«علی» شهید عدالت‌خواهی بود
آنچه در ادامه می‌خوانید، سرمقاله بیست‌ودومین شب روایت است که از شبکه چهار سیما پخش می‌شد. نامه مسعود دیانی به آیت‌ا... رئیسی، که آن روزها رئیس دستگاه قضا بود... .
آقای سیدابراهیم رئیسی، سلام.
مشهور است که مسئولیت و مقام، امانت مردم و خدای مردم است. از عنصرالمعالی در قابوسنامه خوانده‌ایم امانت‌پذیرفتن بلا پذیرفتن است و او در این سخن، نظر بر امانت مال‌ومنال داشت و در حکایت امانتداری مرد طرار، مثال از درهم و دینار می‌آورد. وگرنه سخن از امانت ریاست و مسئولیت مقام که باشد، آن‌هم در جایگاه قضاوت و عدل، بی‌گمان بار امانت سخت‌تر توان کشید و بلا عظیم‌تر است و شرط جوانمردی محکم‌تر. قدم‌گذاشتن در وادی ابتلا تبریک ندارد. تپش دل دارد و چشم نگران و زبان نصیحت‌گو و لب دعاخوان. مگر دعای گوشه‌نشینان بلا بگرداند. سختی ریاست قوه قضاییه در عادل‌بودن نیست. عادل بودن و بر مبنای قانون حکم بریدن وظیفه اول شما و یاران و همکاران شما در محکمه‌هاست. آنچه سال‌هاست حسرتش بر دل مردم ما مانده، عادل‌بودن رئیس قوه نیست. عدالت‌خواه‌بودن قوه و عدالت‌خواه بودن رئیس قوه است. تشخیص اولی با اهل‌فن و اصحاب حقوق و جزاست و تشخیص دومی با قلوب و عقول مردم. مردمی که شاید ضعف و کاهلی مسئولان اجرایی کشور در تمشیت امور را به حساب نظام و انقلاب‌شان نگذارند و سهم رأی خود را در برکشیدن کسان نادیده نگیرند اما سستی و ضعف در مطالبه و تحقق عدالت در قوه قضاییه را از چشم نظام می‌بینند و هرگز آن را تاب نمی‌آورند و هیچ توجیه و عذر و بهانه‌ای را نمی‌پذیرند. ماجرا از همین نقطه آغاز می‌شود؛ عادل‌بودن شاید با عافیت و سلامت جمع شود، اما عدالت‌خواهی آغاز ابتلاهای بی‌پایان و پا گذاشتن در بادیه‌ای‌است پرخطر که شیران در آن روباهی کنند.
اگر بدین در، پی سلامت و عافیت و حشمت و جاه آمده‌اید، کافی است در ظاهر قانونمداری و در باطن به نفع سرمایه‌داران، مصلحت‌اندیشی کنید. هرچند گاه همان قانونی که مصلحت اقویا را بر مصلحت ضعفا ترجیح داده است، بازهم به نفع اقویا شکسته می‌شود و این طنز تلخ ماجرای عدالت و قانون است. مجوزهای قانونی و نظر پاک خطاپوش و رویکرد سهله و سمحه و جریمه قانونی را هم برای همین روزها گذاشته‌اند اما اگر شما هم همانند ملت، معنای عدالت را از نهج‌البلاغه و سیره ولی آموخته‌اید و مصداق تام و تمامش را در علی‌بن‌ابیطالب یافته‌اید، به یاد بیاوریم که علی هیچ ثروت انبوه و انباشته‌ای را سراغ نداشت مگر آن‌که در همسایگی آن حقی از ضعیفی پایمال‌شده باشد. و به یاد بیاوریم آن حقیقت تلخ جگرسوز را درباره علی از زبان و قلم جورج جرداق در «صوت‌العداله‌الانسانیه» که «علی قتل فی محرابه لشده عدله» و گفتار شهید حکمت و اندیشه، مرتضی مطهری را در تفسیر این سخن که علی شهید عدالت نبود؛ علی شهید عدالت‌خواهی بود.
