مروری بر فصلهای مختلف برنامه «هفت»
هفت تقسیم بر پنج!
برنامههای سینمایی صداوسیما در دهههای گذشته به برنامههایی با محوریت نمایش فیلم سینمایی محدود میشد که قبل یا بعد از نمایش فیلم، کارشناسانی به گفتوگو و نقد و بررسی فیلمها میپرداختند. برنامههایی مانند «سینما یک»، «سینما چهار»، «سینما ماورا» و ... با چنین هدفی راهاندازی شدند و به موفقیت نسبی در جذب مخاطب دست یافتند. اما از سال 89 جرقه تولید یک برنامه تلویزیونی درباره سینما با نگاهی نو زدهشد. برنامهای که چون به هنر هفتم میپرداخت «هفت» نام گرفت و هدف از تولید آن، بررسی ابعاد مختلف سینمای ایران شامل پشتصحنه فیلمها، گفتوگو با سینماگران، نمایش جدول فروش، اخبار سینمایی و در نهایت نقد فیلم بود. در این گزارش به مرور ویژگیهای پنج فصل برنامه سینمایی هفت میپردازیم.
فصل اول
مجری: فریدون جیرانی
بازه زمانی: اردیبهشت ۸۹ تا اردیبهشت ۹۱
فریدون جیرانی قبل از اینکه ایده ساخت برنامه هفت را به شبکه سه ارائه کند، بیشتر به عنوان کارگردان و فیلمنامهنویس باتجربه سینمای ایران شناخته میشد و بهجز اجرای بخش سینمایی برنامه «دو قدم مانده به صبح» که از شبکه چهار پخش میشد، کمتر کسی سابقه اجرای تلویزیونی توسط او را در ذهن داشت. در نهایت این برنامه آغاز شد و در رسانهها از آن به عنوان یک «نود» سینمایی استقبال کردند. با اینکه فریدون جیرانی از تکنیکها و توانمندیهای رایج مجریان حرفهای تلویزیون بیبهره بود، اما حافظه سینمایی و تسلطش به تاریخ سینمای ایران در کنار صمیمیتی که با مهمانان برنامه و اهالی سینما داشت، باعث شد برنامه هفت، هفته به هفته پربینندهتر شود و بسیاری از علاقهمندان سینما جمعهشب خودشان را برای آن کنار گذاشتند. جیرانی در هر قسمت به یکی از فیلمهای روی پرده میپرداخت و پس از مرور فیلم با امیر قادری، به بخش نقد فیلم با حضور مسعود فراستی میرفت. چهرهای که با فعالیتهایش در مطبوعات سینمایی برای علاقهمندان جدی سینما ناشناس نبود، اما برای مخاطب عمومی تلویزیون چهره جدیدی محسوب میشد. نقد صریح و بدون تعارف فیلمها و گاهی استفاده از عبارات تند و تیز، خیلی زود فراستی را به چهرهای مشهور تبدیل کرد. او منتقد ثابت هفت جیرانی بود و منتقدان دیگر به عنوان مهمان به برنامه میآمدند. شاید کمرونق شدن نوعی از فیلم کمدی که بعدها به «شونهتخممرغی» معروف شد، بیارتباط با پخش نخستین فصل برنامه هفت نباشد. در نهایت نخستین فصل هفت با اجرای فریدون جیرانی بعد از دو سال به دلیل اختلافنظرهای او با مدیران و برخی حاشیههای ایجادشده در برنامه به پایان رسید، اما مدیران تلویزیون وعده دادند
که سری جدید برنامه بهزودی روی آنتن خواهدرفت.
