نسخه Pdf

برای مقابله با استحاله فرهنگی فرزندان ایران

لزوم تقویت و تحول شبکه‌های کودک و نوجوان سیما

برای مقابله با استحاله فرهنگی فرزندان ایران

یکی از رویکردهای صداوسیما در دهه اخیر، راه‌اندازی شبکه‌های تخصصی بوده است؛ در این میان باید شبکه‌های کودک و نوجوان را مهم‌ترین شبکه‌های تخصصی سیما قلمداد کرد، به‌ویژه شبکه پویا که مختص نونهالان و کودکان است.

ابتدا در باب ضرورت‌های راه‌اندازی این شبکه باید سخن گفت. برای همین منظور بد نیست بدانیم که امروزه و در حال حاضر بیش از هزار شبکه تلویزونی کودکان و نوجوانان در سراسر دنیا در حال فعالیت هستند و هر‌کدام از این کانال‌ها با رویکرد فرهنگی خاص و بر‌اساس مبانی اخلاقی و دینی مختلف و بعضا متضادی سعی دارند تا به ذهن مخاطبان خود شکل دهند؛ به‌طوری‌که در حال حاضر تنها پنج کشور آمریکا، فرانسه، استرالیا، کانادا و انگلستان بر بازار جهانی برنامه‌های ویژه کودکان و نوجوانان سلطه افکنده‌اند. البته با غفلت برخی از والدین، این شبکه‌ها مخاطب‌هایی را هم  بین کودکان و نوجوانان ایرانی یافته‌اند که این بچه‌ها را در خطر استحاله فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی بر‌اساس دیدگاه‌های لیبرالی یا متفاوت با فرهنگ اصیل دینی و مذهبی مواجه کرده‌اند. 
کودک نسبت به تلویزیون این توانایی را دارد که گزینشی برخورد کند؛ البته هر قدر کودک بزرگ‌تر می‌شود این ویژگی بارزتر می‌شود. ذهن انسان در دوران کودکی و نوجوانی بسیار تأثیر‌پذیر است. اولین تجربه مستقیم کودک و تلویزیون عموما از دو سالگی پیدا می‌شود. بعد به‌صورت اختیاری و در نهایت در سه سالگی انتخابگر می‌شود و این سنین در اصل دوره پایه‌‌ریزی سال‌های جوانی و بزرگسالی است و برای همین است که یکی از راه‌های تربیت کودکان، تلویزیون محسوب می‌شود که جهان با توجه به تأثیر بسیار بالای آن، به این رسانه روی‌آورده‌‌اند و تمام کشورهای جهان برای القای فرهنگ و عقاید خود به کودکان از این روش استفاده می‌‌کنند.
با توجه به این موضوع و فعالیت این حجم از شبکه‌های انیمیشن برای هدف قرار دادن کودکان ایرانی، اهمیت تقویت و تحول شبکه‌ای تخصصی در زمینه پویانمایی بیش از پیش محسوس می‌شود.
امروزه کودکان بخش زیادی از ساعات آزاد خود را به تماشای تلویزیون اختصاص می‌دهند؛ به‌خصوص در تعطیلات و مناسبت‌های خاص؛ طوری که انگار تلویزیون جزو محبوب‌ترین وسایل و اسباب‌بازی‌های کودکان ایرانی محسوب می‌شود و بعضا با هیچ‌چیز دیگر قابل تعویض نیست. از سوی دیگر نظر کارشناسان بر این است که تماس مداوم کودکان با تلویزیون، روی نحوه ادراک و تفسیر آنان از دنیایی که در آن زندگی می‌کنند، اثر می‌گذارد و نوعی بینش و نگاه جدید به ذهن و فکر آنها نسبت به همه ابعاد زندگی ایجاد می‌کند‌.
از طرفی کودکان و نوجوانان از اهداف اصلی برنامه‌ریزان شبکه‌های تلویزیونی به‌شمار می‌روند. سرمایه‌گذاری برای ساخت برنامه کودکان و تعداد ساعات پخش آن تقریبا در تمام نقاط جهان رو به افزایش است.
همان‌گونه که ذکر شد برای ارتقای شبکه‌های کودک و نوجوان دو هدف عمده و اساسی را می‌توان ذکر کرد؛ نخست پاسخگویی به نیاز جامعه و استفاده از این ابزار برای جامعه‌پذیری کودکان و هدف دوم نیز حفظ و صیانت از ارزش‌های غنی و فرهنگ اصیل کشورمان با استفاده از ابزار هنری کارتون و انیمیشن که بیشترین تاثیر را بر اذهان کودکان می‌گذارد.
فراموش نکنیم که یکی از ابعاد اصلی زندگی امروز انسان‌ها، حضور پررنگ رسانه‌ها و به‌خصوص رسانه‌های تصویری در متن زندگی روزمره است. در کشور ما نیز استفاده از رسانه‌هایی چون تلویزیون، اینترنت، بازی‌های ویدئویی و کامپیوتری، ابزار پخش فیلم و‌... در بیشتر خانواده‌ها مرسوم شده است. اما نکته قابل توجه این است که غالب محصولاتی که از طریق این ابزار استفاده می‌شود، غربی هستند. یعنی بیشتر بازی‌های رایانه‌ای، فیلم‌ها، انیمیشن‌ها و نرم‌افزارهایی که در خانواده‌ها به کار می‌روند، از تولیدات کشورهای غربی هستند؛ این مهم، ضرورت تولید آثار با‌کیفیت داخلی برای کودکان را چند برابر می‌سازد.

ایوب توکلیان - خبرنگار