دفتر اول از کتاب «بررسی صریح ماجرای علامه و انقلاب: تقابل یا حمایت؟» به پژوهش تاریخی تبیینی درخصوص نسبت علامه و انقلاب اختصاص دارد. محوراین کتاب، پاسخ به شبهاتی است که ازسوی چند نفر از محققان معاصر درخصوص این موضوع مطرح شده است. بعضی ازاین محققان مانند دکتر دینانی درصدد القای شبهه نبوده‌اند وبرداشت ناصواب از برخی خاطرات آنان موجب پیدایش شبهه شده است.برخی‌ها مانندمرحوم حکیمی تنها به نقل شایعه‌ای بسنده کرده‌اند وهمین شایعه بسترساز ایجاد شبهه در خوانندگان شده است. برخی‌هامانند دکتر سیدحسین نصر واستاد سیدمصطفی محقق‌داماد خاطراتی (مستقیم یا غیرمستقیم) از علامه نقل کرده‌اند و این خاطرات، شبهاتی را در ذهن خواننده رقم زده است. در کنار همه آنان، محسن کدیور با دسته‌بندی این خاطرات و شایعات و دسته‌بندی برخی موارد مبهم موجود دردیگر کتب تاریخی، صورت‌بندی جامعی از موضوع عرضه کرده است. اما این کتاب تحقیقی، به شبهات مطرح‌شده پاسخ می‌دهد و رابطه علامه طباطبایی با انقلاب اسلامی را به درستی و بر مبنای اسناد روایت می‌کند.