فصل دوم
مجری: محمود گبرلو
بازه زمانی: تیر 91 تا خرداد 94
بعد از دو سه ماه که بهخاطر پخش جام ملتهای اروپا از شبکه سه سیما جای برنامه سینمایی هفت در جدول پخش جمعهها خالی ماند، این برنامه اینبار با محمود گبرلو کار خود را آغاز کرد. مجریای که از جنس مطبوعات سینمایی و یکی از منتقدان سینما بود و به کلی با فریدون جیرانی که از بدنه سینما به حساب میآمد، تفاوت داشت. پس از جنجالهای قبلی برنامه، به نظر میرسید این بار مأموریت برنامه هفت تزریق آرامش به سینمای ایران و پرهیز از ایجاد حاشیه است. مسعود فراستی منتقد ثابت سری قبلی برنامه هم مدت کوتاهی به «هفت» گبرلو آمد، اما طولی نکشید که با گروه سازنده اختلاف پیدا کرد و عطای حضور در برنامه را به لقایش بخشید. با رفتن فراستی، فرصت بیشتری برای دیگر منتقدان فراهم شد و شاهد تنوع بالاتری از حیث حضور منتقدان بودیم. بهدلیل کمحاشیه بودن این فصل از برنامه، برخی سینماگران که کمتر در برنامههای تلویزیونی حاضر میشوند هم به هفت روی خوش نشان دادند و در این مدت کارگردانهایی مانند رخشان بنیاعتماد، مسعود کیمیایی و ابراهیم حاتمیکیا مهمان مهمترین برنامه سینمایی تلویزیون شدند. در نهایت بعد از سه سال، کار محمود گبرلو هم در هفت به پایان رسید که برخی این تغییر را بهدلیل عوض شدن مدیریت صداوسیما و به تبع آن تفاوت سیاستگذاریها میدانند.
فصل سوم
مجری: بهروز افخمی
بازه زمانی: مهر 94 تا اسفند 95
پس از رفتن گبرلو تا چند ماه خبری از هفت نبود و چند وقت یکبار گمانهزنیهایی از آغاز دوباره آن با مجری جدید به گوش میرسید. تا اینکه در نهایت بهروز افخمی با شبکه سه به توافق رسید تا سردبیری و اجرای برنامه را بهعهده بگیرد. با این تغییر، به نظر میرسید مسؤولان تلویزیون باز هم به این نتیجه رسیدهبودند که یک سینماگر بهتر میتواند از عهده
یک برنامه سینمایی بر بیاید. افخمی در چند هفته اول برنامه را به صورت تولیدی ساخت و بیشتر
به این میپرداخت که مشکل حال حاضر سینمای ایران چیست و این تعبیر را به کار میبرد که چگونه میتوان با هفت سینمای ایران را نجات داد؟ از تغییرات این دوره از برنامه این بود که گفتوگوها به چند میز جداگانه تقسیم شد که گفتوگو با بازیگران را حمید گودرزی، گفتوگو با کارگردانان را بهروز افخمی و گفتوگو با منتقدان را مسعود فراستی انجام میداد. رفتهرفته گودرزی از پروژه کنار رفت و فراستی هم در کنار افخمی قرار گرفت. «هفت» افخمی بهدلیل صراحتی که او دارد، شباهتی به هفت دوران گبرلو نداشت و کمکم حواشی آغاز شد. جنجالها در جشنواره فجر سال ۹۵ به اوج خودش رسید و انتقادات افخمی و فراستی به داوری جشنواره و گفتوگوی تند افخمی با حجتا... ایوبی، رئیس وقت سازمانسینمایی فضا را ملتهب کرد. در نهایت افخمی هم نتوانست با هفت ادامه دهد و از این برنامه کنار رفت.
