صادرات تحریمشکن
سازمان اکوازقدیمیترین سازمانهای همکاری اقتصادی درجهانِ درحال توسعه است وقدمت آن به دهه 60 میلادی برمیگردد. 10کشور عضو اکو با هشتمیلیون کیلومترمربع مساحت و بیش از نیممیلیارد جمعیت تعاملات خوبی را بین خود شکل دادهاند.
حوزههای حملونقل و ترانزیت، تجارت و انرژی بهعنوان سه اولویت اعضای این سازمان برای تعامل در نظر گرفته شدهاند. علاوهبراین، ساختارهای مناسبی برای همکاری در سایر حوزههای اقتصادی میان اعضای این سازمان شکل گرفته است. اکو یک سازمان موفق و خوشآتیه منطقهای و توسعهیافته است و ایران بهعنوان یکی از کشورهای بنیانگذار این سازمان اهتمام جدی به تقویت همکاریهای درونمنطقهای و نیز ارتقای جایگاه اکو بهعنوان یک سازوکار موثر منطقهای برای همکاری اقتصادی دارد. جایگاه بینالمللی این سازمان رشدی فزاینده دارد. اکو سال ۱۹۸۵ازسوی ایران، پاکستان و ترکیه با هدف پیشبرد همکاریهای اقتصادی، فنی و فرهنگی میان کشورهای عضو تاسیس شد. فعالکردن این نهاد منطقهای نقطه مقابل رویکرد کشورهای غربی است که تضعیف سازوکارهای همگرایانه در منطقه آسیا بهویژه مشارکت ایران را دنبال میکند. از نقاط قوت این سازمان میتوان به شکست حصر اقتصادی و خنثیسازی تحریمها و توسعه تجارت منطقهای اشاره کرد.
سازمان اقتصادی اکو نهتنها برای بهبود شرایط توسعهای و اقتصاد پایدار کشورهای عضو تلاش میکند و حذف تدریجی موانع تجاری در منطقه را پیگیری مینماید، بلکه به تسریع برنامههای توسعهای در حوزه حملونقل و ارتباطات نیز میپردازد. اهمیت این سازمان زمانی بیشتر آشکار شد که در سال ۱۳۶۴، سازمان ملل تصمیم گرفت اکو را بهعنوان یکی از اعضای ناظر خود بپذیرد و همچنین سازمان همکاری اسلامی نیز این سازمان را به رسمیت شناخت. کشورهای عضو سازمان اکو در یکی از حساسترین مناطق جهان با میراث تاریخی و فرهنگی کموبیش مشترک واقع شدهاند و این استعداد را دارند که تبدیل به یکی از قطبهای اقتصادی جهان شوند. نگاهی وسیع به جغرافیای جهان نشان میدهد تجارت درونمنطقهای در اتحادیههای بزرگ جهانی رشد چشمگیری داشته است. کشورهای عضو اکو در منطقهای استراتژیک قرار گرفتهاند که دارای منابع طبیعی فراوانی نظیر منابع عظیم نفتوگاز، مواد معدنی فلزی ازجمله مس، طلا، روی و ذخایر عظیمی از مواد معدنی غیرفلزی و از همه مهمتر نیروی انسانی یا به عبارتی سرمایه انسانی فراوان و جوان است که با توجه به اینکه کشورهای عضو اکو که از زمینه رشد بازار منطقهای خوبی برخوردارند میتواند آینده توسعه صنعتی این کشورها را رقم بزند و سرمایه ارزشمندی را در اختیار این سازمان قرار داده است.با وجود یک سازمان منطقهای قدرتمند، جابهجایی سرمایه انسانی تسهیل شده و فرصتهای اقتصادی در تولید صنعتی ایجاد میشود. این امر زمینهساز شکلگیری مشارکتهای نوین در سطح منطقهای و ارتقای فناوری دانش روز خواهد بود. با شکلگیری سازمانها و نهادهای منطقهای زمینههای لازم برای بهرهبرداری بیشتر از منابع فراهم شده و به تناسب آن بهرهوری سرمایه افزایش خواهد یافت و نهایتا در نتیجه توسعه صنعتی حاصل از آن، توسعه و رفاه اجتماعی بیشتری برای کشورهای عضو بهوجود خواهد آمد. از این رو در این گزارش ابتدا به تفکیک به بررسی صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای عضو اکو و سپس به جمعبندی میزان کل صادرات ایران به همه کشورهای عضو اکو خواهیم پرداخت.
