در سفر یک‌روزه نخست‌وزیر عراق به تهران چه مسائلی مطرح شد؟
ایران و عراق در مختصات جدید تحولات منطقه
مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق که چندی پیش کنفرانس بغداد را با میزبانی روسا و مقامات ارشد فرانسه و کشورهای همسایه برگزار کرده بود، صبح دیروز در راس هیاتی سیاسی و اقتصادی، در سفری یک‌روزه وارد تهران شد و مورد استقبال رسمی سیدابراهیم رئیسی در محل سالن اجلاس سران قرار گرفت. این نخستین استقبال رسمی رئیسی در قامت ریاست‌جمهوری از یک مقام خارجی در کشور است، البته این دیدار یک گزاره نخستین دیگر هم داشت و آن برگزاری مراسم استقبال در محل سالن اجلاس سران بود، در حالی که تا قبل از این مراسم، استقبال‌‌های رسمی در دولت روحانی در کاخ سعدآباد و در دولت احمدی‌نژاد هم معمولا در پاستور برگزار می‌شد. الکاظمی قبل از این‌که به تهران بیاید، درباره رویکردهای سفر به ایران گفته بود این سفر با هدف تقویت روابط دوجانبه و گشودن افق‌های چشم‌انداز همکاری در همه زمینه‌ها و تمرکز بر عمق روابط دو کشور دوست است. بر همین اساس تأکید کرده بود که عراق موفق به ایفای نقش محوری در منطقه از طریق تقویت شراکت راهبردی مطابق با اصول حمایت از ثبات، همکاری و دوستی به‌منظور تحکیم پایه‌های صلح و شکوفایی شده است.
درباره اهداف سفر الکاظمی به ایران مسائل مختلفی گفته و شنیده شده، اما آنچه بیش از مسائل دیگر بیشتر به چشم می‌خورد، موضوع برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق طی یک ماه آینده و پیگیری اهداف نشست بغداد با رویکرد امنیت و دنبال کردن روند گفت‌وگو‌های میان ایران و عربستان بود که اهمیت ویژه‌ای به آن داد؛ هرچند موضوعاتی مانند صادرات انرژی به عراق، پرونده ترور سردار مقاومت در فرودگاه بغداد، افزایش سهمیه زوار ایرانی برای سفر اربعین و تفاهمات اقتصادی هم از موضوعات اساسی دیگری بود که رسانه‌ها به آن پرداختند و درباره جزئیاتش گمانه‌زنی کردند.
لغو روادید بین ایران و عراق
سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور عصر دیروز پس از دیدار و گفتوگو با مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در نشست مطبوعاتی مشترک با الکاظمی با بیان این‌که نقش‌آفرینی دو کشور در منطقه و جهان و ارتباطات بین‌المللی می‌تواند روی روابط ایران و عراق اثرگذار باشد، گفت: «آنچه در نشست‌های تخصصی بین وزرای محترم مطرح شد و آنچه در نشست بنده و نخست‌وزیر عراق مطرح شد؛ همه در جهت توسعه مناسبات است و تصمیماتی گرفته شد که امیدواریم این تصمیمات سریعا به اجرا دربیاید.»
وی افزود: «خبر آقای نخست‌وزیر عراق برای لغو روادید بین دو کشور، خبر خوبی بود و اراده عراق و ایران برای توسعه کریدور ریلی و ارتباط شلمچه با بصره که قرار است با سرعت انجام گیرد، ان‌شاءا... با پیگیری ایشان و وزرای مربوطه در ایران و عراق نکته خوبی بود که قرار است انجام شود.»
رئیس‌جمهور با بیان این‌که مساله مالی و پولی بین دو کشور از مسائلی است که در مورد آن صحبت شد و قرار است با پیگیری‌هایی که انجام می‌شود، این کار هم دنبال شود، گفت: «در آستانه اربعین هستیم و وضعیت کرونایی برای دو کشور و جهان است، حفظ و صیانت از زائران مساله مهمی است که محدودیتی برای عراق ایجاد کرده است. ولی آقای نخست‌وزیر برای این‌که عاشقان اباعبدا... حسین (ع) بتوانند از این زمینه برای زیارت مضجع نورانی امام حسین (ع) استفاده کنند، وعده دادند به میزانی که امکان دارد، تعداد افزایش یابد که خبر خوبی بود.»
الکاظمی: به‌دنبال گسترش
روابط اقتصادی با ایران هستیم
مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق هم در این نشست خبری گفت: «روابط و پروژه‌های اقتصادی از جمله خط آهن بصره شلمچه و همچنین تبادلات تجاری و گسترش آنها را به‌نحوی که به مصلحت هر دو کشور باشد، بررسی کردیم.»