فصل چهارم
مجری: رضا رشیدپور
بازه زمانی: ۱۳ تا ۲۳ بهمن ۹۶
در حالی که نزدیک به یک سال خبری از برنامه هفت شبکه سه نبود، چند روز قبل از شروع جشنواره فجر سال ۹۶ دوباره گمانهزنیها آغاز شد و همان نامهای همیشگی قطار شدند. اما این بار اجرای برنامه به مجریای سپرده شد که پیش از این اجرای برنامههای ترکیبی و اجتماعی را بر عهده داشت و با داشتن تحصیلات در زمینه کارگردانی سینما، کمتر به عنوان یک مجری سینمایی شناخته میشد. رشیدپور که چند روز قبل از شروع دههفجر مجری گفتوگوی تلویزیونی حسن روحانی رئیسجمهور بود و هر روز صبح با «حالا خورشید» روی آنتن شبکه سه بود، اجرای مهمترین برنامه سینمایی تلویزیون را هم بر عهده گرفت و اختتامیه جشنواره را هم اجرا کرد. «هفت» رشیدپور بیشتر در پی گفتوگو با چهرههای محبوب بود و افرادی مانند مهران مدیری و امین حیایی در آن حاضر شدند. منتقدان بخش نقد هم آنتونیا شرکا و غلامعباس فاضلی بودند. در نهایت با پایان جشنواره فجر، رشیدپور هم به برنامههای ترکیبی بازگشت، جایی که در آن تخصص داشت.
فصل پنجم
مجری: محمدحسین لطیفی
بازه زمانی: بهمن ۹۷ تا کنون
برنامه هفت باز هم تعطیل شد و این بار هم با نزدیکشدن به جشنواره فیلمفجر، به فکر احیای آن افتادند. این بار محمدحسین لطیفی کارگردان سینما و تلویزیون اجرای برنامه را به عهده گرفت، اما خبر مهمتر بازگشت مسعود فراستی بود. منتقدی با موافقان و مخالفان صددرصد که در این دوره از هفت به طور مستقل میز نقد را در اختیار گرفت. یکی از ویژگیهای متمایزکننده فصل پنجم این برنامه، راهانداختن بخش
میز رسانه بود که در آن روزنامهنگاران سینمایی به موضوع رسانه و سینما میپردازند. شیوه اجرای محمدحسین لطیفی برنامه را بیشتر به سمت و سوی دوران محمود گبرلو برده و باز هم هفت دوران آرامش و کم جنجال خود را سپری میکند. جنجالی هم اگر ایجاد شود به میز نقد و تاختن بیرحمانه مسعود فراستی به فیلمها و فیلمسازان است. ویژگی دیگر این فصل، پرداختن به فیلمهای خارجی در میز نقد است که جایش در دورههای قبل خالی بود. سعید قطبیزاده، محمدتقی فهیم، جواد طوسی، سیدناصر هاشمزاده و اخیرا شاهین شجریکهن منتقدانی هستند که بیشتر در فصل پنجم هفت دیده میشوند. تغییر مهم دیگری که یک سال است
رخ داده، پخش برنامه به صورت غیرزنده و تولیدی است که به نظر میرسد آسیبهایی به جذابیت
آن وارد کردهاست.
مجری: فریدون جیرانی
بازه زمانی: اردیبهشت ۸۹ تا اردیبهشت ۹۱
فریدون جیرانی قبل از اینکه ایده ساخت برنامه هفت را به شبکه سه ارائه کند، بیشتر به عنوان کارگردان و فیلمنامهنویس باتجربه سینمای ایران شناخته میشد و بهجز اجرای بخش سینمایی برنامه «دو قدم مانده به صبح» که از شبکه چهار پخش میشد، کمتر کسی سابقه اجرای تلویزیونی توسط او را در ذهن داشت. در نهایت این برنامه آغاز شد و در رسانهها از آن به عنوان یک «نود» سینمایی استقبال کردند. با اینکه فریدون جیرانی از تکنیکها و توانمندیهای رایج مجریان حرفهای تلویزیون بیبهره بود، اما حافظه سینمایی و تسلطش به تاریخ سینمای ایران در کنار صمیمیتی که با مهمانان برنامه و اهالی سینما داشت، باعث شد برنامه هفت، هفته به هفته پربینندهتر شود و بسیاری از علاقهمندان سینما جمعهشب خودشان را برای آن کنار گذاشتند. جیرانی در هر قسمت به یکی از فیلمهای روی پرده میپرداخت و پس از مرور فیلم با امیر قادری، به بخش نقد فیلم با حضور مسعود فراستی میرفت. چهرهای که با فعالیتهایش در مطبوعات سینمایی برای علاقهمندان جدی سینما ناشناس نبود، اما برای مخاطب عمومی تلویزیون چهره جدیدی محسوب میشد. نقد صریح و بدون تعارف فیلمها و گاهی استفاده از عبارات تند و تیز، خیلی زود فراستی را به چهرهای مشهور تبدیل کرد. او منتقد ثابت هفت جیرانی بود و منتقدان دیگر به عنوان مهمان به برنامه میآمدند. شاید کمرونق شدن نوعی از فیلم کمدی که بعدها به «شونهتخممرغی» معروف شد، بیارتباط با پخش نخستین فصل برنامه هفت نباشد. در نهایت نخستین فصل هفت با اجرای فریدون جیرانی بعد از دو سال به دلیل اختلافنظرهای او با مدیران و برخی حاشیههای ایجادشده در برنامه به پایان رسید، اما مدیران تلویزیون وعده دادند
که سری جدید برنامه بهزودی روی آنتن خواهدرفت.
