گفت‌وگوی «جام‌جم» با فرشید شکیبا، مدیردوبلاژ سیما
عیدانه دوبله به مخاطبان قاب جادو
در روزهای پایانی سال به سر می‌بریم و در آستانه فصل بهار و سال نویی دیگر. بهاری که در روزهای ابتدایی‌اش به استقبال ماه مبارک رمضان هم می‌رویم و از این رو حال و هوای تلویزیون هم متفاوت از نوروز سال‌های قبل است. در کنار پخش برنامه‌ها و سریال‌های ایرانی که قرار است از شبکه‌های سیما روی آنتن بروند، واحد دوبلاژ سیما، فیلم‌ها و سریال‌های خارجی جدیدی را برای مخاطبان تلویزیون در نوروز آماده کرده است.
فیلم‌هایی که توسط هنرمندان جوان و پیشکسوت این عرصه و با صداهای ماندگار و آشنایی که دارند، در حال دوبله است و امسال به گفته معاونت سیما از کشورهایی که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌بودند هم آثاری به نمایش درخواهد آمد. فرشید شکیبا که مدتی است مدیریت دوبلاژ سیما را برعهده دارد، در خصوص آثاری که برای نوروز دوبله شده و حضور پیشکسوتان این عرصه، نکاتی را بیان کرد که شاید خواندن آن برایتان جالب باشد. در این گفت‌وگو همراه ما باشید.
گویا فیلم‌ها و سریال‌های خارجی که برای نوروز 1402 در حال دوبله است، به نسبت سال‌های قبل ویژگی خاصی دارد. در این باره توضیح می‌دهید؟
مهم‌ترین ویژگی فیلم‌ها و سریال‌های خارجی که در حال دوبله برای نوروز است، توجه بیشتر به کیفیت دوبله آثار است. تلاش کرده‌ایم آثار جدید از میان تولیدات مربوط به سال‌های 2021 تا 2023 انتخاب شوند. از طرفی حجم آثار دوبله شده نسبت به سال گذشته 28.5 درصد رشد داشته‌است.
براساس گفته‌های معاون سیما در بازدید از واحد دوبلاژ درباره سریال‌ها و فیلم‌های خارجی که مطرح شد، امسال از کشورهایی که کمتر فیلم و سریال خریداری شده هم آثاری برای تلویزیون انتخاب شده‌است؟
بله همان‌طور که ایشان هم گفت از کشورهای آفریقایی و کره‌جنوبی، چین، روسیه، انگلستان، آمریکا و اندونزی هم آثاری برای نوروز انتخاب شده‌است.
چه تعداد از آثار نوروزی امسال از تولیدات جدید سینمای جهان انتخاب شده‌است؟
بیشتر آثار، از تولیدات جدید کشورهای دیگر است که به طور مثال می‌توان به فیلم‌های مرد عنکبوتی، بتمن، مرد خاکستری، تکاپو، خشمگین، دردسرهای استعداد فراوان و پینوکیو اشاره کرد.
بیشتر آثار دوبله شده از کدام شبکه‌ها پخش خواهد شد؟
شبکه‌های یک تا پنج سیما، کودک، امید، افق، ورزش، سلامت، نمایش و مستند. می‌توانم بگویم حدود 170 اثر سینمایی جدید برای تمام شبکه‌ها و 9 عنوان سریال جدید برای شبکه‌های چهار (جانشینی)، پنج (ضد حمله)، سلامت (پرستار بتی)، افق (غربت فلسطین)، امید (فضانوردان، آخرین اتوبوس، اسرار شهرهای طلایی) کودک (ماموریت آدم آهنی2، پدینگتون 2) البته غیر از این آثار، مستندهای جدیدی را هم از قاب تلویزیون به مخاطبان ارائه خواهیم کرد.
