حضور خانواده‌ها در برنامه «خودمونی»
یلدا «خودمونی» می‌شود
در روزگار دیجیتالی امروز دغدغه‌های شغلی و معیشتی دیدارها را کمتر کرده است و ما تنها به شنیدن صدایی از بزرگ‌ترها با تلفن یا تماس تصویری راضی شدیم اما بودن کنار بزرگ‌ترها و احساس کردن امواج مهربانی‌شان تجربه‌ای دیگر است؛ تجربه‌ای که در برنامه «خودمونی» با اجرای مهران رجبی به تهیهکنندگی حامد خانی به شکل ملموس‌تری اتفاق می‌افتد. برنامه‌ای که به دلیل شرایط خاص جامعه امروز آماج حملات در فضای مجازی قرار گرفت اما مسیر خود را از دیگر برنامه‌های ترکیبی که قبلا در این حوزه برگزار می‌شد، جدا کرد و یادآوری کرد که در دنیای امروز تنها دارایی ما خانواده و دوستان است که باید از آن محافظت کنیم. با پایان مسابقه زوجی نو، چند برنامه با محتوای سرگرمی و خانواده به جدول پخش شبکه سوم سیما اضافه شد که مسابقه خودمونی به تهیهکنندگی حامدخانی با محوریت خانواده یکی از همین برنامه‌‌هاست.
تاریخچه برنامه‌هایی نظیر «خودمونی»
این مسابقه به سبک مسابقه بزرگ، سیمرغ، تیروکمان، توپ از تو در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 که بسیار پرطرفدار بودند، ساخته شد. مسابقاتی که در آن برهه زمانی بسیار پرطرفدار بودند و پس از آن نیز مسابقه‌های مختلفی مانند عصر جدید، کودک شو، برنده باش و خنداننده شو برگزار شد که مقبولیت بسیاری داشتند اما حضور خانواده در این مسابقه نسبت به دیگر برنامه‌های ترکیبی که در این حوزه برگزار شده، پررنگ‌تر است. همه اعضای خانواده اعم از خانم‌‌ها در کنار آقایان به‌عنوان عناصر فعال در بخشهای رقابتی حاضرند. در این برنامه خانواده‌ها اعم از نوه و پدربزرگ و کوچک و بزرگ در قالب چند بخش جذاب با هم رقابت میکنند.
بخشهای مسابقه خودمونی
بخشهای مسابقه خودمونی شامل رقابت‌‌های فیزیکی و بازیهای فکری است و قرار است تمام اعضای خانواده کنار هم در محیطی صمیمانه با هم رقابت کنند و خوش بگذرانند. رقابت‌هایی که به نظر می‌رسد از جنس بازیهای قدیمی به‌روزرسانی شده است. هر چند در این آیتم‌ها آنچنان رقابت مطرح نیست و فرهنگ دورهمی بیشتر مورد تأکید است. مهران رجبی به‌عنوان بازیگر باتجربه و محبوب عرصه طنز با همه شرکت‌کنندگان ارتباط خوبی برقرار می‌کند و به شکل طنازانه‌ای جواب تمام این شرکت‌کنندگان را می‌دهد. به هرحال رجبی علاوه بر ریش سفیدی در زندگی شخصی و خانوادگی خود نیز موفق است و شاید اینها یکی از دلایلی باشد که تهیه‌کننده او را انتخاب کرده است. تمام اینها بهانه‌ای شد که با حامد خانی، تهیه‌کننده برنامه خودمونی گفت‌وگو کنیم تا درباره پیش‌تولید برنامه خودمونی، بگوید: «زمان پیش‌تولید برنامه خودمونی پنج ماه طول کشید که از ماه سوم به بعد ما در فضای مجازی فراخوان دادیم و خانواده‌هایی که شرایط ما را داشتند و می‌توانستند شرکت کنند، مشخصات خود را برای ما فرستادند و ابتدا یک مصاحبه حضوری داشتیم و اگر دوستان شاخصه‌هایی که مدنظرمان بود را داشتند، در فهرست حضور قرار می‌گرفتند.»
