درباره تمام نواهایی كه از كودكی تا به حال برایمان یادآور ماه رمضان بودهاند
همان همیشگی لطفا...
دعا و نواهای رمضانی جزء لاینفك این ماه مبارك هستند. واقعیت این است كه به غیر از دعای مخصوص هر روز و آنهایی كه مضمونشان مستقیما به ماه مبارك اشاره دارد، بقیه دعاها ربطی به این ماه نداشته و چون در این ماه بیشتر شنیده میشوند هر كدامشان به نوعی با ماه رمضان گره خوردهاند. تا همین چند سال پیش تعداد این نواها محدود بود و مردم هم گوششان به شنیدن همان همیشگیها عادت داشت. مثلا فرقی نداشت شما كدام شبكه را برای تماشا انتخاب میكنید؟نوای ربنا نوید این را میداد كه به لحظات پایانی روز و روزه نزدیك میشوید. اما حالا همین ربنا را گروههای مختلف تواشیح خواندهاند و هر كدام از یك شبكه پخش میشود، اما روزهداران نوستالژیباز بیشتر ترجیح میدهند قبل از اذان به یاد روز و روزگار گذشته به همان همیشگیها گوش بسپارند.
همین حالا اگر به شما بگویند بخشی از دعای سحر را بخوانید به احتمال زیاد اولین لحن و صوتی كه برای خواندنش انتخاب میكنید همانی است كه مرحوم عباس صالحی با آن صوت دعای سحر را میخواند. البته مرحوم صالحی این دعا را بعد از انقلاب خواند، قبل از انقلاب زحمت خواندنش در رادیو و تلویزیون را مرحوم سیدجواد ذبیحی میكشید.
بعدتر البته دعای سحر توسط افراد دیگری هم خوانده و پخش شد، اما چیز جدیدی ارائه نشد و نواها تقلیدی بود از این دو سبك كه البته بیشترش با روش مرحوم صالحی اجرا شده بود. اكثر نواهای رمضانی مربوط به قبل از اذان ظهر و مغرب هستند، اما دعای سحر، تنها دعایی است كه نوایش شدیدا با نیمههای شب ماه رمضان گره خورده است. این دعا عاشقانهای است با خدا كه امام رضا(ع) فرمودهاند جدشان امام حمدباقر(ع) در سحرگاهان میخوانده است.
به نام نامهای نیكوی خداوند
یكی دیگر از نواهایی كه عادت كردهایم قبل از اذان حتما به آن گوش بدهیم و گاهی زیر لب زمزمهاش كنیم تواشیح «اسماء الحسنی» است. این تواشیحی كه حالا در قبل از اذان پخش میشود تواشیح گروه «محمد رسولا...» است، اما اصل این نوا توسط استاد محمدسید نقشبندی كه یكی از بزرگان این عرصه است اجرا شده است. اصالتی مصری دارد و در مصر به او امامالبتهلین و امامالمداحین میگویند. البته نسخه اولیه كه توسط استاد نقشبندی اجرا شد تواشیح خوبی بود، ولی خیلیها معتقدند نسخه ایرانیاش كاملتر و پختهتر است. البته پخش این تواشیح كمی بهروزتر هم شده است. در كلیپی اعضای گروه محمد رسولا... در حرم امام رضا(ع) هستند و كلیپ دیگر در شهرك سینمایی نور ضبط شده و نزدیك اذان روی آنتن شبكههای مختلف میرود.
تیتراژهای خاطرهانگیز
علاوه بر تمام دعاهای ماندگار ماه رمضانی، اكثر مخاطبان تلویزیون تمام این سالها، دقایق منتهی به اذان مغرب را با برنامه «ماه عسل» گذراندهاند. طبیعتا تیتراژهای این برنامه یكی از چیزهایی است كه با هر بار شنیدنشان آدم بیدرنگ یاد ماه رمضان میاندازد. از «حس میكنم تورو» مهدی یغمایی بگیرید تا «سازش» مهدی یراحی، «هوایی رو كه تو نفس میكشی» فرزاد فرزین و «نگران منی» مرحوم پاشایی.
صدای نماز دختر عشایر
سالهای سال سرود «مرغ سحر» یكی از نواهايی بود كه برای بچهها و البته خیلی از بزرگترها با ماه رمضان عجین شده بود. «باز هم مرغ سحر بر سر منبر گل/ دم به دم میخواند شعر جانپرور گل». همانطور كه دارید بقیه سرود را زیر لب زمزمه میكنید بد نیست داستان جالب سرودن شعرش را هم بخوانید. آقای احد دهبزرگی، شاعر این سرود میگوید: «در ساختمان امور تربیتی كار میكردم كه قسمتی از آن عشایری بود. داشتم رد میشدم دیدم توی نمازخانه یك دختر با لباس محلی قشنگی دارد نماز میخواند. انگار مثل یك پروانه سر شاخه گلی نشسته است. این شد كه شعر مرغ سحر سروده شد. این سرود برای اولین بار توسط پسربچهای به نام سپنتا خدایاری كه پیراهن رنگارنگ و شلوار كرم به تن داشت اجرا شد و بعدتر خیلیها آن را بازخوانی كردند. هنوز هم گاه از بعضی از شبكهها پخش میشود و بچههای دیروز و بزرگترهای امروز كلی با آن خاطرهبازی میكنند.»
كلیپهای قرآنی؛ تاثیرگذار و دلنشین
همیشه اینطور بوده كه قبل از اذان قسمتی از یك سوره توسط قاری قرآن به صورت زنده یا تولیدی پخش میشده است. اما در یك كار جالب كلیپی از سورههای الرحمن و یاسین ساخته شده كه یكی از گروههای تواشیح اجرایش میكند و ترجمهاش را ناصر طهماسب میخواند. تصاویر جالب و توضیح در مورد اینكه هر كدام از نعمتهای خداوند در كدام قسمت و از كدام سوره آورده شده، این ویدئوها را دیدنی و شنیدنیتر كرده است.
نوای دلنشین «ربنا»
شاید بتوان گفت این دعا یكی از اصلیترین و مهمترین نواهای این ماه است و تقریبا هر كسی نوای ربنا به گوشاش میخورد بیدرنگ به یاد ماه رمضان میافتد. این دعا برای اولین توسط محمدرضا شجریان در تابستان سال 1358 بدون تكرار و یكبار برای همیشه ضبط شده و برای مدت 30 سال، جزو برنامههای اصلی رادیو و تلویزیون در ماه مبارك رمضان بود. اما چند سالی هست كه گوشمان به شنیدن ربناهای دیگر عادت كرده و تقریبا اكثر گروههای تواشیح و برخی از خوانندگان این دعا را بازخوانی كردهاند. در حال حاضر ربنایی كه اكثر شبكهها قبل از اذان پخش میكنند كار گروه تواشیح النور است. علاوه بر این دعا تصنیف مثنوی افشاری هم یكی از آن نواهاست كه جانش با جان ماه رمضان گره خورده است و البته چندسالی است كه دیگر پخش نمیشود و كمتر كسی توان بازخوانیاش را داشته تا بتواند روح روزهدار را دقایقی قبل از افطار پرواز دهد.