به بهانه نوروز و ماه رمضان که قرار است آثار بسیاری برای پخش از شبکه‌های سیما دوبله شود، چه تعداد از همکارانتان از جوانان گرفته تا پیشکسوتان، درگیر کار هستند؟
دوستان و همکاران ما حدود سه چهار ماه است که مشغول دوبله آثار هستند تا به موقع به آنتن برسند. بیش از 200 نفر از گویندگان فیلم در این آثار هنرنمایی کرده‌اند. همچنین 70 نفر از همکاران در این بخش فعال هستند که شامل 32 مترجم، 18 نفر عوامل صدا20 نفر عوامل اداری و فنی است.
درباره سختی‌های کار دوبله در تلویزیون بگویید و این‌که گویا شرایط کار از دوران کرونا تا به امروز تغییراتی داشته‌است؟
دوبله در تلویزیون یکی از کارهای سختی است که همکاران ما انجام می‌دهند. اما بیننده‌ها نمی‌دانند چه فرآیند سختی را دوستان ما پشت سر می‌گذارند تا آن اثر آماده نمایش از تلویزیون شود. در ابتدا که متن باید ترجمه شود. ضمن این‌که بازگردانی واژه‌ها و سینک زدن آنها به لحاظ این‌که واژه‌هایی که انتخاب می‌شوند بتواند روی تصویر بنشیند، کار را سخت‌تر می‌کند. با این اوصاف بچه‌های دوبلاژ امسال ویژه‌تر از سال‌های قبل کار کردند. درباره این موضوع پیش از این هم گفتم همکاران ما طبق برنامه‌ریزی انجام شده، سه ماه آخر سال را به دوبله آثار نوروزی اختصاص دادند. از طرفی مدیر دوبلاژ برای این‌که یک فیلم را دوبله کند، سختی‌هایی را پشت سر می‌گذارد. از جمله انتخاب درست صداها و هنرمندان برای نقش‌هایی که در نظر گرفته‌است. این‌که صداها باید روی چهره‌ها بنشیند. جالب است بدانید خیلی وقت‌ها صداها نقش‌ها را جذاب می‌کنند. ما امسال از همه پیشکسوت‌های عرصه دوبلاژ دعوت به همکاری کردیم؛ از جمله منوچهر والی‌زاده، ژرژ پطرسی، زهره شکوفنده، ناصر ممدوح، مینو غزنوی، غلامرضامهرزادیان، افشین زی‌نوری، سعید شیخ‌زاده، منوچهر زنده‌دل، بهمن هاشمی، داوود نماینده، همت مومیوند و... .
اتفاقا سؤال من در همین زمینه است. از زمانی که شما مدیریت دوبلاژ سیما را برعهده گرفته‌اید، چه تغییر و تحولاتی در این زمینه ایجاد کرده‌اید؟ آیا فضا را برای پیشکسوت‌ها بیشتر مهیا کرده‌اید یا جوان‌ها؟
خیلی از چهره‌های این عرصه به دلیل کهولت سن حضور در استودیو برایشان سخت بود. بنابراین سعی کردیم رفت و آمدشان را تسهیل کنیم تا راحت‌تر بتوانند بیایند و کار کنند. از طرفی هنرمندان پیشکسوت معمولا حساسیت‌هایی برای متن یک اثر دارند. یعنی چند بار متن را می‌خوانند و تلاش می‌کنند احساسات‌شان را به آن نقش و موقعیت نزدیک کنند. مثلا در فیلم‌هایی مثل «بتمن» شخصیت اصلی ورجه وورجه‌های بسیاری دارد و از این رو آن هنرمندی که به جای این شخصیت صحبت می‌کند، باید همان‌طور که روی صندلی در استودیو نشسته‌است، با صدایش این حس و موقعیت را به مخاطب منتقل کند و این کار بسیار سختی است که نیاز به تبحر و تجربه و توانایی دارد که البته از عهده همکاران ما برمی آید. خاطرم هست یکی از دوستان دوبلور در فضای خارجی استودیو نشسته و گریه می‌کرد. وقتی علت آن را پرسیدم گفت که مشغول دوبله فیلمی بوده که شخصیتی که به جای او صحبت کرده، پدرش را از دست داده و او نیز تحت تاثیر شرایط قرار گرفته و برای این‌که بتواند آن نقش را دوبله کند، خودش را در آن موقعیت فرض کرده تا آماده کار شود. بخش دیگر بحث میکس و صدای کار است که در آماده‌سازی آن اثر اتفاق می‌افتد. چون برای این دوستان کیفیت میکس و صدا خیلی اهمیت دارد و معتقدند اثر باید به گونه‌ای دوبله شود که از کیفیت آن کاسته نشود. همه این موارد است که باعث می‌شود تفاوت کیفیت دوبله تلویزیونی با سایر گروه‌ها احساس شود.
