شبکه چهار به‌عنوان شبکه‌ای که بیشتر از دیگر شبکه‌ها به سمت گفت‌وگو رفته، تلاش کرده این فضای کلیشه‌ای را در برنامه‌های با محوریت گفت‌وگو کنار بزند و حال‌و‌هوای تازه‌ای به آن ببخشد. برنامه نیم‌فاصله یکی از همین برنامه‌های تازه است که محوریت آن، گفت‌وگو با اندیشمندان و صاحب‌نظران کشورهای مختلف است. اجرای این برنامه به‌عهده آرش دریابندری فرزند نجف دریابندری مترجم ادبیات است. دریابندری در این برنامه به شیوه متفاوتی از برنامه‌های دیگر تلویزیون، به گفت‌وگو با صاحب‌نظران می‌پردازد. مسأله تازه در این برنامه، گفت‌وگو به زبان انگلیسی و ارائه زیرنویس برای مخاطبان تلویزیون است. قبل از این برنامه‌های بسیاری به این سبک اجرا شده بود اما بیشتر صدای دوبله برای مصاحبه‌شونده بیان می‌شد. به بهانه پخش نیم‌فاصله، به برخی زوایای این برنامه پرداختیم. 

نیم‌فاصله را باید یک کار متفاوت و پیشگام در شکستن کلیشه برنامه‌های گفت‌وگو‌محور دانست. این برنامه کاری از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار است که با اجرای آرش دریابندری روزهای شنبه تا چهارشنبه ساعت 21 روی آنتن می‌رود. محوریت برنامه، گفت‌وگو با اندیشمندان خارجی در حوزه‌های مختلف است. یکی از نقاط تمایز این برنامه را باید همین تنوع موضوع دانست. موضوعاتی مثل مذهبی، سیاسی، اجتماعی و فلسفی که در نهایت به یک گفت‌وگوی متفاوت تبدیل می‌شود. محوریت این برنامه اندیشمندان غربی هستند که هر بار با یک زاویه به موضوعات مختلف پرداخته و درباره آن صحبت می‌کنند. در حقیقت نیم‌فاصله، میزبان اندیشمندان و صاحب‌‌نظران غربی است که عموما آرا و نظرات‌شان از جریان اصلی رسانه‌های غربی به حاشیه رانده شده است. این برنامه در هر قسمت سعی در کشف جوانبی از مسأله‌ای دارد که رسانه‌های غربی به‌طور معمول علاقه‌ای به پوشش و ترویج‌شان ندارند.

اتفاق تازه زیرنویس
یکی از مواردی که نیم‌فاصله را از برنامه‌های مشابه دیگر متفاوت کرده، رفتن به سمت گفت‌وگوی صریح به زبان انگلیسی است. هرچند که پیش از این هم برنامه‌های شبیه به آن روی آنتن رفته بود اما این‌که کل گفت‌وگو به زبان اصلی باشد و تنها از زیرنویس برای انتقال معنا استفاده شود، اتفاق تازه‌ای است که می‌تواند مخاطب را به اصالت گفت‌وگو مطمئن کند. اگر قدری به عقب بازگردیم، اسم نادر طالب‌زاده به‌عنوان فردی نمایان می‌شود که از یک دوره به بعد توانست پای اندیشمندان خارجی را به برنامه‌های زنده تلویزیونی باز کند. او برای باز شدن فضای گفت‌وگو تلاش کرده بود جشنواره‌های مختلف را بهانه قرار دهد تا یک فضای متنوع از گفت‌وگو فراهم شود. بعد از آن بود که حضور مهمان و اندیشمند خارجی در برنامه‌های تلویزیونی بیشتر شد. همین مسأله توانست فضای گفتمانی را به یک تنوع لازم برساند.البته برنامه نیم‌فاصله تنها برنامه‌ای نیست که به این شیوه تلاش کرده از هر دو سمت ماجرا به سوژه نگاه کند. برنامه‌هایی مثل سیاست خارجی شبکه سه سیما هم توانسته با تنوع مهمانان، به سمت چالش و گفت‌وگو حرکت کند. با این حال، سیاست خارجی بیشتر شبیه به برنامه‌های دیگر و به شکل تبدیل گفت‌وگو به زبان فارسی ــ چه به صورت ترجمه همزمان و چه به صورت بیان پرسش مجری به زبان فارسی ــ است اما نیم‌فاصله را باید اتفاقی تازه دانست که می‌تواند اعتماد مخاطب را به اصل محتوا دوچندان کند. 

