سلامت جامعه با پشتوانه فناوری ایرانی

«جام‌جم» از آخرین دستاوردهای تجهیزات پزشکی و دارویی در اولین نمایشگاه سلامت‌بنیان گزارش می‌‎دهد

سلامت جامعه با پشتوانه فناوری ایرانی

یک اتاق عمل را در نظر بگیرید، حالا به تنوع تجهیزات پزشکی که در آن قرار گرفته فکر کنید. به نظر شما چقدر از این تجهیزات در‌داخل کشور تولید می‎شود و چه تعداد از آن وارداتی است؟

نظرتان درباره تجهیزات آزمایشگاهی، دستگاه‎های تشخیص مثل سی‎تی‎اسکن، رادیولوژی و سونوگرافی چیست؟ شاید در نگاه اول به نظر برسد کشور ما مصرف‎کننده این تجهیزات مهم و استراتژیک است در حالی‎که واقعا این‎طور نیست. در سال‌های گذشته با پیشرفت علم در جهان، ایران هم تلاش کرده همپای کشورهای توسعه ‎یافته در تولید و ساخت تجهیزات پزشکی گام بردارد که با توجه به تحریم‌ها و شرایط موجود، در منطقه خاورمیانه درخشیده است. در اولین نمایشگاه سلامت ‎بنیان ایران که هشتم و نهم اسفند در مصلای امام‎ خمینی‌(ره) تهران برپا شد، شاهد دستاوردهای متخصصان ایرانی بودیم. بیش از 90 شرکت دانش‌بنیان در این نمایشگاه حضور داشتند و ۱۰ قلم دارو و تجهیزات پزشکی دانش‌بنیان جدید برای اولین بار در اینجا رونمایی شد‌. در این گزارش با تعدادی از شرکت‎های دانش ‎بنیان حاضر در نمایشگاه که محصولات متنوعی در حوزه درمان، تشخیص و ابزارهای پزشکی داشتند، گفت ‎و‌گو‎کرده‌ایم.

طراحی و ساخت یونیت‎ های دندانپزشکی با مصرف آب کم
یکی از شرکت‎های دانش ‎بنیان که تجربه بیش از سه دهه تولید تجهیزات پزشکی را دارد، توانسته در تولید صندلی‌های دندانپزشکی معروف به یونیت مجهز به فناوری جدید مصرف آب کمتر اقدام کند. محمدرضا ضیایی، مدیرعامل و عضو هیات مدیره انجمن تولید‎کنندگان تجهیزات پزشکی، دندانپزشکی، آزمایشگاهی و ملزومات دارویی درباره این محصول ویژه می‎گوید: «از مشکلات حوزه دندانپزشکی مصرف قابل توجه آب در یونیت‎های دندان‎پزشکی است که در هر دقیقه 4 لیتر آب مصرف می‎کند. ما با استفاده از فناوری نوین مکنده‎های برقی، مصرف آب را به 150 سی‎سی در دقیقه رساندیم که این فناوری مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته است.» او می‌افزاید: « فناوری مکنده‎های برقی که با 30 وات قدرت کار مکندگی را انجام می‌دهد، مصرفی معادل سه لامپ ال‌ای‌دی در خانه دارد. البته پیچیدگی‎هایی در اجرای این فناوری وجود داشت که با تلاش متخصصان داخلی دانشگاه شریف و امیرکبیر این پروژه انجام شد.» این شرکت که اولین صادر کننده یونیت صندلی دندانپزشکی در ایران در سال1370 به حساب می‌آید هم اکنون به 22کشور جهان صادرات دارد و به گفته ضیایی، قیمت آن حدود یک پنجم قیمت برندهای اروپایی است. مدیرعامل این شرکت مهم‌ترین چالش حوزه کاری خود را تامین مواد اولیه و انتقال ارز می‎داند و می‎گوید: « باید بدانیم در ایران نخبه‌های زیادی در این حوزه داریم و اگر حمایت‎های لازم را از نهادهای مرتبط دریافت نکنیم، نیروی انسانی نخبه و متخصص کشور را ترک می‎کند.»   
     
تولید اولین کیت‎ های تشخیص کرونا 
با شیوع بیماری کرونا در جهان، نیاز شدیدی به کیت‎های تشخیصی در کشور احساس شد و بسیاری از شرکت‎ها تلاش کردند اولین شرکت سازنده کیت‎ها در ایران باشند. سید محمدجواد وادی‎زاده، کارشناس تحقیق و توسعه یک شرکت دانش‎بنیان که اولین کیت‎های تشخیص کرونا در ایران را تولید کرده است، می‎گوید:‌« طراحی کیت در کمتر از 2 ماه انجام و خیلی زود وارد بازار شد پس از آن سراغ تهیه کیت‎های تشخیصی الایزا رفتیم تا آنتی‎بادی‎های افراد را شناسایی کنیم بر اساس آن الان تست واکسیناسیون را داریم که برای سنجش عملکرد واکسن در جامعه استفاده می‎شود.»  این شرکت که چندسال صادرکننده نمونه کشور بوده، 18سال است که محصولات و کیت‎های آزمایشگاهی خود را به بیش از 20 کشور جهان صادر می‎کند. وادی‎زاده در‌خصوص تولید محصولات پزشکی و چالش‎های آن در ایران می‎گوید:‌« شرکت ما در حوزه تولید محصولات بیوشیمی و مولکولی و آزمایش‌های سریع تشخیص کرونا فعالیت دارد ؛ کار کردن در این زمینه به دلیل تامین مواد اولیه و نوسان قیمت ارز بسیار پیچیده است.»  
     