ازبکستان: درسال1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ازبکستان 327هزار و 300 تن به ارزش 162میلیون و صدهزار دلار بود، این درحالیاست که سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ازبکستان به 505هزار و 700 تن به ارزش 334میلیون و 800 هزار دلار رسید. از این رو میتوان گفت درسال گذشته نسبت به سال 1399صادرات تهران به تاشکند رشدی 35درصدی به لحاظ وزنی و 52 درصدی به لحاظ ارزشی داشته است.
افغانستان: درسال1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان به پنجمیلیون و 223هزار تن به ارزش یکمیلیارد و 747میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان به چهارمیلیون و 377هزار تن به ارزش یکمیلیارد و 870میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به کابل کاهشی 19درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 7درصدی به لحاظ ارزشی داشته است.
پاکستان: درسال1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به پاکستان یکمیلیون و497هزارتن به ارزش 690میلیون دلار بود، این درحالیاست که درسال1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به پاکستان به چهارمیلیون و 379هزار تن به ارزش دومیلیارد و 78میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به اسلامآباد افزایش 66 درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 67 درصدی به لحاظ ارزشی داشته است.
تاجیکستان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به تاجیکستان 19هزار و 600 تن به ارزش 16میلیون و 400هزار دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به تاجیکستان به 324هزار و 800 تن به ارزش 262میلیون و 300 هزار دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به دوشنبه با افزایش 94درصدی هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
قرقیزستان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به قرقیزستان به 29هزار و صد تن به ارزش 45میلیون و 800هزار دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به قرقیزستان به 57هزار تن به ارزش 77میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به بیشکک با افزایش 49درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 41 درصدی به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
قزاقستان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به قزاقستان به 336هزار تن به ارزش 168میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به قزاقستان به 458هزار تن به ارزش 215میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به آستانه با افزایش 27درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 22 درصدی به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
ترکمنستان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ترکمنستان 726هزار تن به ارزش 135میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ترکمنستان به یکمیلیون و 359هزار تن به ارزش 445 میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به عشقآباد با افزایش 47درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 70 درصدی به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
ترکیه: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ترکیه سهمیلیون و 64هزار تن به ارزش یکمیلیارد و 772میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ترکیه به هفتمیلیون و 771هزار تن به ارزش چهارمیلیارد و 160میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به آنکارا افزایشی 61 درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 57 درصدی به لحاظ ارزشی داشته است.
آذربایجان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به آذربایجان 715هزار تن به ارزش 307میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به آذربایجان به 776هزار تن به ارزش 624 میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به باکو با افزایش 8درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 51درصدی به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
مجموع صادرات ایران به کشورهای عضو اکو
در سال 1399 میزان صادرات ایران به کشورهای عضو اکو 11میلیون و 937هزار تن به ارزش پنجمیلیارد و 43میلیون دلار رسید، این درحالیاست که درسال1402 میزان صادرات کشورمان به کشورهای عضو اکو 20میلیون و 157هزار تن به ارزش 12میلیارد و 75میلیون دلار بود. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات ایران به کشورهای عضو اکو با افزایش 69 درصدی به لحاظ وزنی و افزایش 139درصدی به لحاظ ارزشی بوده است.