تکه‌هایی از نیم‌فاصله
آنچه در برنامه نیم‌فاصله شاهد هستیم، پرداختن به موضوعات حاشیه‌ساز است. یعنی موضوعاتی که پیش از این گفتیم را از زاویه‌ای متفاوت مورد بررسی قرار می‌دهد. به عنوان مثال، در یکی از برنامه‌ها به این مسأله اشاره شده بود که آیا ویروس کرونا دست‌ساز است و برای حمله زیستی به چین ساخته شده بود؟ البته چنین فرضیه‌ای پیش از این هم مطرح شده بود اما صحبت با اندیشمندان خارجی، به‌واسطه دسترسی‌شان به منابع متعدد، امکان جذب مخاطب بیشتر و بالا بردن اعتماد او را بیشتر می‌کرد. در این برنامه ران اونز، کارآفرین حوزه فناوری و فعال سیاسی آمریکایی حضور داشت و در این باره صحبت کرد. البته بخش دیگری از برنامه هم به‌طور کلی، سیاسی است. به‌عنوان مثال در یک قسمت و با حضور لوران گویه نو، تحلیلگر فرانسوی به مسأله نقد رسمی یازدهم سپتامبر پرداخته شد. 

اجرا به روش دریابندری
مجری این برنامه هم خود یک کفه سنگین برنامه است. آرش دریابندری، فرزند نجف دریابندری مترجم ادبیات است. او مثل پدرش، اهل ترجمه است اما تلاش کرده سمت و سویی متفاوت با او را انتخاب کند. آرش دریابندری، نویسنده و مترجم ایرانی فعال در حوزه اروپا و آمریکاست. او با داشتن بیش از 30 تالیف و ترجمه یکی از چهره‌های شناخته شده معرفی آثار ایرانی اسلامی به غرب است.دریابندری متولد ۱۳۴۱ تهران، نویسنده، مترجم و فارغ‌التحصیل رشته تاریخ اسلام از دانشگاه برکلی کالیفرنیا است. او از چهار سالگی به مدت ۴۰ سال در کشورهای انگلستان و آمریکا زندگی کرد و از چند سال پیش به این سو تحقیقات و فعالیت علمی خود را در زمینه اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی متمرکز کرده است. دریابندری تاکنون آثار متعددی از جمله کتاب «ولایت فقیه» حضرت آیت‌ا...جوادی آملی را به زبان انگلیسی ترجمه کرده است. تأسیس وبگاهی در زمینه معارف اسلامی به زبان انگلیسی نیز از دیگر فعالیت‌های اوست.او چند سال قبل در یکی از برنامه‌های تلویزیونی نادر طالب‌زاده حاضر شده بود و در همان گفت‌وگو بود که طالب‌زاده از فعالیت‌های او و مقایسه با پدرش گفته بود. طالب‌زاده در این برنامه به آثار تالیف و ترجمه او اشاره کرده و گفته بود: «شما سیر خاصی داشتید در غرب بزرگ شده‌اید ، چند سال است به ایران برگشتید و الان کتا‌ب‌های شما روی میز است، 9 تالیف و باقی هم ترجمه، این کمبود یکی از بحث‌های ماست این‌که زبان درست انگلیسی ترجمه شود که وقتی یک استاد دانشگاه مثلا دانشگاه مک‌گیل دارد این را می‌خواند و هیچ لغزشی در ترجمه نباشد و درست باشد. این یعنی یک انسانی که خودش دنبال حقیقت است، این متون را بتواند از فارسی به انگلیسی ترجمه کند کسی که از یکسالگی در غرب بزرگ شده است، این کار اصلی است که شما انجام دادید.» اما این تازه شروع ورود دریابندری به تلویزیون بود که این روزها خودش یک پای گفت‌وگو با اندیشمندان خارجی شده و سکان نیم‌فاصله را در دست گرفته است. او در بخشی از گفت‌وگویی که با طالب‌زاده داشت، گفته بود: «من سال 1993 یعنی 24 سال پیش به اسلام گرایش پیدا کردم. چون همان‌طور که می‌دانید اصلا من خارج بزرگ شدم و در مورد اسلام چیزی نمی‌دانستم. به هر حال در تابستان سال 93 به اسلام اعتقاد آوردم و پاییز همان سال در دانشگاه برکلی قبول شدم. البته آن زمان می‌خواستم فلسفه بخوانم که یک کلاس هم با استاد الگار برداشتم که کمتر از دو هفته من استادم را تغییر دادم ،کلاس‌های فلسفه را راپ کردم و آمدم در دپارتمان استاد الگار و شاگرد ایشان شدم.» دریابندری در این گفت‌وگو از آشنایی‌اش با برخی چهره‌ها و گرایش به اسلام گفته بود. 

سپیده اشرفی - گروه رسانه