عمه و عمو، پدربزرگ و مادربزرگ در خودمونی
خانی شرایط برای حضور در برنامه خودمونی را خانوادگی بودن می‌داند و می‌گوید: «چون سیاست ما صله‌رحم است، نیاز به خانواده‌های پرجمعیت شاد با حضور اقوام مانند عمو، عمه، دایی و فرزندان داشتیم که ابتدا یک پدربزرگ یا مادربزرگی همراه با سه یا چهار فرزند باشند و هرکدام از این فرزندان حداقل یک فرزند داشته باشند و به‌طور کلی این پدربزرگ‌ها باید نوه‌دار می‌شدند. بنابراین، داشتن نوه و نتیجه از شرایط ما محسوب می‌شد که گاهی نتیجه داشتن میسر نمی‌شد و ما هم بودن نوه را جزو حداقل‌ها می‌دانستیم.»
دیدوبازدید و صله رحم؛ هدف خودمونی
هدفی که خودمونی در جهت رسیدن به آن تلاش کرد تا مهمان خانه‌های مخاطبان شود، به گفته تهیه‌کننده‌اش بیشتر دید و بازدید و صله رحم است. این تهیه‌کننده می‌گوید: «در دنیای امروز به‌واسطه زندگی شهری پیگیری رفت‌و‌آمد و دیدو‌بازدیدها سخت شده و همه گرفتاری‌های خود را دارند و نسبت به پنج سال پیش این رفت‌وآمدها خیلی کمتر شده است. هدف ما این بود با نشان دادن یک خانواده در کنار هم و صله رحم بتوانیم آنها را به دیدوبازدید و سر زدن به بزرگ‌ترها تشویق و پررنگ‌تر کنیم. یکی دیگر از اهداف ما نشان دادن فضای شاد خانوادگی است؛ به‌هرحال وقتی خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند، ممکن است هنگام فراغت بازی‌هایی ترتیب دهند که بهتر اوقات خود را سپری کنند. بنابراین؛ هدف از آیتم‌های مسابقه‌ای ما نشان دادن لحظات شاد و مفرح خانواده‌ها کنار هم است.»
وجه تمایز خودمونی با برنامه‌های مشابه
همان‌طور که ابتدای مطلب یادآوری کردیم، مسابقه‌های خوب زیادی در دهه 70، 80، 90 و این اواخر ساخته شد که هرکدام به نحوی سعی کردند مخاطب را پای تلویزیون بنشانند. خانی درباره وجه تمایز این برنامه با سایر برنامه‌هایی از این دست، می‌گوید: «مسابقات زیادی با این فضا در این سال‌ها ساخته شدند، اما نکته اصلی حضور خانواده‌ها همراه پدربزرگ و مادربزرگ‌هاست که شاید کمتر برنامه‌ای مثل خودمونی با این محوریت ساخته شده باشد. این‌که خانواده‌ای به صورت کامل مثل پدربزرگ، مادربزرگ، عمو، عمه، فرزندان و نوه‌ها کنار هم در یک مسابقه باشند، شاید وجه تمایز مسابقه خودمونی باشد.»