بحث مان درباره حضور پیشکسوت‌ها و شرایط کار برای آنها بود. با توجه به گلایه برخی هنرمندان درباره نبود شرایط کار و کم شدن فعالیت‌هایشان، چقدر این شرایط برایشان مهیا شده‌است؟
ما همواره در تلاشیم از حضور این استادان در واحد دوبلاژ استفاده کنیم. چون وقتی این دوستان حضور پیدا می‌کنند، خودش یک کارگاه انتقال تجربه محسوب می‌شود. یعنی وقتی چنین استادانی کنار جوان‌ها قرار می‌گیرند، می‌تواند کارگاه انتقال تجربه برای آن جوان‌ها باشد. همچنین حضور چنین استادانی در دوبله باعث افتخار ماست. چون هر کدام از ما با صداهای این عزیزان خاطرات به یادماندنی داریم.
برای جوان‌های علاقه مند و صداهای جدید هم برنامه‌ای دارید؟
بله درصدد هستیم صداها و استعدادهای جدید را شناسایی کنیم. یعنی برای این کار در سال آینده برنامه داریم از کسانی که علاقه‌مند دوبله هستند، آزمون بگیریم و ورودی‌های جدیدی داشته‌باشیم. همچنین قرار است کارگاه‌های آموزشی برگزار کنیم.
تماشای فیلم‌های روز دنیا در نوروز
شکیبا در پاسخ به این پرسش که فیلم‌های انتخاب شده برای نوروز در چه سبک و ژانری هستند هم می‌گوید: ما سعی کرده‌ایم همه ساختارها را در انتخاب فیلم‌ها مورد توجه قرار بدهیم و برای هر سلیقه‌ای فیلم انتخاب کرده‌ایم. یعنی هم فیلم‌های اکشن داریم، هم ملودرام و هم کمدی. ضمن این‌که سریال‌ها و فیلم‌ها همگی جدید هستند و از این نظر مخاطبان می‌توانند آثار مورد علاقه‌شان را با دوبله‌های بسیار با کیفیت از تلویزیون تماشا کنند.
گویا فیلم‌ها و سریال‌های خارجی که برای نوروز 1402 در حال دوبله است، به نسبت سال‌های قبل ویژگی خاصی دارد. در این باره توضیح می‌دهید؟
مهم‌ترین ویژگی فیلم‌ها و سریال‌های خارجی که در حال دوبله برای نوروز است، توجه بیشتر به کیفیت دوبله آثار است. تلاش کرده‌ایم آثار جدید از میان تولیدات مربوط به سال‌های 2021 تا 2023 انتخاب شوند. از طرفی حجم آثار دوبله شده نسبت به سال گذشته 28.5 درصد رشد داشته‌است.
براساس گفته‌های معاون سیما در بازدید از واحد دوبلاژ درباره سریال‌ها و فیلم‌های خارجی که مطرح شد، امسال از کشورهایی که کمتر فیلم و سریال خریداری شده هم آثاری برای تلویزیون انتخاب شده‌است؟
بله همان‌طور که ایشان هم گفت از کشورهای آفریقایی و کره‌جنوبی، چین، روسیه، انگلستان، آمریکا و اندونزی هم آثاری برای نوروز انتخاب شده‌است.