الکاظمی اظهار کرد: «اینجا از همه اطرافی که در جنگ با داعش کنار مردم عراق ایستادند، تشکر می‌کنم. از جمهوری اسلامی که از لحظه نخست کنار عراق ایستاد، سپاسگزاری می‌کنم. موضع عراق نسبت به روابط با ایران پایدار و ثابت است و حکومت و ملت عراق در همه چالش‌ها و مشکلات در کنار ملت
و حکومت ایران می‌ایستد.»
وساطت عراق در تنش ایران
و عربستان
جواد منصوری، دیپلمات پیشین وزارت خارجه در گفتوگو با جام‌جم درباره ابعاد و اهمیت این سفر معتقد است: «دولت‌های پیشین و فعلی آمریکا با توجه به مشکلات روزافزون داخلی و از سویی دیگر بحث گسترش مقاومت در منطقه و ناکامی در مهار آن، نتوانستند برنامه‌های خود را به‌خوبی پیش ببرند و تغییرات مورد نظر خود را در عرصه منطقه‌ای اعمال کنند. از این رو تصمیم گرفتند مرکز ثقل فعالیت خود را از این منطقه به اقیانوس آرام منتقل کنند.
این مساله البته هم مورد اعتراض اسرائیل بود و هم برخی کشورهای منطقه، اما با این وصف نه در دوره ترامپ و نه در دوره بایدن شرایط داخلی آمریکا اجازه نمی‌داد ایالات متحده پاسخگوی مشکلات برخی از کشورهای منطقه باشد.»
وی تصریح کرد: «اولین گام برای اتخاذ چنین سیاستی افغانستان بود و با شرایطی خاص، آمریکا از آن کشور خارج شد و عراق هم مقصد بعدی برای اجرایی کردن این سیاست است. در ادامه این سیاست وزیر خارجه و دفاع آمریکا به منطقه آمدند و با برخی از مقامات کشورهای منطقه صحبت و به‌صراحت اعلام کردند که دیگر نمی‌توانند به سیاست‌های قبلی خود در حمایت از کشورهای منطقه ادامه دهند. بعد از این تحولات، بن‌سلمان به عراق آمد و مذاکرات جدی را با سران عراق درپیش گرفت. محور اصلی این گفتوگو هم رابطه با ایران و مساله ادامه تحرکات داعش و سوریه بود.
در این گفتوگو عربستان امید زیادی دارد که با وساطت عراق تنش میان ایران و عربستان تا حدود زیادی کاهش پیدا کند. یقینا یکی از محورهای مورد بحث الکاظمی با مقامات ایرانی در این گفت‌و‌گوها موضوع میانجیگری میان تهران و ریاض است.»
منصوری یادآور شد: «نکته دیگر این است که آمریکا در ادامه سیاست جدید خود ظاهرا اعلام کرده کار چندانی به روابط اقتصادی بغداد و تهران ندارد، از این رو که الکاظمی موقع ورود به تهران چند وزیر اقتصادی را با خود همراه کرده است و در این گفت‌و‌گوها ارتقای روابط اقتصادی میان تهران و بغداد مدنظر خواهد بود.»
به گفته وی توجه به مباحث امنیتی هم از دیگر مسائلی است که با توجه به برخی اقدامات تروریستی در خاک عراق حائز اهمیت است و جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در تامین امنیت همسایه غربی خود مؤثر باشد.
درباره اهداف سفر الکاظمی به ایران مسائل مختلفی گفته و شنیده شده، اما آنچه بیش از مسائل دیگر بیشتر به چشم می‌خورد، موضوع برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی عراق طی یک ماه آینده و پیگیری اهداف نشست بغداد با رویکرد امنیت و دنبال کردن روند گفت‌وگو‌های میان ایران و عربستان بود که اهمیت ویژه‌ای به آن داد؛ هرچند موضوعاتی مانند صادرات انرژی به عراق، پرونده ترور سردار مقاومت در فرودگاه بغداد، افزایش سهمیه زوار ایرانی برای سفر اربعین و تفاهمات اقتصادی هم از موضوعات اساسی دیگری بود که رسانه‌ها به آن پرداختند و درباره جزئیاتش گمانه‌زنی کردند.
لغو روادید بین ایران و عراق
سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور عصر دیروز پس از دیدار و گفتوگو با مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در نشست مطبوعاتی مشترک با الکاظمی با بیان این‌که نقش‌آفرینی دو کشور در منطقه و جهان و ارتباطات بین‌المللی می‌تواند روی روابط ایران و عراق اثرگذار باشد، گفت: «آنچه در نشست‌های تخصصی بین وزرای محترم مطرح شد و آنچه در نشست بنده و نخست‌وزیر عراق مطرح شد؛ همه در جهت توسعه مناسبات است و تصمیماتی گرفته شد که امیدواریم این تصمیمات سریعا به اجرا دربیاید.»
