آیا «اسپنسر» بهترین فیلمی است که درباره پرنسس دایانا ساخته شده است؟

پرنده اسیر در قفس طلایی

نام دایانا برای کل تاریخ معاصر انگلستان و خانواده سلطنتی این کشور کافی بود تا لرزه بر اندام تمام سیاستمداران و اعضای کاخ سلطنتی بیندازد. در همین حال، این نام به همان اندازه که برای حکومت و دولت‌های انگلستان جذاب و دلنشین نبود، برای دو صنعت سینما و تلویزیون سوژه‌ای بسیار جذاب و تماشایی به منظور خلق تعدادی فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی پرسروصدا و پربیننده بوده‌است. عروس خاندان سلطنتی که دیدگاه‌هایی لیبرال و آزادمنشانه داشت، نمی‌توانست خودش را در قیدوبندهای حکومتی و سلطنتی حبس کند و داستان زندگی‌اش به نقل محافل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری تمام جهان تبدیل شد. از این منظر، «اسپنسر» که اولین فیلم در ارتباط با شخصیت دایانا نبوده، یقینا آخرین آنها هم نخواهد بود. زندگی پرفرازونشیب دایانا به‌قدری داستان‌ها و ماجراهای شگفت‌انگیز و جنجالی در خودش دارد که می‌تواند تا سال‌های سال خوراک خوبی برای تولید کارهای هنری متفاوت باشد. اسپنسر با حال و هوای زندگینامه‌ای و شرح‌حال‌گونه خود، قصد دارد اثری روانکاوانه درباره بخشی مهم و حساس از زندگی عروس یاغی خانواده سلطنتی باشد. پابلو لارین، کارگردان فیلم که فیلمنامه را با همکاری استیون نایت نوشته، تلاش داشته نگاهی صادقانه به شخصیت دایانا و اتفاقات زندگی‌اش داشته باشد. برای همین است که با وجود غمخواری با این شخصیت تاریخی و نگاه مثبت به این زن، بخش‌های مربوط به مشکلات روحی و روانی او را (که تا حد زیادی باعث عصبانیت و ناراحتی خاطر تماشاگران می‌شود) به شکلی صادقانه به تصویر می‌کشد. برای همین است که عموم منتقدان در نقدهایشان به این موضوع اشاره کردند که فیلمنامه اسپنسر با صداقت نوشته شده‌است. کریستن استوارت، بازیگری که با مجموعه دلهره‌آور «گرگ و میش» به صورت چهره‌ای مطرح درآمد، نقش پرنسس دایانا را در فیلم بازی کرده‌است. با آن‌که دایانا انگلیسی‌تبار بود اما سازندگان فیلم تصمیم گرفتند ایفای نقش او را به بازیگری آمریکایی بسپارند. استوارت برای آماده شدن برای نقش تاریخی خود، مدت شش ماه روی لهجه‌اش کار کرد تا بتواند زبان انگلیسی را با لهجه غلیظ انگلیسی صحبت کند و نه آمریکایی. نکته جالب این که در فیلم سینمایی «دایانا» (2013) نقش پرنسس را نائومی واتس بازی کرد که اصلیتی استرالیایی‌تبار دارد! استوارت در کنار مطالعه کتاب‌هایی درباره دایانا و دیدن فیلم‌های مستند این شخصیت تاریخی، مجموعه جنجالی «تاج» ــ که پخش آن از سال 2016 آغاز شده و فصل‌های مختلف آن با استقبال بسیار خوب تماشاگران روبه‌رو شده است ــ‌ را هم چند بار تماشا کرده تا برای ایفای نقش خود آماده شود. این در حالی است که لارین، کارگردان فیلم از استوارت درخواست کرد برای آماده شدن در نقش دایانا، به تماشای بازی جینا رولندز در