گزارش تپش از فعالیت جاعلان حرفهای در فضای واقعی و مجازی
بازارمکاره مدارک جعلی
نگاهشکه میکنی، در ظاهر با اصلش مو نمیزند. انگار که خود خودش است؛ با همان رنگ، همان طرح و شکل و همان قد و قواره. اصل جنس را هم نشانت میدهد و میگوید حالا با نمونه جعلیاش مقایسهکن. هر دو را لمس میکنی، زیر و رویشان میکنی تا شاید عیب و ایرادی در نمونه قلابیاش پیدا کنی. برش یا تفاوت رنگ، اندازهاش، اما بهنظر میآید همه چیز درست است و مو لای درزش نمیرود. حالا تراولهای صاف و تا نخوردهای که از قبل با هم توافق کرده بودید، از کیفت بیرون میکشی. چشمهای جاعل از دیدن اسکناسها برق میزند. مدرک جعلی را میگیری و تراولها را میدهی. جعل سند ملک و املاک یا خودرو، شناسنامه یا پاسپورت، تراول یا کارت پایان خدمت و گواهینامه رانندگی و خیلی اسناد و مدارک رسمی و دولتی دیگر، راست کار جاعلانی است که با جعل کردن، اموراتشان را میگذرانند. همین صنف هم بد و خوب دارد. خوبهایش آن حرفهایهای بیسروصدا وهای و هوی هستند که هیچوقت بدون مشتری نمیمانند و حسابشان پر و پیمان است، دسته دوم آنهایی هستند که در فضای مجازی دنبال مشتری هستند. کلمه جعل را که جستوجو کنید، تا دلتان بخواهد صفحه اینستاگرامی و سایت پشت سرهم ردیف میشود که هرکدام برای پیدا کردن مشتری، انواع و اقسام بازارگرمیها را میکنند.
لیلا حسینزاده تپش
صفحه یکی از این جاعلها، حدود 3000دنبالکننده و هشت پست دارد. در آخرین پستش که به نظر میآید با دستخط خودش نوشته است، گفته انواع کارت مانند کارتملی، پایانخدمت، معافیت، کارتماشین، برگسبز، شناسنامه، قولنامه، قولنامه تکبرگ، گواهینامه، یک و دو و سه و ویژه، کارت هوشمند راننده و ماشین را جعل میکند؛ آن هم با بهترین کیفیت. در ادامه صحبتهایش برای اینکه اعتماد مشتریاش را جلب کند، نوشته، دوستان به ما اعتماد کنید لطفا. اگر اعتماد ندارید، پیامک ندهید. هیچ کاری را بدون پرداخت بیعانه انجام نمیدهیم. در انتهای پستش هم یک شماره تماس اعتباری نوشته و گفته فقط در واتساپ، پاسخ مشتریان را میدهد. او برای مشتریانش چند شرط هم گذاشته است:« ما اول پیش پرداخت میگیریم و بعد سفارشتون رو انجام میدیم. وقتی حاضر شد، بقیه پولو میگیرم، بعد با پست تیپاکس، 24 ساعته میرسونم دستتون. اگر هم شرایط ما رو قبول ندارید، ما که به کاری مجبورتون نکردیم، ما که نمیخواهیم کلاهبرداری کنیم. اگر اعتماد ندارید، به شهر....... بیایید و حضوری معامله کنید و ما رو هم بدنام نکنید. »
102نفر لایکش کرده و بعضی کاربران هم کامنتهای جالبی برایش گذاشتهاند. یکی برایش نوشته: جعل اسناد، کلاهبرداری حساب نمیشه؟ یکی دیگر هم گفته: خداقوت به دلاور مردان جعل اسناد، خسته نباشید. زنی هم در تکذیب حرف او گفته: همهاش کلاهبرداریه، گول نخورید. بعضی دیگر ازکاربران اما موضوع را خیلی جدی گرفتهاند و از جاعل میخواهند نرخ خدماتی را که ارائه میدهد، اعلام کند.
با او چت میکنیم تا نرخ جعل را بدانیم. از او یک گواهینامه پایانخدمت میخواهیم. میگوید نرخش 800هزار تومان است، اما اول باید 300هزار تومان کارت به کارت کنیم، بعد از آن جعل کارت شروع و سه روزه هم تمام و برایمان ارسال میشود.