تلاش برای طراحی مسابقات ایرانی در خودمونی
هر مسابقه‌ای برای این‌که به مرحله پخش برسد، آزمون و خطاهایی را از سر می‌گذراند تا مسائل ایمنی یا استاندارد بودن آن به تأیید مسئولان برنامه‌ساز برسد. از خانی درباره مراحلی که مسابقه خودمونی از سر گذرانده تا به مرحله پخش برسد، می‌پرسم که پاسخ می‌دهد: «در پیش‌تولید دوستانم پنج ماه به شکل تمام وقت روی برنامه کار کردند. بحث‌های ما ابتدا روی این‌که حضور خانواده‌ها به چه شکل و در چه ابعادی باشد، مطرح بود و در مرحله دوم آیتم‌ها طراحی شد. حدود 60آیتم برای یک فصل برنامه خودمونی در نظر گرفتیم که تا این لحظه چیزی حدود 15آیتم آن اجرا شده و 45آیتم دیگر باقی‌مانده که قرار است در طول این مدت که برنامه ضبط می‌شود، به‌تدریج به مسابقه برنامه اضافه شود. ما در طراحی مسابقات برنامه سعی کردیم بیشتر سعی کردیم به سمت آیتم‌هایی برویم که خیلی خارجی یا کپی از دیگر برنامه‌ها نباشد؛ چون الان کپی کردن از برنامه‌های خارجی مرسوم شده است. بنابراین، ما در خودمونی تلاش کردیم که مسابقات‌مان ایرانی باشد و بتوانیم نکاتی که در زمان‌های قدیم بوده و الان در حال فراموشی است را مد نظر قرار دهیم. تأکید می‌کنم تمام آیتم‌های ما ایرانی نیست و ممکن است نمونه خارجی داشته باشد اما بیشتر تلاش کردیم ایرانی باشد. به‌عنوان مثال، یکی از آیتم‌ها جای افرادی که یک حرف الفبا را دارند تغییر می‌کند و یک کلمه با معنی ساخته می‌شود که بسیار شبیه بازی آمیرزای امروزی است که استفاده از آن بین مردم فراگیر شده اما سبک و سیاق اجرای ما کمی متفاوت است.»
آیتم‌های امتحان پس‌داده خودمونی
او در پاسخ به این پرسش که آیا در فرآیند اجرای مسابقات تغییری هم در آنها ایجاد می‌شد یا خیر، می‌گوید: «ما خیلی از این آیتم‌ها را قبل از انجام مسابقه امتحان میکنند و اگر مشکلی وجود داشته باشد، رفع میکنند و اگر جذابیت لازم را نداشته باشد، حذف می‌کنیم، چون چند آیتم بوده است که با وجود این‌که هرکدام هزینه دارد، در امتحان به این نتیجه رسیدیم اجرای آن مناسب نیست و آن را کنار گذاشتیم.»
مخاطبان دوستدار خودمونی
این تهیه‌کننده درباره این‌که تا به امروز چه بازخوردهایی از مخاطبان این برنامه ترکیبی دریافت کرده است، می‌گوید: «بازخوردهایی که تا به حال از مخاطبان گرفتیم، خوب بوده و موجب شده هر روز برنامه بهتر شود و اشکالات آن برطرف شود. به طور کلی دوستان ما در طول ضبط ایده‌های جدیدی می‌دهند و سعی‌مان بر این است که برنامه تنوع داشته باشد و 45 آیتم مانده که به ترتیب باید اضافه شود.»
برنامه‌ای ویژه یلدا
خانی درباره احتمال این‌که برنامه‌ای با محوریت شب یلدا در مسابقه خودمونی داشته باشد، می‌گوید: «ما برنامه ویژه‌ای برای یلدا داریم که هنوز ضبط نکردیم و ان‌شاءا...برنامه خاصی به مناسبت این روز ترتیب دادیم که از شبکه سه پخش شود.»
خودمونی، «دورهمی» نیست
تشابه اسمی خودمونی و «دورهمی» موجب شده بسیاری این دو برنامه را با یکدیگر مقایسه کنند و حتی در مواردی به دلیل همزمانی چند برنامه‌ای که بعد از مدتی حالا نوبت پخش آنها شده است، به مهران رجبی خرده بگیرند که او مجری نیست و تجربه اجرا ندارد اما خود رجبی در مصاحبه‌ای گفته بود که پیش از این در چند برنامه تجربه اجرا داشته است. خانی هم درباره انتخاب مهران رجبی و میزان تشابه دورهمی و خودمونی، توضیح می‌دهد: «فکر می‌کنم حضور آقای رجبی به جای مهران مدیری، شایعه‌ای بیش نبود و تا جایی که در جریان هستم، هیچ‌گاه این گزینه مطرح نبود. برنامه ما هم به دلیل شرایط‌مان و حضور پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و خانواده‌ها قابل مقایسه با دورهمی نیست. به‌هرحال خود آقای رجبی به‌عنوان فردی موفق در حوزه خانواده، پیش‌زمینه طنز و ریش‌سفید بودن از جمله گزینه‌های خوب و محبوب ما بود. بنابراین، انتخاب ما از ابتدای پیشنهاد برنامه خودمونی ، آقای رجبی بودند که در نهایت جریان خوب پیش رفت
و توانستیم در خدمت‌شان باشیم.»