فصل دوم
مجری: محمود گبرلو
بازه زمانی: تیر 91 تا خرداد 94
بعد از دو سه ماه که بهخاطر پخش جام ملتهای اروپا از شبکه سه سیما جای برنامه سینمایی هفت در جدول پخش جمعهها خالی ماند، این برنامه اینبار با محمود گبرلو کار خود را آغاز کرد. مجریای که از جنس مطبوعات سینمایی و یکی از منتقدان سینما بود و به کلی با فریدون جیرانی که از بدنه سینما به حساب میآمد، تفاوت داشت. پس از جنجالهای قبلی برنامه، به نظر میرسید این بار مأموریت برنامه هفت تزریق آرامش به سینمای ایران و پرهیز از ایجاد حاشیه است. مسعود فراستی منتقد ثابت سری قبلی برنامه هم مدت کوتاهی به «هفت» گبرلو آمد، اما طولی نکشید که با گروه سازنده اختلاف پیدا کرد و عطای حضور در برنامه را به لقایش بخشید. با رفتن فراستی، فرصت بیشتری برای دیگر منتقدان فراهم شد و شاهد تنوع بالاتری از حیث حضور منتقدان بودیم. بهدلیل کمحاشیه بودن این فصل از برنامه، برخی سینماگران که کمتر در برنامههای تلویزیونی حاضر میشوند هم به هفت روی خوش نشان دادند و در این مدت کارگردانهایی مانند رخشان بنیاعتماد، مسعود کیمیایی و ابراهیم حاتمیکیا مهمان مهمترین برنامه سینمایی تلویزیون شدند. در نهایت بعد از سه سال، کار محمود گبرلو هم در هفت به پایان رسید که برخی این تغییر را بهدلیل عوض شدن مدیریت صداوسیما و به تبع آن تفاوت سیاستگذاریها میدانند.
فصل سوم
مجری: بهروز افخمی
بازه زمانی: مهر 94 تا اسفند 95
پس از رفتن گبرلو تا چند ماه خبری از هفت نبود و چند وقت یکبار گمانهزنیهایی از آغاز دوباره آن با مجری جدید به گوش میرسید. تا اینکه در نهایت بهروز افخمی با شبکه سه به توافق رسید تا سردبیری و اجرای برنامه را بهعهده بگیرد. با این تغییر، به نظر میرسید مسؤولان تلویزیون باز هم به این نتیجه رسیدهبودند که یک سینماگر بهتر میتواند از عهده
یک برنامه سینمایی بر بیاید. افخمی در چند هفته اول برنامه را به صورت تولیدی ساخت و بیشتر
به این میپرداخت که مشکل حال حاضر سینمای ایران چیست و این تعبیر را به کار میبرد که چگونه میتوان با هفت سینمای ایران را نجات داد؟ از تغییرات این دوره از برنامه این بود که گفتوگوها به چند میز جداگانه تقسیم شد که گفتوگو با بازیگران را حمید گودرزی، گفتوگو با کارگردانان را بهروز افخمی و گفتوگو با منتقدان را مسعود فراستی انجام میداد. رفتهرفته گودرزی از پروژه کنار رفت و فراستی هم در کنار افخمی قرار گرفت. «هفت» افخمی بهدلیل صراحتی که او دارد، شباهتی به هفت دوران گبرلو نداشت و کمکم حواشی آغاز شد. جنجالها در جشنواره فجر سال ۹۵ به اوج خودش رسید و انتقادات افخمی و فراستی به داوری جشنواره و گفتوگوی تند افخمی با حجتا... ایوبی، رئیس وقت سازمانسینمایی فضا را ملتهب کرد. در نهایت افخمی هم نتوانست با هفت ادامه دهد و از این برنامه کنار رفت.