درام «زنی تحت تاثیر» جان کاساویتس بنشیند. باور فیلمساز این بود که شخصیت رولندز در این فیلم، می‌تواند کمک بسیار زیادی به استوارت کند تا شناخت بهتری درباره دایانا به‌دست بیاورد. لارین در مصاحبه‌های خود درباره ارتباط این فیلم و زندگی دایانا صحبت نکرده‌است. کریسمس غم‌انگیز داستان فیلم در روزهایی رخ می‌دهد که اختلاف بین دایانا و پرنس چارلز (با بازی جک فارتینگ) به اوج خود رسیده بود و در طول تعطیلات و جشن‌های شب کریسمس، او قصد دارد خبر جدایی‌اش از چارلز را رسما اعلام و به زندگی زناشویی 10ساله‌اش پایان دهد. در کنار چالش‌های دایانا با اعضای خانواده سلطنتی، او چالش‌های درونی برای مشکلات روحی و روانی‌اش را هم تجربه می‌کند. اولین نمایش جهانی اسپنسر در هفتادوهشتمین دوره جشنواره ونیز، با استقبال بالای منتقدان و تماشاگران حرفه‌ای سینما همراه بود. منتقدان به‌ویژه تحت تاثیر بازی استوارت در نقش زنی پردردسر و منزوی قرار گرفتند که همچون پرنده‌ای اسیر در یک قفس طلایی است. سینماهای آمریکا و انگلستان فیلم را در تاریخ 5 نوامبر اکران عمومی کردند. بحث ساخت اسپنسر اولین بار ژوئن 2020 مطرح شد. قصر قلعه‌گونه نوردکیرچن در شهر پوتسدام مکان اصلی فیلمبرداری اسپنسر بود. اکران عمومی فیلم در آمریکای شمالی در تعداد محدودی سالن (حدود 990 سالن) انجام شد و فروشی دو میلیون دلاری را تجربه کرد. اما ظاهرا برای سازندگان فیلم موفقیت‌های اسکاری فیلم اهمیت بیشتری دارد و آنها در رشته‌هایی مثل بهترین فیلم، کارگردان و بازیگر زن، به‌دنبال نامزدی در مراسم اسکار هستند. منتقدان از اسپنسر به‌عنوان نمایشی تک‌نفره از استوارت اسم برده‌اند. مجله معتبر فوربس نوشت تمام ظرفیت و اعتبار فیلم به حضور استوارت است و احتمال بسیار زیادی وجود دارد که امسال اسکار را با خودش به خانه ببرد. روتن تومیتوز خبر از نقد مثبت 85‌درصدی منتقدان داد و هالیوود ریپورتر نوشت: «کاملا مشخص است که کلیت فیلم روی دوش و شانه‌های کریستن استوارت قرار دارد. او تمام اعتبار اسپنسر را با خود دارد.» در همین حال، برخی منتقدان به شباهت‌های اسپنسر با «جکی» (2016) پرداختند که اتفاقا لارین آن را کارگردانی کرده بود و بخشی از زندگی جنجالی ژاکلین کندی، همسر جی‌اف کندی را به تصویر می‌کشید. نزدیک‌ترین شباهت کن وارف، بادیگارد دایانا بعد از دیدن فیلم درباره بازی استوارت چنین گفت: «در بین تمام بازیگرانی که طی 10سال گذشته در فیلم‌ها و مجموعه‌های مختلف در قالب دایانا ظاهر شده‌اند، این یکی نزدیک‌ترین شباهت‌ها را با پرنسس دارد. استوارت منش و رفتار دایانا را به شکلی درست به نمایش گذاشته است.» دارن مک گرادی، سرآشپز واقعی کاخ سلطنتی هم از کسانی بود که به تماشای فیلم نشست و بازی استوارت را باورنکردنی توصیف کرد. خود بازیگر هم به خبرنگاران گفت در اولین هفته فیلمبرداری فیلم، متوجه شد که این بهترین کار سینمایی است که در طول فعالیت هنری‌اش به‌عهده گرفته‌است.