اولین دستگاه ایرانی گرم ‏کننده بیمار
زمانی که بیمار از اتاق عمل بیرون می‎آید به‌دلیل داروهای بیهوشی که به او تزریق شده دچار افت شدید دمای بدن می‎شود، بنابراین به ابزاری نیاز است تا دمای بدن بیمار را به دمای طبیعی 37‌درجه برساند، برای این کار از دستگاه‎های گرم‎کننده بیمار استفاده می‎شود. پیشتر، این دستگاه‎ها از خارج کشور  تامین می‎شد. اکنون یکی از شرکت‎های دانش‌بنیان فعال در حوزه تجهیزات پزشکی توانسته است این دستگاه را تولید کند. سامان غلامی که در رشته مهندسی پزشکی تحصیل کرده و مدیر فروش این شرکت است، می‎گوید: « دستگاه گرم‎کننده بیمار که هوای محیط را فیلتر می‎کند و هوای سالم را به سمت بیمار می‎دمد، برای بیمارانی که از اتاق عمل خارج می‎شوند مورد استفاده قرار می‎گیرد.» وی می‎افزاید:‌ «قیمت دستگاه ایرانی نسبت به نمونه‎های خارجی آن 30 درصد ارزان‌تر است و در این دستگاه تمام قابلیت‎های سه نمونه چینی، آمریکایی و هلندی را ارائه کرده‌ایم.» این شرکت که اولین و تنها تولید‎کننده دستگاه گرم‎کننده بیمار است از سال 99 تولید این دستگاه را آغاز کرده و در حال حاضر 80 مرکز برای نصب آن در کشور راه‌اندازی شده است. 
 
دستگاه‌های اکسیژن‌ساز، یاریگر تنفس بیماران
دستگاه‌های اکسیژن‌ساز در دوران کرونا به نیاز اساسی هرکشوری تبدیل شد؛ دستگاه‏هایی که نفس خیلی از بیماران به آنها بند بود. یکی از شرکت‏های دانش‎بنیان که سال 93 فعالیت خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران و در حوزه تجهیزات تنفسی آغاز کرده است در زمان شیوع کرونا به عنوان مجری طرح کلان ملی طراحی و ساخت دستگاه اکسیژن‎ساز از سوی وزارت بهداشت و معاونت علمی ریاست جمهوری انتخاب شد. 
مدیرعامل این شرکت، دکتر علی ابراهیمی در توضیح کارایی این دستگاه می‌گوید: «‌این دستگاه هوای محیط را می‌گیرد، اکسیژن را از نیتروژن جدا می‎کند و اکسیژن با خلوص بالای 90 درصد که کاربرد پزشکی دارد را برای بیماران آسیب شیمیایی، بیماران قلبی و ریوی آماده می‎کند. اکسیژن‎ساز خانگی بدون نیاز به شارژ و با مصرف برق کار می‎کند.» 
مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان وضعیت صادرات دستگاه را این طور توضیح می‎دهد: «‌به‌دلیل تحریم‎ها شرکت‎هایی که استاندارد اروپا را تایید می‎کنند به ایران نیامدند و ما نتوانستیم این استاندارد را کسب کنیم اما با این حال تعداد زیادی دستگاه به آذربایجان، هند، عراق، سوریه، افغانستان و پاکستان صادر کرده‌ایم.» فناوری ساخت این محصول در ایران بومی‎سازی شده است و‌ تا امروز 30 هزار دستگاه اکسیژن ساز خانگی تولید شده است. در حال حاضر این شرکت دانش‌بنیان توان تولید اکسیژن‌سازهای متنوع از یک لیتر بر دقیقه تا 2000‌لیتر بر دقیقه برای بیمارستان‎ها را دارد.
       
شتابدهنده خطی برای درمان سرطان
جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی سه روش رایجی است که برای درمان سرطان استفاده می‏شود. در این بین پرتودرمانی جدیدترین روش است و به ازای هر یک‌میلیون نفر در کشورها باید سه دستگاه وجود داشته باشد. به گفته سید محمدرضا حسینی کارشناس تحقیق و توسعه یکی از شرکت‎های دانش‎بنیان فعال در زمینه ساخت تجهیزات پزشکی واقع در اصفهان؛ ما در کشور نیاز بالایی به این دستگاه داریم. این شرکت دانش‎بنیان در حال تلاش است تا با ساخت تجهیزاتی مثل شتابدهنده خطی، سی‌تی‎اسکن، دستگاه رادیولوژی و ... جانی تازه به صنعت تجهیزات پزشکی کشور بدمد. در این بین دستگاه شتابدهنده خطی از محصولات استراتژیک این شرکت است که در سال 98 رونمایی شده و در حال حاضر تمام مجوزهای لازم را دریافت کرده و در اختیار بیمارستان ها و مراکز درمانی قرار خواهد گرفت. 
حسینی درباره تولید این دستگاه می گوید: «بخش‏های سخت‎افزاری، قطعات و نرم‏افزار آن در داخل ایران تولید شده است و ما به فناوری ساخت شتابدهنده خطی دست پیدا کردیم.»
او هم‎چنین با اشاره به دیگر محصولات این شرکت توضیح می‎دهد:«دستگاه سی‎تی‏اسکن شرکت ما اولین نمونه سی‏تی‎اسکن تولید شده با دانش بومی در داخل کشور به حساب می‎آید. به طور کلی شرکت ما بیش از 120 محصول در حوزه‌های مختلف و فناوری‎های پیشرفته(‎ (High Techدارد که می‎تواند برای ایران ارزآوری داشته و نیاز کشور در حوزه درمان را رفع کرده و تعمیر و نگهداری بهتری نسبت به نمونه‌های خارجی ارائه دهد.

مریم ملی - گروه دانش و سلامت