ایستاده در آتش
بحث بر سر آتش‌سوزی ساختمان شماره 153 خیابان بهار هنوز ادامه دارد، هر چند در این میان جان عزیز یک آتش‌نشان از دست رفت دوباره بحث‌ها بر سر مشکلات ریز و درشت آتش‌نشان‌ها هم بالا گرفته است.
یکی از تازه‌ترین پژوهش‌های مستند در رابطه با آسیب‌شناسی مشکلات آتش‌نشانی در ایران آذر سال گذشته صورت گرفته است، پژوهشی که به شکلی جزئی به مشکلات این قشر پرداخته است، اگرچه در صدر این مشکلات همان کلیدواژه‌های پرتکرار و همیشگی (کمبود نیرو و کاهش اعتبارات اختصاص‌یافته) دیده می‌شود اما می‌توان به نکته‌های جالب توجه دیگری هم در آن دست یافت. 10مورد از مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی آنها که شامل داده‌های آماری قابل توجهی است در اینجا آمده است.
کمبود نیروی آتش‌نشان
هم‌اکنــون ۱۳۳ایســتگاه آتش‌نشــانی در تهــران وجـود دارد کـه بایـد بـه طـور متوسـط در هـر ایسـتگاه ۴۵نفـر نیـروی عملیاتـی حضـور داشـته باشـند. بـا ایـن حـال در هـر ایسـتگاه حـدود ۳۱نفــر حضــور دارنــد. در سـال گذشـته ۷۵هـزار عملیـات در سـطح شـهر تهـران و بـه طـور میانگیـن، بیــش از ۲۰۰عملیــات در روز انجــام شـده اسـت.
بودجه ناکافی
ســال گذشــته حــدود ۳۰۰میلیــارد تومــان بودجــه بــه خریــد تجهیــزات بــرای ســازمان آتش‌نشــانی تهــران اختصــاص یافــت. این رقم امســال در ردیف بودجــه خریــد تجهیــزات حــدود ۱۰درصــد افزایــش یافتــه اســت که هرچند رقم قابل‌توجهی است، اما ایــن مبلــغ نســبت بــه حجــم کار و وســایل مــورد نیاز سازمان ، رقم مطلوبی به شمار نمی‌رود.
ضعف ارتباط با سایر نهادها
آتش‌نشــانی بــا شناســایی بیــش از 7000ســاختمان ناایمــن و پرخطــر، اطلاعات مربــوط را بــه شــهرداری و البته وزارتخانه‌های مرتبط همچون بهداشـت، کار و دستگاه‌هایی همچون دادســتانی اعلام کــرده اســت، بــا ایـن وجـود هیـچ اقدامـی بـرای ایمن‌سـازی آنهـا صـورت نگرفتـه و همچنـان رفـت و آمـد بـه آنهـا جریــان دارد.
کمبود مناطق عملیاتی
ایســتگاه‌های آتش‌نشــانی، زیرمجموعــه معاونــت عملیــات ســازمان آتش‌نشــانی است. بــرای رســیدگی بهتــر بــه وضعیــت ایســتگاه‌های آتش‌نشــانی ، بخـش عملیـات سـازمان در قالـب هشـت منطقــه عملیاتــی فعالیــت می‌کنــد. برای کاهش زمان رســیدن نیروهــای آتش‌نشــانی بــه محــل وقــوع حــوادث، بایــد تعـداد مناطـق عملیاتـی را افزایـش داد.
لزوم به‌روزکردن تجهیزات
امکانــات آتش‌نشــانی تهــران نســبت بــه ســایر کلانشــهرها در وضعیــت مطلوب‌تــری قــرار دارد. با این وجــود بــه خاطــر گســترش ســاخت و ســاز بناهــای مرتفــع و افزایــش طــول عمــر بافت‌هــای فرســوده، نیــاز بــه وســایل بــه‌روز ماننــد بالگردهــای مخصــوص آتش‌نشــانی و سیســتم‌های اطفــای حریــق خــودکار احســاس می‌شــود.
عدم شناسایی بافت‌های فرسوده
بافت‌هــای فرســوده شهرها که به آن حتی «بمب‌های ساعتی» نیز می‌گویند، هـر لحظـه امـکان بـروز حادثـه‌ای دارند کــه می‌توانــد بــه تــراژدی غم‌انگیــزی تبدیــل شــوند. شناســایی دقیــق وضعیــت ســاختمان‌ها، معابــر و خیابان‌هــای بافت‌هــای فرســوده بایــد یکــی از اولویت‌هــای پیشـگیری از حـوادث باشـد، اولویتـی کـه نیازمنـد همراهـی ســایر دســتگاه‌ها و ارگان‌هاسـت.