جعل شیرمرغ تا جان آدمیزاد
وارد یکی دیگر از صفحات جعل اسناد و مدارک میشویم. در یکی از پستهایش، معلوم است از رفتار و برخورد برخی مشتریانش بهشدت عصبانی شده و برای آنان خط و نشان کشیده است: «کسانیکه اعتماد ندارن، دایرکت تشریف نیارن بگن ما چه جوری اعتماد کنیم. ما وقت نداریم بعد از یک ساعت بحث با شما، بگید وقت ندارم یا برم فکرامو بکنم برگردم. برو فکراتو بکن، بعد بیا دایرکت». این یکی فقط به جعل بسنده نکرده و به ظاهر در کار خرید و فروش اسلحههای شکاری و کلتهای کمری هم است. جاعل دیگری در صفحهاش، استوری لایو گذاشته و تراولهای 50 هزار تومانی جعلی و اصلی را با هم مقایسه میکند و به رخ مشتریهای احتمالیاش میکشد. در یکی از پستهایش هم اسکناسهای 100دلاری نو و تانخوردهای را ردیف در دست گرفته است تا با نشان دادن حد و اندازه هنرش، دنبالکنندهها و مشتریان احتمالیاش را وسوسه کند. شکل و قیافه دلارها بهنظر آنقدر واقعی است که اگر کسی دنبال این نوع جنسها باشد، به احتمال زیاد برق این اسکناسها چشمش را میگیرد و برای خرید احتمالی، وارد معامله با جاعل میشود.
پلیس بینالملل در تعقیب جاعل ایرانی
بسیاری از جاعلها که خود را حرفهای میدانند، گاهی بیهوا بند را آب میدهند و پلیس بهراحتی مچشان را باز میکند. همین چند روز پیش بود که سرهنگ ایوب فکری، فرمانده انتظامی شهرستان شوط، از دستگیری چهار جاعل حرفهای خبر داد. چهار جاعلی که بهگفته او، کار و بار اصلیشان در شهرستانهای شوط، ماکو و چالدران بود و در کارگاههای خود، انواع اسناد، مهر ادارات دولتی، اسکناس، اوراق شناسایی و چکپول جعل میکردند، اما در عملیاتی پیچیده دستگیر شدند.
برخی از جاعلها هم حسابی کارکشتهاند و بهراحتی دم به تله پلیس نمیدهند. سال 80، خبر آمد که یک جاعل بسیار حرفهای با کمک و اطلاعات مردم شناسایی شده است. این جاعل به شکلی کارشناسانه و با کمک شبکههای رایانهای روادید جعل میکرد. آنقدر در کارش حرفهای بود که وقتی اشخاصی با ویزای جعلشده او وارد کشورهای خارجی میشدند، توسط پلیس شناسایی نمیشدند، اما این پایان شاهنامه نبود و درنهایت و با همکاری پلیس بینالملل، این جاعل حرفهای هم به دام پلیس ایران افتاد.
جاعلان 90 میلیارد تومانی
بعضی جاعلان فقط با عدد و رقمهای درشت کار میکنند و کارشان با هزار و میلیون راه نمیافتد. پارسال بود که سرهنگ کارآگاه قاسم دستخال، رئیس پایگاه یکم آگاهی پایتخت، از دستگیری شش جاعل صحبت کرد که کارشان جعل اسناد ملکی بهترین مناطق شمال تهران بود. ماجرا از این قرار بود که دو نفر از این شش جاعل، به یکی از ادارات ثبت سند در شمیرانات رفتند و با ارائه یک سند ملکی، گفتند میخواهند ملکی را به نام فرد دیگری بزنند. تا اینجای کار، مشکلی وجود نداشت، اما وقتی کارشناسان اداره ثبت شروع به بررسی
صحت و سقم سند کردند، متوجه جعلی بودن سند شدند و سپس ماموران کلانتری 122 دربند را در جریان این کلاهبرداری قرار دادند.
