خانواده بزرگ کوفیه

بیشتر مردم خاورمیانه از انواع مختلفی از کوفیه استفاده می‌کنند که هر کدام فرهنگ محلی خاصی را در پس تار و پودشان دارند

خانواده بزرگ کوفیه

چفیه یکی از قدیمی‌ترین پوشش‌های مردم خاورمیانه است اما امروزه مردم جهان تعریفی فراتر از یک پوشش سر و صورت از آن می‌شناسند. تعریفی که مردم فلسطین و جبهه مقاومت آن را مثل روح به کالبد بی‌جان این تکه پارچه دمیده‌اند. از بعد اشغال فلسطین توسط رژیم اشغالگر و مقاومت مردم فلسطین در برابر این تجاوز و بعد از آن مقاومت مردم لبنان در برابر تجاوز رژیم اشغالگر به جنوب این کشور، چفیه را تبدیل کرد به نماد مقاومت در برابر تجاوز رژیم اشغالگر قدس. نمادی که استفاده از آن در راهپیمایی‌ها و جنبش‌های ضداسرائیلی در سراسر جهان نشان می‌دهد، مردم جهان آن را به‌عنوان نماد مقاومت فلسطین پذیرفته‌اند. اما جالب است بدانید چفیه فلسطینی عضوی کوچک از خانواده بزرگ چفیه‌هایی است که در مناطق گسترده‌ای از خاورمیانه در میان فرهنگ‌ها و اقوام مختلف استفاده می‌شود. رنگ، طرح و مدل استفاده از چفیه در فرهنگ هر منطقه متفاوت است و مردم هر فرهنگ سوای استفاده از واژه رسمی «کوفیه» نامی محلی هم بر چفیه مورد استفاده خودشان گذاشته‌اند.

امجوته و بگعه

نوعی از چفیه که در ایران بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد «امجوته» و «بگعه» است. تا پیش از این که پای صنعت مد به ساخت و توزیع چفیه باز شود و تا وقتی که چفیه فقط از تولیدات محلی به دست مصرف‌کننده می‌رسید، بیشتر چفیه‌های مورد استفاده در ایران از انواع امجوته و بگعه بودند. این انواع که در مناطقی از عراق و خوزستان ایران بیشتر استفاده می‌شوند در رنگ‌های سفید با خط‌های منظم سیاه،‌ یا سیاه با خط‌های منظم سفید یافت می‌شوند. در دوران دفاع مقدس استفاده از چفیه بیش از گذشته در بین ایرانیان رواج پیدا کرد. هم به‌دلیل کاربرد بالایش در شرایط بحران و کمبود تجهیزات و هم به‌عنوان نمادی از مقاومت. نوع چفیه‌ای که رزمندگان ایرانی در دفاع مقدس استفاده می‌کردند، از انواع امجوته و بگعه بود. (به جز انواع اندکی از چفیه فلسطینی)



شماغ پاکستانی
مردم غیر عرب خاورمیانه نیز از انواعی از چفیه استفاده می‌کنند. اقوام کرد، بلوچ، افغان و پشتون از اقوامی هستند که شالی مانند چفیه را در لباس محلی خود دارند. یکی از معروف‌ترین این شال‌ها که در دسته چفیه‌ها قرار می‌گیرد، شماغ پاکستانی است. این نوع چفیه معمولا در طیف رنگ‌هایی از سبز تیره تولید می‌شود و طرح روی آن با خطوط روی چفیه‌های عربی متفاوت است. جالب است بدانید نوعی از شال در پوشش بلوچی و پاکستانی وجود دارد که بلندتر از شماغ است و از آن به غیر از پوشاندن سر و صورت به‌عنوان صندلی هم استفاده می‌شود! به طوری که فرد در حالت نشسته آن را دور کمر و پای خود می‌پیچد و از زیر زانوها رد می‌کند و گره می‌زند و به همین راحتی تبدیل می‌شود به یک تکیه‌گاه که می‌شود راحت به آن تکیه کرد و نشست.



مصار
مصار یکی از انواع چفیه است که بیشتر در مناطق امارات، عمان و یمن استفاده می‌شود. این چفیه هم در نوع پارچه و هم در طرح بسیار با دیگر هم‌خانواده‌هایش متفاوت است. معمولا روی پارچه‌های نفیس با طرح‌های اسلیمی تولید می‌شود.




کوفیه فلسطینی

شکلی از چفیه که مردم فلسطین و بعضی از مردم منطقه عراق و شام از آن استفاده می‌کنند و در دنیا به‌عنوان نماد مقاومت شناخته شده‌است. شاید یکی دیگر از دلایلی که این شکل از چفیه به نماد مقاومت تبدیل شده این باشد که هم مردم فلسطین و هم مردم جنوب لبنان که با رژیم اشغالگر درگیر بوده‌اند، با این که در فرهنگ و لهجه زبانی با هم اختلاف دارند،‌ در نوع چفیه مورد استفاده مشترک‌اند.



شماغ عراقی
در عراق هم مثل مناطق شام که شامل کشورهای سوریه،‌ لبنان، اردن و فلسطین است، چفیه فلسطینی استفاده می‌شود اما انواعی از چفیه هم هستند که در بین فرهنگ‌های عربی به مردم استفاده مردم عراق شناخته می‌شوند. یکی از شناخته‌شده‌ترین این چفیه‌های محلی عراقی، نوعی چفیه به رنگ آبی است. به این نوع چفیه‌های‌ طرح‌دار در زبان عربی «شماغ» نیز گفته می‌شود.



عقال
عقال یک یا دو حلقه بافته شده از پارچه یا لیف گیاهی است که روی سر قرار می‌گیرد و چفیه را نگه می‌دارد. اعراب بیابانگرد در گذشته از عقال برای بستن زانوهای شترهایشان استفاده می‌کردند. قرار گرفتن یک زانوی نشسته در عقال باعث می‌شد توان بلند شدن و حرکت کردن از این حیوان گرفته شود. شاید بشود گفت عقال در قدیم برای اعراب بیابانگرد حکم قفل پدال را داشته است!




غتره
نوعی از چفیه که بیشتر عرب‌های حاشیه خلیج‌فارس و عربستان را با آن می‌شناسیم،‌ چفیه «غتره» است. غتره معمولا در رنگ‌های سفید یکدست یا سفید با خطوط ریز قرمز تولید می‌شود و جنس پارچه‌ آن بسیار نازک‌تر و سبک‌تر از پارچه چفیه در دیگر کشورهاست. انواع گران‌قیمتی از غتره در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس یافت می‌شوند که به‌دلیل پارچه مرغوب قیمت بسیار بالایی نسبت به دیگر چفیه‌ها دارند.