وی افزود: «خبر آقای نخست‌وزیر عراق برای لغو روادید بین دو کشور، خبر خوبی بود و اراده عراق و ایران برای توسعه کریدور ریلی و ارتباط شلمچه با بصره که قرار است با سرعت انجام گیرد، ان‌شاءا... با پیگیری ایشان و وزرای مربوطه در ایران و عراق نکته خوبی بود که قرار است انجام شود.»
رئیس‌جمهور با بیان این‌که مساله مالی و پولی بین دو کشور از مسائلی است که در مورد آن صحبت شد و قرار است با پیگیری‌هایی که انجام می‌شود، این کار هم دنبال شود، گفت: «در آستانه اربعین هستیم و وضعیت کرونایی برای دو کشور و جهان است، حفظ و صیانت از زائران مساله مهمی است که محدودیتی برای عراق ایجاد کرده است. ولی آقای نخست‌وزیر برای این‌که عاشقان اباعبدا... حسین (ع) بتوانند از این زمینه برای زیارت مضجع نورانی امام حسین (ع) استفاده کنند، وعده دادند به میزانی که امکان دارد، تعداد افزایش یابد که خبر خوبی بود.»
الکاظمی: به‌دنبال گسترش
روابط اقتصادی با ایران هستیم
مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق هم در این نشست خبری گفت: «روابط و پروژه‌های اقتصادی از جمله خط آهن بصره شلمچه و همچنین تبادلات تجاری و گسترش آنها را به‌نحوی که به مصلحت هر دو کشور باشد، بررسی کردیم.»
الکاظمی اظهار کرد: «اینجا از همه اطرافی که در جنگ با داعش کنار مردم عراق ایستادند، تشکر می‌کنم. از جمهوری اسلامی که از لحظه نخست کنار عراق ایستاد، سپاسگزاری می‌کنم. موضع عراق نسبت به روابط با ایران پایدار و ثابت است و حکومت و ملت عراق در همه چالش‌ها و مشکلات در کنار ملت
و حکومت ایران می‌ایستد.»
وساطت عراق در تنش ایران
و عربستان
جواد منصوری، دیپلمات پیشین وزارت خارجه در گفتوگو با جام‌جم درباره ابعاد و اهمیت این سفر معتقد است: «دولت‌های پیشین و فعلی آمریکا با توجه به مشکلات روزافزون داخلی و از سویی دیگر بحث گسترش مقاومت در منطقه و ناکامی در مهار آن، نتوانستند برنامه‌های خود را به‌خوبی پیش ببرند و تغییرات مورد نظر خود را در عرصه منطقه‌ای اعمال کنند. از این رو تصمیم گرفتند مرکز ثقل فعالیت خود را از این منطقه به اقیانوس آرام منتقل کنند.
این مساله البته هم مورد اعتراض اسرائیل بود و هم برخی کشورهای منطقه، اما با این وصف نه در دوره ترامپ و نه در دوره بایدن شرایط داخلی آمریکا اجازه نمی‌داد ایالات متحده پاسخگوی مشکلات برخی از کشورهای منطقه باشد.»
وی تصریح کرد: «اولین گام برای اتخاذ چنین سیاستی افغانستان بود و با شرایطی خاص، آمریکا از آن کشور خارج شد و عراق هم مقصد بعدی برای اجرایی کردن این سیاست است. در ادامه این سیاست وزیر خارجه و دفاع آمریکا به منطقه آمدند و با برخی از مقامات کشورهای منطقه صحبت و به‌صراحت اعلام کردند که دیگر نمی‌توانند به سیاست‌های قبلی خود در حمایت از کشورهای منطقه ادامه دهند. بعد از این تحولات، بن‌سلمان به عراق آمد و مذاکرات جدی را با سران عراق درپیش گرفت. محور اصلی این گفتوگو هم رابطه با ایران و مساله ادامه تحرکات داعش و سوریه بود.
در این گفتوگو عربستان امید زیادی دارد که با وساطت عراق تنش میان ایران و عربستان تا حدود زیادی کاهش پیدا کند. یقینا یکی از محورهای مورد بحث الکاظمی با مقامات ایرانی در این گفت‌و‌گوها موضوع میانجیگری میان تهران و ریاض است.»
منصوری یادآور شد: «نکته دیگر این است که آمریکا در ادامه سیاست جدید خود ظاهرا اعلام کرده کار چندانی به روابط اقتصادی بغداد و تهران ندارد، از این رو که الکاظمی موقع ورود به تهران چند وزیر اقتصادی را با خود همراه کرده است و در این گفت‌و‌گوها ارتقای روابط اقتصادی میان تهران و بغداد مدنظر خواهد بود.»
به گفته وی توجه به مباحث امنیتی هم از دیگر مسائلی است که با توجه به برخی اقدامات تروریستی در خاک عراق حائز اهمیت است و جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در تامین امنیت همسایه غربی خود مؤثر باشد.