نسرین بختیاری - روزنامه‌نگار
این مسابقه به سبک مسابقه بزرگ، سیمرغ، تیروکمان، توپ از تو در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 که بسیار پرطرفدار بودند، ساخته شد. مسابقاتی که در آن برهه زمانی بسیار پرطرفدار بودند و پس از آن نیز مسابقه‌های مختلفی مانند عصر جدید، کودک شو، برنده باش و خنداننده شو برگزار شد که مقبولیت بسیاری داشتند اما حضور خانواده در این مسابقه نسبت به دیگر برنامه‌های ترکیبی که در این حوزه برگزار شده، پررنگ‌تر است. همه اعضای خانواده اعم از خانم‌‌ها در کنار آقایان به‌عنوان عناصر فعال در بخشهای رقابتی حاضرند. در این برنامه خانواده‌ها اعم از نوه و پدربزرگ و کوچک و بزرگ در قالب چند بخش جذاب با هم رقابت میکنند.
بخشهای مسابقه خودمونی
بخشهای مسابقه خودمونی شامل رقابت‌‌های فیزیکی و بازیهای فکری است و قرار است تمام اعضای خانواده کنار هم در محیطی صمیمانه با هم رقابت کنند و خوش بگذرانند. رقابت‌هایی که به نظر می‌رسد از جنس بازیهای قدیمی به‌روزرسانی شده است. هر چند در این آیتم‌ها آنچنان رقابت مطرح نیست و فرهنگ دورهمی بیشتر مورد تأکید است. مهران رجبی به‌عنوان بازیگر باتجربه و محبوب عرصه طنز با همه شرکت‌کنندگان ارتباط خوبی برقرار می‌کند و به شکل طنازانه‌ای جواب تمام این شرکت‌کنندگان را می‌دهد. به هرحال رجبی علاوه بر ریش سفیدی در زندگی شخصی و خانوادگی خود نیز موفق است و شاید اینها یکی از دلایلی باشد که تهیه‌کننده او را انتخاب کرده است. تمام اینها بهانه‌ای شد که با حامد خانی، تهیه‌کننده برنامه خودمونی گفت‌وگو کنیم تا درباره پیش‌تولید برنامه خودمونی، بگوید: «زمان پیش‌تولید برنامه خودمونی پنج ماه طول کشید که از ماه سوم به بعد ما در فضای مجازی فراخوان دادیم و خانواده‌هایی که شرایط ما را داشتند و می‌توانستند شرکت کنند، مشخصات خود را برای ما فرستادند و ابتدا یک مصاحبه حضوری داشتیم و اگر دوستان شاخصه‌هایی که مدنظرمان بود را داشتند، در فهرست حضور قرار می‌گرفتند.»
عمه و عمو، پدربزرگ و مادربزرگ در خودمونی
خانی شرایط برای حضور در برنامه خودمونی را خانوادگی بودن می‌داند و می‌گوید: «چون سیاست ما صله‌رحم است، نیاز به خانواده‌های پرجمعیت شاد با حضور اقوام مانند عمو، عمه، دایی و فرزندان داشتیم که ابتدا یک پدربزرگ یا مادربزرگی همراه با سه یا چهار فرزند باشند و هرکدام از این فرزندان حداقل یک فرزند داشته باشند و به‌طور کلی این پدربزرگ‌ها باید نوه‌دار می‌شدند. بنابراین، داشتن نوه و نتیجه از شرایط ما محسوب می‌شد که گاهی نتیجه داشتن میسر نمی‌شد و ما هم بودن نوه را جزو حداقل‌ها می‌دانستیم.»
