معاون تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در گفت‌وگو با جام‌جم:
انیمیشن ایران حمایت مالی نمی‌خواهد
محمدرضا کریمی‌صارمی معتقد است انیمیشن ایران صنعتی‌شدن را مشق می‌کند، قدم‌های بزرگی در عرصه‌های بین‌المللی برداشته و حتی نیازی به حمایت‌های مالی دولت ندارد! این حرف‌ها را کسی می‌زند که یکی از ثابت‌قدم‌ترین مدیران در عرصه انیمیشن است به ویژه انیمیشن‌های مخصوص کودکان و نوجوانان. او که از هشت‌سالگی به عنوان عضو وارد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شده، همچنان یکی از اعضای این خانواده است و در کنار مدیریت بخش‌های مختلف کانون از جمله امور سینمایی و واحد موسیقی، جشنواره‌بین‌المللی پویانمایی تهران را در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان راه‌اندازی کرده‌است و حالا معاونت تولید کانون را برعهده دارد. کریمی‌صارمی در گفت‌وگو با جام‌جم، درباره اتفاقاتی که در شرکت‌ها و استودیوهای انیمیشن‌سازی در حال وقوع است و تاثیرات و تبعات این اتفاقات صحبت کرده‌است.
این‌که انیمیشن‌سازان ایرانی، برای تامین نیازهای مالی با شرکت‌های خارجی همکاری می‌کنند و کارهای اجرایی پروژه‌های خارجی را انجام می‌دهند، چه معنایی دارد و چه نتایجی خواهدداشت؟
اگر منظورتان این است که انجام بخش‌های اجرایی پروژه‌های خارجی به معنای رکود انیمیشن ایران است، باید بگویم اصلا این طور نیست. این همکاری‌ها به معنی قدم برداشتن در مسیر صنعتی‌شدن است و اگر چنین همکاری‌هایی صورت می‌گیرد به این دلیل است که ایران برای کشورهای صاحب انیمیشن، نیروی کار ارزان و البته حرفه‌ای دارد و این یک امتیاز بزرگ محسوب می‌شود؛ چون وقتی ما با یک کمپانی حرفه‌ای همکاری می‌کنیم، تولیدات عظیم انیمیشنی را تجربه می‌کنیم، یاد می‌گیریم طبق برنامه پیش برویم، خوش‌قول باشیم، حرفه‌ای و صنعتی کار کنیم و روش‌های تولید صنعتی را مشق کنیم، ارزآوری داشته‌باشیم، نیروی کار حرفه‌ای تربیت کنیم و هنرمندان مجرب ما برای درآمد بیشتر مجبور به مهاجرت نشوند. ضمن این‌که وقتی همکاری‌های دو سویه شکل می‌گیرد، خارجی‌ها به توانمندی ایرانی‌ها مطمئن می‌شوند و در کنارش تاثیر فرهنگ، ادبیات و هنر ایرانی و دینی را در انیمیشن‌های ایرانی می‌بینند و جه بسا به شرکت‌های ایرانی تولید انیمیشن سفارش بدهند.
فکر می‌کنید این همکاری‌ها می‌تواند زمینه رشد و صنعتی‌شدن انیمیشن ایران را فراهم کند؟
وقتی هنرمندان ما استانداردهای برنامه‌ریزی حرفه‌ای برای تولید انیمیشن را می‌آموزند، رشد می‌کنند. هیچ سفارش‌دهنده‌ای بابت کار ضعیف پول نمی‌دهد و این سفارش‌دهندگان اگر بروند بلوک شرق می‌توانند انیمیشن‌های درجه یک را از تولیدکنندگان شرقی بخواهند اما وقتی سراغ شرکت‌های ایرانی آمده‌اند یعنی به دنبال نیروی ارزان‌قیمت برای تولید هستند که همان کیفیت را عرضه می‌کند. این خودش به معنی صنعتی‌شدن است چون در صنعت انیمیشن‌سازی است که پول و اقتصاد اهمیت دارد. حالا در این صنعت بزرگ، ایران هم مشارکت دارد حتی به عنوان نیروی کار ارزان اما این همکاری به نفع ما هم هست. به عبارتی یک موقعیت دو سر برد ایجاد شده؛ سفارش‌دهنده‌ها به تولید ارزان و باکیفیت می‌رسند ما هم صنعتی‌شدن را تجربه می‌کنیم، اشتغال‌زایی صورت می‌گیرد و برای تولیدات مستقل درآمد به دست می‌آوریم. این همکاری امتیاز بزرگی است؛ چون در یک زمینه بسیار سالم و برای نیروهای متخصص و دانش‌آموخته فرصت اشتغال فراهم می‌شود و اگر از این فرصت بهره بگیریم و برایش برنامه داشته‌باشیم، می‌شود تولیدات مشترک بر اساس ادبیات غنی و ایدئولوژی دینی خودمان داشته‌باشیم. تا جایی که من می‌دانم بیشتر کمپانی‌های انیمیشن‌سازی در جهان، به دنبال محتوای سالم و پاک هستند چون نمی‌خواهند فرزندان‌شان فیلم‌های نامناسب ببینند. حالا نوبت ماست که فرهنگ خودمان را صادر کنیم.