آموزش ناکافی نیروها
انجــام پژوهــش و مطالعــات کاربــردی بــه منظــور ارتقــای ســطح ایمنــی، دانــش و توانمندســازی کارکنــان، از وظایــف ســازمان آتش‌نشــانی تهــران اســت. هــر چنــد ســازمان آتش‌نشــانی اهتمــام خوبــی بــه ایــن وظیفــه دارد، ولــی بــاز هــم در بحران‌هایی شــاهد صدمــه‌دیــدن نیروهــای آتش‌نشــانی هســتیم کــه دلیــل بیشــتر ایــن صدمات، ضعــف در آموزش‌هاسـت.
نیاز به ارتقای دانش مدیران
بـه‌روزنبـودن برخی از مسئولان آموزشـی سـازمان‌های آتش‌نشـانی، مشکلی است که نیازمنـد تحولـی اساسـی در سـطوح کلان مدیریتـی آتش‌نشـانی کشـور اسـت. اغلـب مسئولان آموزشـی در این سازمان بـه دلیـل غفلـت از یادگیـری آموزش‌هــای نویــن، همچنــان مباحــث کلاسیک دهه‌هــای گذشــته را تدریــس می‌کننــد درحالی‌که باید این اطلاعات با توجه به زمانه به روز شود.
ناهماهنگی با شهرداری
بارها مشــاهده شده در شــهرداری‌ها، بــدون توجــه بــه امــکان دسترســی و فضــای مناســب بــرای امدادرســانی، مجــوز ســاخت‌وســاز صــادر می‌شود. ســازمان آتش‌نشــانی، متولــی اطفــای حریــق و شــهرداری، متولــی صــدور مجــوز ســاختمان اســت. اگــر ایــن دو نهــاد نتواننــد بــا یکدیگــر همــکاری کننــد، نبایــد انتظــار داشــته باشــیم بــروز حریــق بــا تلفــات و خســارت حداقلــی همــراه باشد.
نبود شایسته‌سالاری
مسـاله دیگـری کـه در حـوزه سـازمان آتش‌نشـانی تهـران نیـاز بـه بازنگـری دارد، نبـود مکانیسـم‌های حساب‌شـده برای ارتقای کارکنان کارآمد است. بـه نظـر می‌رسـد هسـته گزینشـی سـازمان آتش‌نشــانی، بــه ایــن مســاله توجــه جــدی نــدارد و معمــولا افــراد در حوزه‌هــای کاری خــود دچــار رکــود می‌شــوند. این موضوع می‌تواند روی انگیزه آنها در کار تاثیر منفی بگذارد.
کمبود نیروی آتش‌نشان
هم‌اکنــون ۱۳۳ایســتگاه آتش‌نشــانی در تهــران وجـود دارد کـه بایـد بـه طـور متوسـط در هـر ایسـتگاه ۴۵نفـر نیـروی عملیاتـی حضـور داشـته باشـند. بـا ایـن حـال در هـر ایسـتگاه حـدود ۳۱نفــر حضــور دارنــد. در سـال گذشـته ۷۵هـزار عملیـات در سـطح شـهر تهـران و بـه طـور میانگیـن، بیــش از ۲۰۰عملیــات در روز انجــام شـده اسـت.
بودجه ناکافی
ســال گذشــته حــدود ۳۰۰میلیــارد تومــان بودجــه بــه خریــد تجهیــزات بــرای ســازمان آتش‌نشــانی تهــران اختصــاص یافــت. این رقم امســال در ردیف بودجــه خریــد تجهیــزات حــدود ۱۰درصــد افزایــش یافتــه اســت که هرچند رقم قابل‌توجهی است، اما ایــن مبلــغ نســبت بــه حجــم کار و وســایل مــورد نیاز سازمان ، رقم مطلوبی به شمار نمی‌رود.
ضعف ارتباط با سایر نهادها
آتش‌نشــانی بــا شناســایی بیــش از 7000ســاختمان ناایمــن و پرخطــر، اطلاعات مربــوط را بــه شــهرداری و البته وزارتخانه‌های مرتبط همچون بهداشـت، کار و دستگاه‌هایی همچون دادســتانی اعلام کــرده اســت، بــا ایـن وجـود هیـچ اقدامـی بـرای ایمن‌سـازی آنهـا صـورت نگرفتـه و همچنـان رفـت و آمـد بـه آنهـا جریــان دارد.