دیدوبازدید و صله رحم؛ هدف خودمونی
هدفی که خودمونی در جهت رسیدن به آن تلاش کرد تا مهمان خانه‌های مخاطبان شود، به گفته تهیه‌کننده‌اش بیشتر دید و بازدید و صله رحم است. این تهیه‌کننده می‌گوید: «در دنیای امروز به‌واسطه زندگی شهری پیگیری رفت‌و‌آمد و دیدو‌بازدیدها سخت شده و همه گرفتاری‌های خود را دارند و نسبت به پنج سال پیش این رفت‌وآمدها خیلی کمتر شده است. هدف ما این بود با نشان دادن یک خانواده در کنار هم و صله رحم بتوانیم آنها را به دیدوبازدید و سر زدن به بزرگ‌ترها تشویق و پررنگ‌تر کنیم. یکی دیگر از اهداف ما نشان دادن فضای شاد خانوادگی است؛ به‌هرحال وقتی خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند، ممکن است هنگام فراغت بازی‌هایی ترتیب دهند که بهتر اوقات خود را سپری کنند. بنابراین؛ هدف از آیتم‌های مسابقه‌ای ما نشان دادن لحظات شاد و مفرح خانواده‌ها کنار هم است.»
وجه تمایز خودمونی با برنامه‌های مشابه
همان‌طور که ابتدای مطلب یادآوری کردیم، مسابقه‌های خوب زیادی در دهه 70، 80، 90 و این اواخر ساخته شد که هرکدام به نحوی سعی کردند مخاطب را پای تلویزیون بنشانند. خانی درباره وجه تمایز این برنامه با سایر برنامه‌هایی از این دست، می‌گوید: «مسابقات زیادی با این فضا در این سال‌ها ساخته شدند، اما نکته اصلی حضور خانواده‌ها همراه پدربزرگ و مادربزرگ‌هاست که شاید کمتر برنامه‌ای مثل خودمونی با این محوریت ساخته شده باشد. این‌که خانواده‌ای به صورت کامل مثل پدربزرگ، مادربزرگ، عمو، عمه، فرزندان و نوه‌ها کنار هم در یک مسابقه باشند، شاید وجه تمایز مسابقه خودمونی باشد.»
تلاش برای طراحی مسابقات ایرانی در خودمونی
هر مسابقه‌ای برای این‌که به مرحله پخش برسد، آزمون و خطاهایی را از سر می‌گذراند تا مسائل ایمنی یا استاندارد بودن آن به تأیید مسئولان برنامه‌ساز برسد. از خانی درباره مراحلی که مسابقه خودمونی از سر گذرانده تا به مرحله پخش برسد، می‌پرسم که پاسخ می‌دهد: «در پیش‌تولید دوستانم پنج ماه به شکل تمام وقت روی برنامه کار کردند. بحث‌های ما ابتدا روی این‌که حضور خانواده‌ها به چه شکل و در چه ابعادی باشد، مطرح بود و در مرحله دوم آیتم‌ها طراحی شد. حدود 60آیتم برای یک فصل برنامه خودمونی در نظر گرفتیم که تا این لحظه چیزی حدود 15آیتم آن اجرا شده و 45آیتم دیگر باقی‌مانده که قرار است در طول این مدت که برنامه ضبط می‌شود، به‌تدریج به مسابقه برنامه اضافه شود. ما در طراحی مسابقات برنامه سعی کردیم بیشتر سعی کردیم به سمت آیتم‌هایی برویم که خیلی خارجی یا کپی از دیگر برنامه‌ها نباشد؛ چون الان کپی کردن از برنامه‌های خارجی مرسوم شده است. بنابراین، ما در خودمونی تلاش کردیم که مسابقات‌مان ایرانی باشد و بتوانیم نکاتی که در زمان‌های قدیم بوده و الان در حال فراموشی است را مد نظر قرار دهیم. تأکید می‌کنم تمام آیتم‌های ما ایرانی نیست و ممکن است نمونه خارجی داشته باشد اما بیشتر تلاش کردیم ایرانی باشد. به‌عنوان مثال، یکی از آیتم‌ها جای افرادی که یک حرف الفبا را دارند تغییر می‌کند و یک کلمه با معنی ساخته می‌شود که بسیار شبیه بازی آمیرزای امروزی است که استفاده از آن بین مردم فراگیر شده اما سبک و سیاق اجرای ما کمی متفاوت است.»