به عبارتی شما معتقدید در کنار کارهای اجرایی برای شرکت‌های خارجی باید به سمت تولیدات مشترک گام برداریم؟
بله. این همکاری‌ها به دو شکل می‌تواند باشد یکی این‌که فیلمنامه، دکوپاژ، طراحی کاراکترها و سایر مقدمات فراهم شده‌باشد و فقط اجرای آنها را به شرکت‌های ایرانی بسپارند و شیوه دوم این است که شرکت‌های ایرانی در محتوای انیمیشن‌ها سهیم باشند. به‌عبارتی در شیوه دوم بر اساس قرارداد با کشورهای دیگر برای آنها صفر تا صد یک اثر را تولید کنیم. ما گرافیک خیلی خوبی داریم، موسیقی فوق‌العاده‌ای داریم و داستان‌های جذاب و تازه که بسیاری از کشورها طرفدارش هستند.بسیاری از فیلم‌های برگزیده ایرانی را در جشنواره‌های کودک نگاه کنید، سلامت موضوعی دارند، خوش‌تکنیک هستند، موسیقی فوق‌العاده‌ای دارند، از مینیاتور و نقاشی و گرافیک و نگارگری ایرانی بهره برده‌اند و به همین دلایل خواهان دارند. درست است که در تمام جهان کمپانی‌های انیمیشن‌سازی اهداف خودشان را دنبال می‌کنند اما کم نیستند شرکت‌ها و تلویزیون‌هایی که به دنبال آثار سلامت هستند و ما می‌توانیم این آثار را به بازار انیمیشن صنعتی جهان عرضه کنیم.
همه اینها درست اما تا وقتی که سالی دو سه فیلم انیمیشن خوب و با کیفیت روی پرده سینما نداشته‌باشیم به نظر می‌رسد این صنعت رشد نکرده‌است!
دو سال گذشته اگر کرونا نبود، شما فیلم‌های خیلی خوبی روی پرده می‌دیدید. فیلشاه اثر موفقی بود و حالا شرکت سازنده فیلشاه دارد برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بچه زرنگ را می‌سازد. در یکی از شرکت‌های شهر کرمان یک فیلم سینمایی خیلی خوب در دست ساخت است که به زودی اطلاعاتش منتشر خواهدشد.برادران نکویی در حال تولید یک سریال خیلی خوب و حرفه‌ای برای کانون هستند، گروه سازنده بچه زرنگ در کنار ساخت انیمیشن سینمایی، سریال بچه‌زرنگ را می‌سازند و قرار است همزمان با آن لوازم جانبی این انیمیشن هم وارد بازار شود. اگر این صنعتی شدن نیست، پس چیست؟اگر کرونا اجازه می‌داد برنامه اکران در سینماها درست پیش برود، شاهد چند فیلم سینمایی خیلی خوب بودید که در دنیا هم می‌درخشیدند. سینمایی فیلشاه به چند کشور فروخته شده و این اعتماد در بازار انیمیشن جهان به شرکت‌های ایرانی وجود دارد که هر شرکت ایرانی می‌تواند هر دو سال یک فیلم انیمیشن خیلی خوب تولید کند. این سرعت برای تولید انیمیشن بسیار خوب است، یعنی شرکت‌های ایرانی کنترل پروژه‌ها را دست گرفته‌اند، کار کردن با ابزار را خوب می‌دانند. شاید 10 یا 15 سال پیش هم فیلم سینمایی می‌ساختیم اما خطاهایی داشتیم اما حالا تولیدکننده جدی انیمیشن محسوب می‌شویم و با وجود همه مشکلات در حال رقابت هستیم؛ مشکلاتی مانند تحریم‌های مالی و ضعیف شدن اقتصاد کشور. با این همه تولید ادامه دارد و همین حالا در کانون، 19 انیمیشن کوتاه در دست تولید است که به امید فروش‌های خارجی و حضورهای بین‌المللی و جوایز بین‌المللی با قدرت پیش می‌روند. مثلا هفته پیش انیمیشن «خرچنگ» خانم شیوا صادق‌اسدی 5000 یورو جایزه گرفت. کانون این جوایز را در اختیار انیمیشن‌سازها قرار می‌دهد که تولیدات بعدی را کلید بزنند.این خیلی مبارک است که انیمیشن ایران دارد برای کشورهای صاحب انیمیشن کار می‌کند اما به شرط آن‌که هوشمندانه پیش برویم، هدف داشته‌باشیم.