کمبود مناطق عملیاتی
ایســتگاه‌های آتش‌نشــانی، زیرمجموعــه معاونــت عملیــات ســازمان آتش‌نشــانی است. بــرای رســیدگی بهتــر بــه وضعیــت ایســتگاه‌های آتش‌نشــانی ، بخـش عملیـات سـازمان در قالـب هشـت منطقــه عملیاتــی فعالیــت می‌کنــد. برای کاهش زمان رســیدن نیروهــای آتش‌نشــانی بــه محــل وقــوع حــوادث، بایــد تعـداد مناطـق عملیاتـی را افزایـش داد.
لزوم به‌روزکردن تجهیزات
امکانــات آتش‌نشــانی تهــران نســبت بــه ســایر کلانشــهرها در وضعیــت مطلوب‌تــری قــرار دارد. با این وجــود بــه خاطــر گســترش ســاخت و ســاز بناهــای مرتفــع و افزایــش طــول عمــر بافت‌هــای فرســوده، نیــاز بــه وســایل بــه‌روز ماننــد بالگردهــای مخصــوص آتش‌نشــانی و سیســتم‌های اطفــای حریــق خــودکار احســاس می‌شــود.
عدم شناسایی بافت‌های فرسوده
بافت‌هــای فرســوده شهرها که به آن حتی «بمب‌های ساعتی» نیز می‌گویند، هـر لحظـه امـکان بـروز حادثـه‌ای دارند کــه می‌توانــد بــه تــراژدی غم‌انگیــزی تبدیــل شــوند. شناســایی دقیــق وضعیــت ســاختمان‌ها، معابــر و خیابان‌هــای بافت‌هــای فرســوده بایــد یکــی از اولویت‌هــای پیشـگیری از حـوادث باشـد، اولویتـی کـه نیازمنـد همراهـی ســایر دســتگاه‌ها و ارگان‌هاسـت.
آموزش ناکافی نیروها
انجــام پژوهــش و مطالعــات کاربــردی بــه منظــور ارتقــای ســطح ایمنــی، دانــش و توانمندســازی کارکنــان، از وظایــف ســازمان آتش‌نشــانی تهــران اســت. هــر چنــد ســازمان آتش‌نشــانی اهتمــام خوبــی بــه ایــن وظیفــه دارد، ولــی بــاز هــم در بحران‌هایی شــاهد صدمــه‌دیــدن نیروهــای آتش‌نشــانی هســتیم کــه دلیــل بیشــتر ایــن صدمات، ضعــف در آموزش‌هاسـت.
نیاز به ارتقای دانش مدیران
بـه‌روزنبـودن برخی از مسئولان آموزشـی سـازمان‌های آتش‌نشـانی، مشکلی است که نیازمنـد تحولـی اساسـی در سـطوح کلان مدیریتـی آتش‌نشـانی کشـور اسـت. اغلـب مسئولان آموزشـی در این سازمان بـه دلیـل غفلـت از یادگیـری آموزش‌هــای نویــن، همچنــان مباحــث کلاسیک دهه‌هــای گذشــته را تدریــس می‌کننــد درحالی‌که باید این اطلاعات با توجه به زمانه به روز شود.
ناهماهنگی با شهرداری
بارها مشــاهده شده در شــهرداری‌ها، بــدون توجــه بــه امــکان دسترســی و فضــای مناســب بــرای امدادرســانی، مجــوز ســاخت‌وســاز صــادر می‌شود. ســازمان آتش‌نشــانی، متولــی اطفــای حریــق و شــهرداری، متولــی صــدور مجــوز ســاختمان اســت. اگــر ایــن دو نهــاد نتواننــد بــا یکدیگــر همــکاری کننــد، نبایــد انتظــار داشــته باشــیم بــروز حریــق بــا تلفــات و خســارت حداقلــی همــراه باشد.
نبود شایسته‌سالاری
مسـاله دیگـری کـه در حـوزه سـازمان آتش‌نشـانی تهـران نیـاز بـه بازنگـری دارد، نبـود مکانیسـم‌های حساب‌شـده برای ارتقای کارکنان کارآمد است. بـه نظـر می‌رسـد هسـته گزینشـی سـازمان آتش‌نشــانی، بــه ایــن مســاله توجــه جــدی نــدارد و معمــولا افــراد در حوزه‌هــای کاری خــود دچــار رکــود می‌شــوند. این موضوع می‌تواند روی انگیزه آنها در کار تاثیر منفی بگذارد.