آیتم‌های امتحان پس‌داده خودمونی
او در پاسخ به این پرسش که آیا در فرآیند اجرای مسابقات تغییری هم در آنها ایجاد می‌شد یا خیر، می‌گوید: «ما خیلی از این آیتم‌ها را قبل از انجام مسابقه امتحان میکنند و اگر مشکلی وجود داشته باشد، رفع میکنند و اگر جذابیت لازم را نداشته باشد، حذف می‌کنیم، چون چند آیتم بوده است که با وجود این‌که هرکدام هزینه دارد، در امتحان به این نتیجه رسیدیم اجرای آن مناسب نیست و آن را کنار گذاشتیم.»
مخاطبان دوستدار خودمونی
این تهیه‌کننده درباره این‌که تا به امروز چه بازخوردهایی از مخاطبان این برنامه ترکیبی دریافت کرده است، می‌گوید: «بازخوردهایی که تا به حال از مخاطبان گرفتیم، خوب بوده و موجب شده هر روز برنامه بهتر شود و اشکالات آن برطرف شود. به طور کلی دوستان ما در طول ضبط ایده‌های جدیدی می‌دهند و سعی‌مان بر این است که برنامه تنوع داشته باشد و 45 آیتم مانده که به ترتیب باید اضافه شود.»
برنامه‌ای ویژه یلدا
خانی درباره احتمال این‌که برنامه‌ای با محوریت شب یلدا در مسابقه خودمونی داشته باشد، می‌گوید: «ما برنامه ویژه‌ای برای یلدا داریم که هنوز ضبط نکردیم و ان‌شاءا...برنامه خاصی به مناسبت این روز ترتیب دادیم که از شبکه سه پخش شود.»
خودمونی، «دورهمی» نیست
تشابه اسمی خودمونی و «دورهمی» موجب شده بسیاری این دو برنامه را با یکدیگر مقایسه کنند و حتی در مواردی به دلیل همزمانی چند برنامه‌ای که بعد از مدتی حالا نوبت پخش آنها شده است، به مهران رجبی خرده بگیرند که او مجری نیست و تجربه اجرا ندارد اما خود رجبی در مصاحبه‌ای گفته بود که پیش از این در چند برنامه تجربه اجرا داشته است. خانی هم درباره انتخاب مهران رجبی و میزان تشابه دورهمی و خودمونی، توضیح می‌دهد: «فکر می‌کنم حضور آقای رجبی به جای مهران مدیری، شایعه‌ای بیش نبود و تا جایی که در جریان هستم، هیچ‌گاه این گزینه مطرح نبود. برنامه ما هم به دلیل شرایط‌مان و حضور پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و خانواده‌ها قابل مقایسه با دورهمی نیست. به‌هرحال خود آقای رجبی به‌عنوان فردی موفق در حوزه خانواده، پیش‌زمینه طنز و ریش‌سفید بودن از جمله گزینه‌های خوب و محبوب ما بود. بنابراین، انتخاب ما از ابتدای پیشنهاد برنامه خودمونی ، آقای رجبی بودند که در نهایت جریان خوب پیش رفت
و توانستیم در خدمت‌شان باشیم.»
نسرین بختیاری - روزنامه‌نگار