سهم اکو از کل صادرات ایران
در سال گذشته مجموع صادرات کشور با احتساب نفت، برق و تجارت چمدانی 86.9میلیارد دلار بوده و همچنین وزن صادرات (بدون نفت خام) به حدود 136.4میلیون تن رسید. از این رو میتوان گفت به لحاظ ارزشی 14درصد و به لحاظ وزنی 15درصد از کل صادرات ایران به کشورهای عضو اکو انجام میگیرد. در سال 1399 حدود ۱۱۲میلیون تن کالای ایرانی به ارزش ۳۴میلیارد و ۲۵۶میلیون دلار صادر شد. به همین دلیل میتوان گفت به لحاظ ارزشی 15درصدو به لحاظ وزنی 11درصد از کل صادرات ایران به کشورهای عضو اکو انجام میگیرد.
امین محمودی - گروه اقتصاد
سازمان اقتصادی اکو نهتنها برای بهبود شرایط توسعهای و اقتصاد پایدار کشورهای عضو تلاش میکند و حذف تدریجی موانع تجاری در منطقه را پیگیری مینماید، بلکه به تسریع برنامههای توسعهای در حوزه حملونقل و ارتباطات نیز میپردازد. اهمیت این سازمان زمانی بیشتر آشکار شد که در سال ۱۳۶۴، سازمان ملل تصمیم گرفت اکو را بهعنوان یکی از اعضای ناظر خود بپذیرد و همچنین سازمان همکاری اسلامی نیز این سازمان را به رسمیت شناخت. کشورهای عضو سازمان اکو در یکی از حساسترین مناطق جهان با میراث تاریخی و فرهنگی کموبیش مشترک واقع شدهاند و این استعداد را دارند که تبدیل به یکی از قطبهای اقتصادی جهان شوند. نگاهی وسیع به جغرافیای جهان نشان میدهد تجارت درونمنطقهای در اتحادیههای بزرگ جهانی رشد چشمگیری داشته است. کشورهای عضو اکو در منطقهای استراتژیک قرار گرفتهاند که دارای منابع طبیعی فراوانی نظیر منابع عظیم نفتوگاز، مواد معدنی فلزی ازجمله مس، طلا، روی و ذخایر عظیمی از مواد معدنی غیرفلزی و از همه مهمتر نیروی انسانی یا به عبارتی سرمایه انسانی فراوان و جوان است که با توجه به اینکه کشورهای عضو اکو که از زمینه رشد بازار منطقهای خوبی برخوردارند میتواند آینده توسعه صنعتی این کشورها را رقم بزند و سرمایه ارزشمندی را در اختیار این سازمان قرار داده است.با وجود یک سازمان منطقهای قدرتمند، جابهجایی سرمایه انسانی تسهیل شده و فرصتهای اقتصادی در تولید صنعتی ایجاد میشود. این امر زمینهساز شکلگیری مشارکتهای نوین در سطح منطقهای و ارتقای فناوری دانش روز خواهد بود. با شکلگیری سازمانها و نهادهای منطقهای زمینههای لازم برای بهرهبرداری بیشتر از منابع فراهم شده و به تناسب آن بهرهوری سرمایه افزایش خواهد یافت و نهایتا در نتیجه توسعه صنعتی حاصل از آن، توسعه و رفاه اجتماعی بیشتری برای کشورهای عضو بهوجود خواهد آمد. از این رو در این گزارش ابتدا به تفکیک به بررسی صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای عضو اکو و سپس به جمعبندی میزان کل صادرات ایران به همه کشورهای عضو اکو خواهیم پرداخت.
ازبکستان: درسال1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ازبکستان 327هزار و 300 تن به ارزش 162میلیون و صدهزار دلار بود، این درحالیاست که سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ازبکستان به 505هزار و 700 تن به ارزش 334میلیون و 800 هزار دلار رسید. از این رو میتوان گفت درسال گذشته نسبت به سال 1399صادرات تهران به تاشکند رشدی 35درصدی به لحاظ وزنی و 52 درصدی به لحاظ ارزشی داشته است.