چه تعداد از آثار نوروزی امسال از تولیدات جدید سینمای جهان انتخاب شده‌است؟
بیشتر آثار، از تولیدات جدید کشورهای دیگر است که به طور مثال می‌توان به فیلم‌های مرد عنکبوتی، بتمن، مرد خاکستری، تکاپو، خشمگین، دردسرهای استعداد فراوان و پینوکیو اشاره کرد.
بیشتر آثار دوبله شده از کدام شبکه‌ها پخش خواهد شد؟
شبکه‌های یک تا پنج سیما، کودک، امید، افق، ورزش، سلامت، نمایش و مستند. می‌توانم بگویم حدود 170 اثر سینمایی جدید برای تمام شبکه‌ها و 9 عنوان سریال جدید برای شبکه‌های چهار (جانشینی)، پنج (ضد حمله)، سلامت (پرستار بتی)، افق (غربت فلسطین)، امید (فضانوردان، آخرین اتوبوس، اسرار شهرهای طلایی) کودک (ماموریت آدم آهنی2، پدینگتون 2) البته غیر از این آثار، مستندهای جدیدی را هم از قاب تلویزیون به مخاطبان ارائه خواهیم کرد.
به بهانه نوروز و ماه رمضان که قرار است آثار بسیاری برای پخش از شبکه‌های سیما دوبله شود، چه تعداد از همکارانتان از جوانان گرفته تا پیشکسوتان، درگیر کار هستند؟
دوستان و همکاران ما حدود سه چهار ماه است که مشغول دوبله آثار هستند تا به موقع به آنتن برسند. بیش از 200 نفر از گویندگان فیلم در این آثار هنرنمایی کرده‌اند. همچنین 70 نفر از همکاران در این بخش فعال هستند که شامل 32 مترجم، 18 نفر عوامل صدا20 نفر عوامل اداری و فنی است.
درباره سختی‌های کار دوبله در تلویزیون بگویید و این‌که گویا شرایط کار از دوران کرونا تا به امروز تغییراتی داشته‌است؟
دوبله در تلویزیون یکی از کارهای سختی است که همکاران ما انجام می‌دهند. اما بیننده‌ها نمی‌دانند چه فرآیند سختی را دوستان ما پشت سر می‌گذارند تا آن اثر آماده نمایش از تلویزیون شود. در ابتدا که متن باید ترجمه شود. ضمن این‌که بازگردانی واژه‌ها و سینک زدن آنها به لحاظ این‌که واژه‌هایی که انتخاب می‌شوند بتواند روی تصویر بنشیند، کار را سخت‌تر می‌کند. با این اوصاف بچه‌های دوبلاژ امسال ویژه‌تر از سال‌های قبل کار کردند. درباره این موضوع پیش از این هم گفتم همکاران ما طبق برنامه‌ریزی انجام شده، سه ماه آخر سال را به دوبله آثار نوروزی اختصاص دادند. از طرفی مدیر دوبلاژ برای این‌که یک فیلم را دوبله کند، سختی‌هایی را پشت سر می‌گذارد. از جمله انتخاب درست صداها و هنرمندان برای نقش‌هایی که در نظر گرفته‌است. این‌که صداها باید روی چهره‌ها بنشیند. جالب است بدانید خیلی وقت‌ها صداها نقش‌ها را جذاب می‌کنند. ما امسال از همه پیشکسوت‌های عرصه دوبلاژ دعوت به همکاری کردیم؛ از جمله منوچهر والی‌زاده، ژرژ پطرسی، زهره شکوفنده، ناصر ممدوح، مینو غزنوی، غلامرضامهرزادیان، افشین زی‌نوری، سعید شیخ‌زاده، منوچهر زنده‌دل، بهمن هاشمی، داوود نماینده، همت مومیوند و... .