فصل چهارم
مجری: رضا رشیدپور
بازه زمانی: ۱۳ تا ۲۳ بهمن ۹۶
در حالی که نزدیک به یک سال خبری از برنامه هفت شبکه سه نبود، چند روز قبل از شروع جشنواره فجر سال ۹۶ دوباره گمانهزنیها آغاز شد و همان نامهای همیشگی قطار شدند. اما این بار اجرای برنامه به مجریای سپرده شد که پیش از این اجرای برنامههای ترکیبی و اجتماعی را بر عهده داشت و با داشتن تحصیلات در زمینه کارگردانی سینما، کمتر به عنوان یک مجری سینمایی شناخته میشد. رشیدپور که چند روز قبل از شروع دههفجر مجری گفتوگوی تلویزیونی حسن روحانی رئیسجمهور بود و هر روز صبح با «حالا خورشید» روی آنتن شبکه سه بود، اجرای مهمترین برنامه سینمایی تلویزیون را هم بر عهده گرفت و اختتامیه جشنواره را هم اجرا کرد. «هفت» رشیدپور بیشتر در پی گفتوگو با چهرههای محبوب بود و افرادی مانند مهران مدیری و امین حیایی در آن حاضر شدند. منتقدان بخش نقد هم آنتونیا شرکا و غلامعباس فاضلی بودند. در نهایت با پایان جشنواره فجر، رشیدپور هم به برنامههای ترکیبی بازگشت، جایی که در آن تخصص داشت.
فصل پنجم
مجری: محمدحسین لطیفی
بازه زمانی: بهمن ۹۷ تا کنون
برنامه هفت باز هم تعطیل شد و این بار هم با نزدیکشدن به جشنواره فیلمفجر، به فکر احیای آن افتادند. این بار محمدحسین لطیفی کارگردان سینما و تلویزیون اجرای برنامه را به عهده گرفت، اما خبر مهمتر بازگشت مسعود فراستی بود. منتقدی با موافقان و مخالفان صددرصد که در این دوره از هفت به طور مستقل میز نقد را در اختیار گرفت. یکی از ویژگیهای متمایزکننده فصل پنجم این برنامه، راهانداختن بخش
میز رسانه بود که در آن روزنامهنگاران سینمایی به موضوع رسانه و سینما میپردازند. شیوه اجرای محمدحسین لطیفی برنامه را بیشتر به سمت و سوی دوران محمود گبرلو برده و باز هم هفت دوران آرامش و کم جنجال خود را سپری میکند. جنجالی هم اگر ایجاد شود به میز نقد و تاختن بیرحمانه مسعود فراستی به فیلمها و فیلمسازان است. ویژگی دیگر این فصل، پرداختن به فیلمهای خارجی در میز نقد است که جایش در دورههای قبل خالی بود. سعید قطبیزاده، محمدتقی فهیم، جواد طوسی، سیدناصر هاشمزاده و اخیرا شاهین شجریکهن منتقدانی هستند که بیشتر در فصل پنجم هفت دیده میشوند. تغییر مهم دیگری که یک سال است
رخ داده، پخش برنامه به صورت غیرزنده و تولیدی است که به نظر میرسد آسیبهایی به جذابیت
آن وارد کردهاست.