افغانستان: درسال1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان به پنجمیلیون و 223هزار تن به ارزش یکمیلیارد و 747میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان به چهارمیلیون و 377هزار تن به ارزش یکمیلیارد و 870میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به کابل کاهشی 19درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 7درصدی به لحاظ ارزشی داشته است.
پاکستان: درسال1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به پاکستان یکمیلیون و497هزارتن به ارزش 690میلیون دلار بود، این درحالیاست که درسال1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به پاکستان به چهارمیلیون و 379هزار تن به ارزش دومیلیارد و 78میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به اسلامآباد افزایش 66 درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 67 درصدی به لحاظ ارزشی داشته است.
تاجیکستان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به تاجیکستان 19هزار و 600 تن به ارزش 16میلیون و 400هزار دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به تاجیکستان به 324هزار و 800 تن به ارزش 262میلیون و 300 هزار دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به دوشنبه با افزایش 94درصدی هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
قرقیزستان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به قرقیزستان به 29هزار و صد تن به ارزش 45میلیون و 800هزار دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به قرقیزستان به 57هزار تن به ارزش 77میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به بیشکک با افزایش 49درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 41 درصدی به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
قزاقستان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به قزاقستان به 336هزار تن به ارزش 168میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به قزاقستان به 458هزار تن به ارزش 215میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به آستانه با افزایش 27درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 22 درصدی به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
ترکمنستان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ترکمنستان 726هزار تن به ارزش 135میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ترکمنستان به یکمیلیون و 359هزار تن به ارزش 445 میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به عشقآباد با افزایش 47درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 70 درصدی به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
ترکیه: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ترکیه سهمیلیون و 64هزار تن به ارزش یکمیلیارد و 772میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به ترکیه به هفتمیلیون و 771هزار تن به ارزش چهارمیلیارد و 160میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به آنکارا افزایشی 61 درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 57 درصدی به لحاظ ارزشی داشته است.
آذربایجان: در سال 1399 میزان صادرات کالاهای ایرانی به آذربایجان 715هزار تن به ارزش 307میلیون دلار بود، این درحالیاست که در سال 1402 میزان صادرات کالاهای ایرانی به آذربایجان به 776هزار تن به ارزش 624 میلیون دلار رسید. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات تهران به باکو با افزایش 8درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 51درصدی به لحاظ ارزشی روبهرو بوده است.
مجموع صادرات ایران به کشورهای عضو اکو
در سال 1399 میزان صادرات ایران به کشورهای عضو اکو 11میلیون و 937هزار تن به ارزش پنجمیلیارد و 43میلیون دلار رسید، این درحالیاست که درسال1402 میزان صادرات کشورمان به کشورهای عضو اکو 20میلیون و 157هزار تن به ارزش 12میلیارد و 75میلیون دلار بود. از این رو میتوان گفت در سال گذشته نسبت به سال 1399 صادرات ایران به کشورهای عضو اکو با افزایش 69 درصدی به لحاظ وزنی و افزایش 139درصدی به لحاظ ارزشی بوده است.
سهم اکو از کل صادرات ایران
در سال گذشته مجموع صادرات کشور با احتساب نفت، برق و تجارت چمدانی 86.9میلیارد دلار بوده و همچنین وزن صادرات (بدون نفت خام) به حدود 136.4میلیون تن رسید. از این رو میتوان گفت به لحاظ ارزشی 14درصد و به لحاظ وزنی 15درصد از کل صادرات ایران به کشورهای عضو اکو انجام میگیرد. در سال 1399 حدود ۱۱۲میلیون تن کالای ایرانی به ارزش ۳۴میلیارد و ۲۵۶میلیون دلار صادر شد. به همین دلیل میتوان گفت به لحاظ ارزشی 15درصدو به لحاظ وزنی 11درصد از کل صادرات ایران به کشورهای عضو اکو انجام میگیرد.
امین محمودی - گروه اقتصاد
ضمیمه کلیک
تیتر خبرها