اما هنوز به صنعت سودآور، فرهنگ‌ساز و یک جریان فرهنگی تاثیرگذار در انیمیشن دست پیدا نکرده‌ایم.
برای این اتفاق نیاز به زمان داریم. کمپانی‌های مطرح جهان حداقل صدسال از ما جلوتر هستند و ما فقط 10سال است که صنعتی‌شدن انیمیشن را جدی گرفته‌ایم.
امروز دنیای فناوری فرصت جهیدن و رشد سریع را فراهم می‌کند. شاید به جز زمان به چیزهای دیگری نیاز باشد.
دیگر دوره حمایت‌های مالی گذشته، تجربه نشان داده در هر زمینه‌ای پای پول و حمایت مالی دولتی به میان آمده و سرمایه تزریق شده، مسائل دیگری ایجاد شده‌است. تولیدکنندگان انیمیشن دنبال گرفتن بودجه نیستند، نیاز به زیرساخت‌های عرضه و نمایش آثارشان دارند تا چرخه صنعتی‌شدن کامل شود و بتوانند خودشان پول در بیاورند. شاید تولیدکنندگان مستقل آثار کوتاه نیاز به حمایت داشته‌باشند چون فیلم کوتاه اکران ندارد، نمایش آثارشان سخت است و باید به جشنواره‌های جهانی راه پیدا کنند اما فیلم‌های سینمایی انیمیشن نیاز به فرصت خوب برای اکران دارند.
کمی صبور باشیم تا فرصت‌های خوب اکران به انیمیشن ایران اختصاص پیدا کند، سالن‌های ویژه نمایش انیمیشن داشته‌باشیم، مدارس بازگشایی شوند، سالن‌های مراکز دولتی فعال شوند، خانواده‌ها به سینماها بیایند و فیلم‌هایی که این روزها مراحل تولید را پشت سر می‌گذارند به اکران برسند، آن‌وقت خواهیددید جه اتفاقات خوبی در انیمیشن ایران رخ داده‌است.
اگر منظورتان این است که انجام بخش‌های اجرایی پروژه‌های خارجی به معنای رکود انیمیشن ایران است، باید بگویم اصلا این طور نیست. این همکاری‌ها به معنی قدم برداشتن در مسیر صنعتی‌شدن است و اگر چنین همکاری‌هایی صورت می‌گیرد به این دلیل است که ایران برای کشورهای صاحب انیمیشن، نیروی کار ارزان و البته حرفه‌ای دارد و این یک امتیاز بزرگ محسوب می‌شود؛ چون وقتی ما با یک کمپانی حرفه‌ای همکاری می‌کنیم، تولیدات عظیم انیمیشنی را تجربه می‌کنیم، یاد می‌گیریم طبق برنامه پیش برویم، خوش‌قول باشیم، حرفه‌ای و صنعتی کار کنیم و روش‌های تولید صنعتی را مشق کنیم، ارزآوری داشته‌باشیم، نیروی کار حرفه‌ای تربیت کنیم و هنرمندان مجرب ما برای درآمد بیشتر مجبور به مهاجرت نشوند. ضمن این‌که وقتی همکاری‌های دو سویه شکل می‌گیرد، خارجی‌ها به توانمندی ایرانی‌ها مطمئن می‌شوند و در کنارش تاثیر فرهنگ، ادبیات و هنر ایرانی و دینی را در انیمیشن‌های ایرانی می‌بینند و جه بسا به شرکت‌های ایرانی تولید انیمیشن سفارش بدهند.
