام شده متوجه شدیم مهدی شامحمدی، مناسبترین گزینه برای کارگردانی این مجموعه است. تحقیق و نگارش این مجموعه مستند ثبت با سند برابر نیست، دو سال و نیم زمان برد. برای استخراج مطالب هم وقت زیادی گذاشتیم و انرژیبر برود. بخشی از اسناد را از ارتش گرفتیم و بخشی دیگر از مدارک در مجموعه نشر انقلاب بود که از کاخ سعدآباد و کاخ گلستان استخراج شده بود. در مجموع تلاش کردیم مستندی آماده کنیم تا به اطلاعات مخاطبان اضافه شود. این مجموعه را در هشت قسمت 50دقیقهای آماده کردیم که پخش میشود. ما به شکل روایی از یک واقعه تاریخی که مربوط به املاک رضاشاه میشود، این مجموعه مستند را شروع کردیم و به چرایی این اتفاقات پرداختیم که موضوعات اصلی مستند را شکل میدهد. همچنین در قالب گفتوگو با موافقان و مخالفان درباره مستبد بودن رضاشاه و دیکتاتور بودنش صحبت کردیم. میشود گفت بخشی از کارهای رضاشاه به علت بیسوادیش بود. البته منظورم این نیست که او سواد خواندن و نوشتن نداشت، اتفاقا در موزهها دستخط او موجود است اما به دلیل اینکه درک درستی از جامعه نداشت خیلی چیزها را از بین برد. در هیچ حکومتی دروازه ورودی تخریب نشد که شهر جدید ساخته شود. کشورهای مختلف دروازههای تاریخی را به عنوان جاذبه توریستی نگه داشتند.
در مجموع ما در مستند ثبت با سند برابر نیست به کودکی رضا شاه، شخصیتش، ارتش، معماری و فضای شهری در آن مقطع، دستور کشف حجاب، سرنگونی و تبعیدش و... پرداختهایم و با نوادگان کسانی که زمینهایشان مصادره شده بود، صحبت کردیم. همچنین در دوره محمدرضا شاه هم عدهای تظلم کرده که رضاشاه زمینهای آنها را به زور تصرف کرده بود و... در مجموع تلاش کردیم از زوایای مختلف این برهه زمانی را مورد بررسی قرار دهیم.
-
سیاست خوابزده!
-
این نیز بگذرد!
-
کمک مجلس به دولت برای ساخت ۴ میلیون مسکن
-
غفلت 8 ساله از معضل اعتیاد
-
زادگاه رستم دستان آب دارد
-
دوز سوم واکسن کووید را هم باید بزنیم؟
-
شهر باغهای میوه
-
طلا به کام ایران
-
نمود پیشرفت استانها در صداوسیمای مراکز
-
بازخوانی روزگار رضاخانی در «ثبت با سند برابر نیست»
-
نمود پیشرفت استانها در صداوسیمای مراکز
-
ضرورت شکلگیری مولفههای اقتصاد پویا