پس از دستگیری، دو جاعل به جرم خود اعتراف کردند و مشخص شد موضوع این کلاهبرداری، بسیار فراتر از آن چیزی است که تصور میشد. آنها در اعترافات خود گفتند که چهار همکار دیگر هم دارند که با کمک آنها، علاوه بر جعل اسناد، اقدام به فروش املاک دیگران هم میکنند. اینبار هم میخواستند ملک باارزشی در منطقه الهیه را به نام دوستشان بزنند که لو رفتند. روش کارشان اینطور بود که ابتدا املاک گرانقیمت شمال تهران را که صاحبانشان در خارج از کشور زندگی میکردند یا فوت شده بودند را شناسایی میکردند. بعد از شناسایی، هربار یکی از این جاعلان همراه با خانوادهاش در ملکهای بدون صاحب ساکن میشد. بعد از گذشت چند ماه، کار اصلی جاعل، تازه شروع میشد و در مدت چند ماه، تمام اسناد و مدارک لازم برای فروش خانه چند میلیاردی که در آن ساکن بود را جعل کرده و بعد به مشتری خانه میفروخت.
پلیس که احتمال میداد این گروه دست روی املاک گرانقیمت دیگری نیز گذاشته باشند، بدون از دست دادن فرصت، همان روز سراغ چهار جاعل دیگر رفته و آنها را در الهیه دستگیر کردند. آنها در اعترافات خود گفتند که در مدت فعالیت خود، 90 میلیارد تومان به جیب زدهاند. پلیس اما به همین اعترافات بسنده نکرد و اینبار سراغ مالک ملکی رفت که ملکش توسط همین باند جاعلان به فروش رفته بود. شاکی این پرونده گفت: «مدتی طولانی در خارج از کشور بودم و در این مدت مجبور شدم خانهام را که در محدوده الهیه است، بدون مستخدم و نگهبان رها کنم، اما وقتی برگشتم، در عین ناباوری متوجه شدم خانهام را افرادی ناشناس تصاحب کردهاند. وقتی به آنها اعتراض کردم، اسناد خرید ملک را نشانم دادند که همین مساله تعجبم را چندبرابر کرد. برای همین از مالکان قلابی ملکم شکایت کردم.»
باند جاعلان مدرک تحصیلی
جعل سند و مدرک منحصر به کارت ملی و گواهینامه و... نمیشود و یکی از پرطرفدارترین موارد مورد علاقه کلاهبرداران جاعل که برایشان حسابی آب و نان دارد، جعل مدارک تحصیلی است. یکی از معروفترین مکانهای فروش انواع مدارک تحصیلی از مقطع دیپلم تا دکترا، میدان انقلاب تهران است. البته زمانی جاعلان مخفیانه و زیرپوستی اقدام به جعل میکردند، اما حالا مدتی است که انگار ترسشان ریخته و به صورت علنی جعل مدرک تحصیلی را تبلیغ میکنند. البته فقط بحث دلوجراتپیداکردن نیست. زور و قدرت پول درشت آنقدر زیاد است که جاعلان تحت هر شرایطی به مشتری خود نه نمیگویند و مدارک درخواستی آنان را آماده میکنند.
یکی از حرفهایترین باندهای جعل مدرک تحصیلی، خردادماه همین امسال دستگیر شد. ماجرا از این قرار بود که یکی از نهادهای دولتی با پلیس تماسگرفت و گفت فردی گواهی موقت پایان تحصیلات دوره پیشدانشگاهی را به آن نهاد آورده و از آنان خواسته که اصالتش را تایید کنند. قضیه آنطور که آن فرد حساب و کتاب کرده بود، پیشنرفت و با تیزبینی کارشناسان، مدرک جعلی از آب درآمد.
پلیس که نسبت به موضوع حساس شدهبود، تحقیقات خود را آغاز کرد و مشخص شد آورنده مدرک تحصیلی، بدون شرکت در کلاسهای درسی و امتحانات، از یک جاعل خواسته بود برای وی مدرکی جعلی بسازد. حدس ماموران اینطور بود که موضوع به این سادگیها نیست و ممکن است پای یک گروه حرفهای جعل در میان باشد. با گستردهشدن تحقیقات، حدس پلیس درست از آب درآمد و مشخص شد یک باند چندنفره از جاعلان در چند استان کشور مثل تهران و قم و فارس بهصورت کاملا حرفهای و در قبال دریافت رقمهای بالا، مدارک تحصیلی جعل میکنند. دستورهای قضایی صادر شد و پلیس در یک عملیات ضربتی تمامعیار، جاعلان را دستگیر و از مخفیگاهشان 200 مدرک تحصیلی آماده فروش کشف کرد. آنطور که متهمان در اعترافات خود گفتهاند، در قبال ارائه مدرک تحصیلی جعلی، رقمی بین پنج تا 10میلیون از متقاضیان دریافت میکردند و از کنار این جعلیات، یکمیلیارد تومان به جیب زده بودند.