اتفاقا سؤال من در همین زمینه است. از زمانی که شما مدیریت دوبلاژ سیما را برعهده گرفته‌اید، چه تغییر و تحولاتی در این زمینه ایجاد کرده‌اید؟ آیا فضا را برای پیشکسوت‌ها بیشتر مهیا کرده‌اید یا جوان‌ها؟
خیلی از چهره‌های این عرصه به دلیل کهولت سن حضور در استودیو برایشان سخت بود. بنابراین سعی کردیم رفت و آمدشان را تسهیل کنیم تا راحت‌تر بتوانند بیایند و کار کنند. از طرفی هنرمندان پیشکسوت معمولا حساسیت‌هایی برای متن یک اثر دارند. یعنی چند بار متن را می‌خوانند و تلاش می‌کنند احساسات‌شان را به آن نقش و موقعیت نزدیک کنند. مثلا در فیلم‌هایی مثل «بتمن» شخصیت اصلی ورجه وورجه‌های بسیاری دارد و از این رو آن هنرمندی که به جای این شخصیت صحبت می‌کند، باید همان‌طور که روی صندلی در استودیو نشسته‌است، با صدایش این حس و موقعیت را به مخاطب منتقل کند و این کار بسیار سختی است که نیاز به تبحر و تجربه و توانایی دارد که البته از عهده همکاران ما برمی آید. خاطرم هست یکی از دوستان دوبلور در فضای خارجی استودیو نشسته و گریه می‌کرد. وقتی علت آن را پرسیدم گفت که مشغول دوبله فیلمی بوده که شخصیتی که به جای او صحبت کرده، پدرش را از دست داده و او نیز تحت تاثیر شرایط قرار گرفته و برای این‌که بتواند آن نقش را دوبله کند، خودش را در آن موقعیت فرض کرده تا آماده کار شود. بخش دیگر بحث میکس و صدای کار است که در آماده‌سازی آن اثر اتفاق می‌افتد. چون برای این دوستان کیفیت میکس و صدا خیلی اهمیت دارد و معتقدند اثر باید به گونه‌ای دوبله شود که از کیفیت آن کاسته نشود. همه این موارد است که باعث می‌شود تفاوت کیفیت دوبله تلویزیونی با سایر گروه‌ها احساس شود.
بحث مان درباره حضور پیشکسوت‌ها و شرایط کار برای آنها بود. با توجه به گلایه برخی هنرمندان درباره نبود شرایط کار و کم شدن فعالیت‌هایشان، چقدر این شرایط برایشان مهیا شده‌است؟
ما همواره در تلاشیم از حضور این استادان در واحد دوبلاژ استفاده کنیم. چون وقتی این دوستان حضور پیدا می‌کنند، خودش یک کارگاه انتقال تجربه محسوب می‌شود. یعنی وقتی چنین استادانی کنار جوان‌ها قرار می‌گیرند، می‌تواند کارگاه انتقال تجربه برای آن جوان‌ها باشد. همچنین حضور چنین استادانی در دوبله باعث افتخار ماست. چون هر کدام از ما با صداهای این عزیزان خاطرات به یادماندنی داریم.
برای جوان‌های علاقه مند و صداهای جدید هم برنامه‌ای دارید؟
بله درصدد هستیم صداها و استعدادهای جدید را شناسایی کنیم. یعنی برای این کار در سال آینده برنامه داریم از کسانی که علاقه‌مند دوبله هستند، آزمون بگیریم و ورودی‌های جدیدی داشته‌باشیم. همچنین قرار است کارگاه‌های آموزشی برگزار کنیم.
تماشای فیلم‌های روز دنیا در نوروز
شکیبا در پاسخ به این پرسش که فیلم‌های انتخاب شده برای نوروز در چه سبک و ژانری هستند هم می‌گوید: ما سعی کرده‌ایم همه ساختارها را در انتخاب فیلم‌ها مورد توجه قرار بدهیم و برای هر سلیقه‌ای فیلم انتخاب کرده‌ایم. یعنی هم فیلم‌های اکشن داریم، هم ملودرام و هم کمدی. ضمن این‌که سریال‌ها و فیلم‌ها همگی جدید هستند و از این نظر مخاطبان می‌توانند آثار مورد علاقه‌شان را با دوبله‌های بسیار با کیفیت از تلویزیون تماشا کنند.
زینب علیپور طهرانی - گروه رسانه