فکر می‌کنید این همکاری‌ها می‌تواند زمینه رشد و صنعتی‌شدن انیمیشن ایران را فراهم کند؟
وقتی هنرمندان ما استانداردهای برنامه‌ریزی حرفه‌ای برای تولید انیمیشن را می‌آموزند، رشد می‌کنند. هیچ سفارش‌دهنده‌ای بابت کار ضعیف پول نمی‌دهد و این سفارش‌دهندگان اگر بروند بلوک شرق می‌توانند انیمیشن‌های درجه یک را از تولیدکنندگان شرقی بخواهند اما وقتی سراغ شرکت‌های ایرانی آمده‌اند یعنی به دنبال نیروی ارزان‌قیمت برای تولید هستند که همان کیفیت را عرضه می‌کند. این خودش به معنی صنعتی‌شدن است چون در صنعت انیمیشن‌سازی است که پول و اقتصاد اهمیت دارد. حالا در این صنعت بزرگ، ایران هم مشارکت دارد حتی به عنوان نیروی کار ارزان اما این همکاری به نفع ما هم هست. به عبارتی یک موقعیت دو سر برد ایجاد شده؛ سفارش‌دهنده‌ها به تولید ارزان و باکیفیت می‌رسند ما هم صنعتی‌شدن را تجربه می‌کنیم، اشتغال‌زایی صورت می‌گیرد و برای تولیدات مستقل درآمد به دست می‌آوریم. این همکاری امتیاز بزرگی است؛ چون در یک زمینه بسیار سالم و برای نیروهای متخصص و دانش‌آموخته فرصت اشتغال فراهم می‌شود و اگر از این فرصت بهره بگیریم و برایش برنامه داشته‌باشیم، می‌شود تولیدات مشترک بر اساس ادبیات غنی و ایدئولوژی دینی خودمان داشته‌باشیم. تا جایی که من می‌دانم بیشتر کمپانی‌های انیمیشن‌سازی در جهان، به دنبال محتوای سالم و پاک هستند چون نمی‌خواهند فرزندان‌شان فیلم‌های نامناسب ببینند. حالا نوبت ماست که فرهنگ خودمان را صادر کنیم.
به عبارتی شما معتقدید در کنار کارهای اجرایی برای شرکت‌های خارجی باید به سمت تولیدات مشترک گام برداریم؟
بله. این همکاری‌ها به دو شکل می‌تواند باشد یکی این‌که فیلمنامه، دکوپاژ، طراحی کاراکترها و سایر مقدمات فراهم شده‌باشد و فقط اجرای آنها را به شرکت‌های ایرانی بسپارند و شیوه دوم این است که شرکت‌های ایرانی در محتوای انیمیشن‌ها سهیم باشند. به‌عبارتی در شیوه دوم بر اساس قرارداد با کشورهای دیگر برای آنها صفر تا صد یک اثر را تولید کنیم. ما گرافیک خیلی خوبی داریم، موسیقی فوق‌العاده‌ای داریم و داستان‌های جذاب و تازه که بسیاری از کشورها طرفدارش هستند.بسیاری از فیلم‌های برگزیده ایرانی را در جشنواره‌های کودک نگاه کنید، سلامت موضوعی دارند، خوش‌تکنیک هستند، موسیقی فوق‌العاده‌ای دارند، از مینیاتور و نقاشی و گرافیک و نگارگری ایرانی بهره برده‌اند و به همین دلایل خواهان دارند. درست است که در تمام جهان کمپانی‌های انیمیشن‌سازی اهداف خودشان را دنبال می‌کنند اما کم نیستند شرکت‌ها و تلویزیون‌هایی که به دنبال آثار سلامت هستند و ما می‌توانیم این آثار را به بازار انیمیشن صنعتی جهان عرضه کنیم.
همه اینها درست اما تا وقتی که سالی دو سه فیلم انیمیشن خوب و با کیفیت روی پرده سینما نداشته‌باشیم به نظر می‌رسد این صنعت رشد نکرده‌است!