اما عجیبترین خبر در حوزه جعل، کشف 30هزار مدرک تحصیلی جعلی در میدان انقلاب تهران بود که دوباره نگاهها را به سمت این میدان جلب کرد. البته این کشف پارسال اتفاق افتاده بود، اما فریدون جعفری، دستیار ویژه وزیر علوم در امور حقوق شهروندی، خردادماه امسال آن را اعلام کرد. 30هزار مدرکی که به قول جعفری، در ظاهر معتبر است، اما هیچ اعتباری ندارد. فاجعهای که به گفته او در حال رخدادن در فضای علمی کشور است و بسیار مخرب.
دکتر میرحامد خانی / حقوقدان و جرمشناس
جعل از جمله جرمهایی است که ارتکاب آن، دلایل و مجازاتهای مختلفی به لحاظ قانونی به همراه دارد. در توضیح آن باید گفت به لحاظ ماده 523 قانون مجازات اسلامی، نوعی جعل وجود دارد مثل جعل مدارک تحصیلی بهوسیله اوراق چاپی برای مثال به مهر کردن، اضافه کردن و الحاق کردن تعبیر میشود. در نوع دیگری از جعل هم، فرد با انجام آن، منصب، شغل یا جایگاهی که فاقد آن است را برای خود ایجاد میکند.
در مجموع، در تمام انواع جعل، مراد جاعل بهجز در مواردی که قصد و غرض کنجکاوی است، هدف جعلکننده به دست آوردن امتیازاتی مانند شغل، مال و مواردی از این قبیل است.
بحث دیگر، جعل مدارک تحصیلی و نام برخی نقاط شهر تهران است که با آن گره خورده است. بسیاری از این موسسات، مدارک را جعل نمیکنند، یعنی وقتی یک مدرک تحصیلی از طرف اداره خاص خود استعلام میشود، دارای اصالت است، اما آن مرکز یا موسسه صلاحیت صدور مدرک را نداشته یا با استفاده از روابط ناسالم، این امکان را برای خود فراهم کرده است.
در واقع، طرح این ادعا که برای فردی گواهی بینالمللی از یک دانشگاه خارجی صادر یا گواهینامه معتبر اخذ میشود، درست نیست؛ زیرا دانشگاه مورد ادعا، فاقد امتیاز لازم به لحاظ رعایت مقررات وزارت بهداشت یا وزارت علوم است. بنابراین مدرک دریافتی و تحصیل در چنین دانشگاهی که مورد تایید این دو وزارتخانه نیست، اعتبار لازم را ندارد.
برخی جاعلان نیز از فضای مجازی برای انجام جعل استفاده میکنند. مسلما سودی که جاعلان از این راه کسب میکنند، آنقدر چشمگیر و هنگفت است که برای انجام آن به هر کاری متوسل میشوند. البته مدتهاست قبح این عمل از بین رفته است و تلاشهای دستگاههای مختلف برای تعبیه تراشه در کارتهایی مانند کارت معافیت عمر چندانی ندارد، این در حالی است که باید بسیار زودتر از اینها، سرمایهگذاری برای افزایش اصالت کارتها آغاز میشد.
قانونگذار از سال 92، جعل از طریق سیستمهای رایانهای را هم جرمانگاری کرده و مجازاتهای حبس طولانی مدت برای آن در نظر گرفته؛ بهطور مثال برای جعل اسناد، نوشتههای دولتی، دستخط مقامات کارکنان یا وزرا مجازات سنگین و حبس بالای پنج سال تعریف کرده است.
جعل گواهینامه استعلاجی و حتی شرکت در آزمون به جای دیگری هم در فصل جعل آورده شده است. در مجموع تمام موارد جعل مجازات نقدی و حبس به همراه دارد. البته بسته به اینکه نوع سند رسمی است یا غیررسمی، توسط کارمند انجام شده باشد یا خیر، مجازاتها متفاوت است. یکی از مصادیق شدید آن این است که از طریق جعل انجامشده کلاهبرداری شده باشد که در این صورت، قانونگذار برای فرد خاطی حبس بالای 10سال در نظر گرفته است.