مسعود دیانی - نویسنده و دین‌پژوه
مشهور است که مسئولیت و مقام، امانت مردم و خدای مردم است. از عنصرالمعالی در قابوسنامه خوانده‌ایم امانت‌پذیرفتن بلا پذیرفتن است و او در این سخن، نظر بر امانت مال‌ومنال داشت و در حکایت امانتداری مرد طرار، مثال از درهم و دینار می‌آورد. وگرنه سخن از امانت ریاست و مسئولیت مقام که باشد، آن‌هم در جایگاه قضاوت و عدل، بی‌گمان بار امانت سخت‌تر توان کشید و بلا عظیم‌تر است و شرط جوانمردی محکم‌تر. قدم‌گذاشتن در وادی ابتلا تبریک ندارد. تپش دل دارد و چشم نگران و زبان نصیحت‌گو و لب دعاخوان. مگر دعای گوشه‌نشینان بلا بگرداند. سختی ریاست قوه قضاییه در عادل‌بودن نیست. عادل بودن و بر مبنای قانون حکم بریدن وظیفه اول شما و یاران و همکاران شما در محکمه‌هاست. آنچه سال‌هاست حسرتش بر دل مردم ما مانده، عادل‌بودن رئیس قوه نیست. عدالت‌خواه‌بودن قوه و عدالت‌خواه بودن رئیس قوه است. تشخیص اولی با اهل‌فن و اصحاب حقوق و جزاست و تشخیص دومی با قلوب و عقول مردم. مردمی که شاید ضعف و کاهلی مسئولان اجرایی کشور در تمشیت امور را به حساب نظام و انقلاب‌شان نگذارند و سهم رأی خود را در برکشیدن کسان نادیده نگیرند اما سستی و ضعف در مطالبه و تحقق عدالت در قوه قضاییه را از چشم نظام می‌بینند و هرگز آن را تاب نمی‌آورند و هیچ توجیه و عذر و بهانه‌ای را نمی‌پذیرند. ماجرا از همین نقطه آغاز می‌شود؛ عادل‌بودن شاید با عافیت و سلامت جمع شود، اما عدالت‌خواهی آغاز ابتلاهای بی‌پایان و پا گذاشتن در بادیه‌ای‌است پرخطر که شیران در آن روباهی کنند.
اگر بدین در، پی سلامت و عافیت و حشمت و جاه آمده‌اید، کافی است در ظاهر قانونمداری و در باطن به نفع سرمایه‌داران، مصلحت‌اندیشی کنید. هرچند گاه همان قانونی که مصلحت اقویا را بر مصلحت ضعفا ترجیح داده است، بازهم به نفع اقویا شکسته می‌شود و این طنز تلخ ماجرای عدالت و قانون است. مجوزهای قانونی و نظر پاک خطاپوش و رویکرد سهله و سمحه و جریمه قانونی را هم برای همین روزها گذاشته‌اند اما اگر شما هم همانند ملت، معنای عدالت را از نهج‌البلاغه و سیره ولی آموخته‌اید و مصداق تام و تمامش را در علی‌بن‌ابیطالب یافته‌اید، به یاد بیاوریم که علی هیچ ثروت انبوه و انباشته‌ای را سراغ نداشت مگر آن‌که در همسایگی آن حقی از ضعیفی پایمال‌شده باشد. و به یاد بیاوریم آن حقیقت تلخ جگرسوز را درباره علی از زبان و قلم جورج جرداق در «صوت‌العداله‌الانسانیه» که «علی قتل فی محرابه لشده عدله» و گفتار شهید حکمت و اندیشه، مرتضی مطهری را در تفسیر این سخن که علی شهید عدالت نبود؛ علی شهید عدالت‌خواهی بود.
مسعود دیانی - نویسنده و دین‌پژوه