دو سال گذشته اگر کرونا نبود، شما فیلم‌های خیلی خوبی روی پرده می‌دیدید. فیلشاه اثر موفقی بود و حالا شرکت سازنده فیلشاه دارد برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بچه زرنگ را می‌سازد. در یکی از شرکت‌های شهر کرمان یک فیلم سینمایی خیلی خوب در دست ساخت است که به زودی اطلاعاتش منتشر خواهدشد.برادران نکویی در حال تولید یک سریال خیلی خوب و حرفه‌ای برای کانون هستند، گروه سازنده بچه زرنگ در کنار ساخت انیمیشن سینمایی، سریال بچه‌زرنگ را می‌سازند و قرار است همزمان با آن لوازم جانبی این انیمیشن هم وارد بازار شود. اگر این صنعتی شدن نیست، پس چیست؟اگر کرونا اجازه می‌داد برنامه اکران در سینماها درست پیش برود، شاهد چند فیلم سینمایی خیلی خوب بودید که در دنیا هم می‌درخشیدند. سینمایی فیلشاه به چند کشور فروخته شده و این اعتماد در بازار انیمیشن جهان به شرکت‌های ایرانی وجود دارد که هر شرکت ایرانی می‌تواند هر دو سال یک فیلم انیمیشن خیلی خوب تولید کند. این سرعت برای تولید انیمیشن بسیار خوب است، یعنی شرکت‌های ایرانی کنترل پروژه‌ها را دست گرفته‌اند، کار کردن با ابزار را خوب می‌دانند. شاید 10 یا 15 سال پیش هم فیلم سینمایی می‌ساختیم اما خطاهایی داشتیم اما حالا تولیدکننده جدی انیمیشن محسوب می‌شویم و با وجود همه مشکلات در حال رقابت هستیم؛ مشکلاتی مانند تحریم‌های مالی و ضعیف شدن اقتصاد کشور. با این همه تولید ادامه دارد و همین حالا در کانون، 19 انیمیشن کوتاه در دست تولید است که به امید فروش‌های خارجی و حضورهای بین‌المللی و جوایز بین‌المللی با قدرت پیش می‌روند. مثلا هفته پیش انیمیشن «خرچنگ» خانم شیوا صادق‌اسدی 5000 یورو جایزه گرفت. کانون این جوایز را در اختیار انیمیشن‌سازها قرار می‌دهد که تولیدات بعدی را کلید بزنند.این خیلی مبارک است که انیمیشن ایران دارد برای کشورهای صاحب انیمیشن کار می‌کند اما به شرط آن‌که هوشمندانه پیش برویم، هدف داشته‌باشیم.
اما هنوز به صنعت سودآور، فرهنگ‌ساز و یک جریان فرهنگی تاثیرگذار در انیمیشن دست پیدا نکرده‌ایم.
برای این اتفاق نیاز به زمان داریم. کمپانی‌های مطرح جهان حداقل صدسال از ما جلوتر هستند و ما فقط 10سال است که صنعتی‌شدن انیمیشن را جدی گرفته‌ایم.
امروز دنیای فناوری فرصت جهیدن و رشد سریع را فراهم می‌کند. شاید به جز زمان به چیزهای دیگری نیاز باشد.
دیگر دوره حمایت‌های مالی گذشته، تجربه نشان داده در هر زمینه‌ای پای پول و حمایت مالی دولتی به میان آمده و سرمایه تزریق شده، مسائل دیگری ایجاد شده‌است. تولیدکنندگان انیمیشن دنبال گرفتن بودجه نیستند، نیاز به زیرساخت‌های عرضه و نمایش آثارشان دارند تا چرخه صنعتی‌شدن کامل شود و بتوانند خودشان پول در بیاورند. شاید تولیدکنندگان مستقل آثار کوتاه نیاز به حمایت داشته‌باشند چون فیلم کوتاه اکران ندارد، نمایش آثارشان سخت است و باید به جشنواره‌های جهانی راه پیدا کنند اما فیلم‌های سینمایی انیمیشن نیاز به فرصت خوب برای اکران دارند.
کمی صبور باشیم تا فرصت‌های خوب اکران به انیمیشن ایران اختصاص پیدا کند، سالن‌های ویژه نمایش انیمیشن داشته‌باشیم، مدارس بازگشایی شوند، سالن‌های مراکز دولتی فعال شوند، خانواده‌ها به سینماها بیایند و فیلم‌هایی که این روزها مراحل تولید را پشت سر می‌گذارند به اکران برسند، آن‌وقت خواهیددید جه اتفاقات خوبی در انیمیشن ایران رخ داده‌است.
