فرزاد روشندلی، مخترع خوش‌فکری است که یکی از کاربردهای پُرشمار ایده خلاقانه‌اش، می‌تواند یاری‌دهنده آسیب‌دیدگان بلایای طبیعی باشد. تأمین مسکن موقتی که قابلیت ساخت با سرعت بسیار بالا را دارد و از مقاوم‌ترین سازه‌ها در برابر زلزله در جهان است، تنها بخشی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد «خانه گنبدی با بتون سبک سلولی» است که روشندلی نام‌تجاری «دام‌اِو» (Dome Ev) را برای آن برگزیده است.
داستان مخترع «دام‌اِو» و ایده‌اش
تحصیلات روشندلی در رشته عمران بوده است که با فراغت از تحصیل و همچنین پس از پایان خدمت مقدس سربازی، در سال 82 مغازه سوپرمارکت مصالح‌ساختمانی‌اش را در شهر اردبیل دایر کرد. او که پیش‌از افتتاح مغازه‌اش، مشاغل اداری متعددی را امتحان کرده بود و چند بار در سازمان‌های مختلف استخدام شده بود، سرانجام به این نتیجه رسید که برای پشت‌میزنشینی ساخته نشده است و باید شغل آزاد داشته باشد.
آشنایی او با «بتون سبک» از طریق همان مغازه مصالح ساختمانی صورت گرفت و از همان روز اول، شیفته فناوری به‌کاررفته در تولید این نوع از بتون شد؛ به‌طوری که شش ماه بعد را صرف مطالعه و تحقیق شبانه‌روزی روی این ماده جالب‌توجه کرد. فناوری ساخت بتون سبک متعلق به کشور آلمان بود و در کشورهایی مانند چین و مالزی هم از آن استفاده می‌شد؛ در ایران نیز یک یا دو شرکت، به‌صورت محدودی این نوع بتون را وارد کرده بودند، ولی آن زمان در صنعت ساختمان کشور به‌طور کلی شناخته شده نبود و فرمول ساخت آن محرمانه تلقی می‌شد. همین امر باعث شد روشندلی عزم خودش را برای یافتن ماده‌ای که منجر به سبک‌سازی بتون شده بود جزم کند و پس‌از شش ماه تحقیق و بررسی، سرانجام در سال 85 موفق به یافتن این ماده سبک‌ساز بتون شد. در آن زمان به‌دلیل اینکه بتون سبک ماده جدیدی نبود و قبلا به‌ثبت رسیده بود، روشندلی مجبور شد ماده سبک‌سازش را روی گچ امتحان کند و درنهایت «گچ سبک» را به‌عنوان اختراع خودش، به‌طور رسمی ثبت کرد.
ایده بعدی این مخترع جوان، استفاده از بتون سبک در سازه‌هایی بود که در آنها دیگر خبری از ستون و بلوک‌چینی وجود نداشت؛ در این حالت دیوارها با استفاده از بتون سبک، باربر می‌شدند و وزن ساختمان را تحمل می‌کردند. سرانجام در پاییز 86 اولین ساختمان با استفاده از بتون سبک سازه‌ای در اردبیل احداث شد که تا به امروز دو خانواده در آن زندگی کرده‌اند و همچنان ساکن این خانه هستند؛ این ساختمان تاکنون دو زلزله متوسط را تجربه کرده و هیچ آسیبی به آن وارد نشده است.
احداث ساختمان‌های گنبدی
با بتون سبک سلولی
روشندلی درباره نحوه شکل‌گیری ایده ساختمان‌های گنبدی و تلفیق آن با بتون سبک، تشریح می‌کند: «سیل و زلزله‌هایی که طی سال‌های 96 و 97 در چند نقطه از کشور رخ داد مرا به‌ فکر ساخت سازه‌هایی سبک به‌منظور اسکان موقت آسیب‌دیدگان انداخت که علاوه‌بر مقاوم بودن، به‌سرعت قابل اجرا باشند و از نظر قیمت هم ارزان و مقرون‌به‌صرفه تمام شوند. پس‌از یک‌سال ایده ساختمان‌های گنبدی یا تخم‌مرغی شکل به ذهنم رسید و آن را با تجربه‌ای که در زمینه استفاده از بتون سبک در ساختمان‌سازی داشتم تلفیق کردم. حاصل این کار، ساختمان‌های گنبدی با استفاده از بتون سبک است که با نام دام‌اِو شناخته می‌شوند.»
این مخترع ایرانی در ادامه درباره مزایای منحصربه‌فرد دام‌اِو می‌گوید: «این نوع از ساختمان‌ها را نهایتا در دو طبقه می‌توان احداث کرد که طبقه اول به‌شکل استوانه‌ای و طبقه دوم نیم‌دایره یا گنبدی خواهد بود. از ویژگی‌های آنها باید به هشت مورد طلایی اشاره کرد: سرعت بالای اجرا، ارزان بودن، مقاوم بودن، دوام و طول‌عمر بالا، سبک‌بودن، رعایت اصول زیباسازی، ضدحریق‌بودن و همچنین امکان ایجاد عایق حرارتی، صوتی و حتی رطوبتی را می‌توان به‌عنوان مزایای ساختمان‌های گنبدی با بتون سبک درنظر گرفت. باید توجه داشت در این نوع سازه‌ها، فرآیندهای زیادی مانند گچکاری داخلی، نماسازی بیرونی، پارتیشن‌بندی‌های داخلی، بنایی، فونداسیون، پشت‌بام و ... حذف می‌شود که در بالا رفتن سرعت ساخت و کاهش هزینه‌ها تأثیر به‌سزایی دارد.»
وی در ادامه ضمن اشاره به نمونه‌هایی از مزایای دام‌اِو، خاطرنشان می‌کند: «برای مثال در بحث ارزان‌بودن، این نوع از ساختمان‌ها بین 15 تا 20درصد ارزان‌تر از خانه‌های روستایی هستند و در مقایسه با خانه‌های شهری، حتی تا 40درصد مقرون‌به‌صرفه‌ترند. در خصوص سرعت بالای احداث این ساختمان‌ها نیز می‌توان گفت نهایتا ظرف یک‌ماه، خانه گنبدی آماده بهره‌برداری می‌شود؛ البته در شرایط اضطراری، مثل زمانی که زلزله رخ می‌دهد، با صرف‌نظر از بعضی مراحل مانند نازک‌کاری، می‌توان زمان ساخت را به 10 تا 15 روز کاهش داد. همچنین یکی دیگر از قابلیت‌های ساختمان‌های گنبدی، این است که در موارد بحرانی می‌توان از آنها به‌عنوان مسکن موقت استفاده کرد و با بهبود شرایط و رفع اضطرار، یک یا دو سازه گنبدی‌شکل دیگر با ابعادی کوچک‌تر را به‌عنوان اتاق خواب به سازه گنبدی اصلی اضافه کرد تا به مسکن دائمی تبدیل شود.»
روشندلی در انتهای صحبت‌هایش، در خصوص نیاز به جذب سرمایه برای گسترش دام‌اِو می‌گوید: «سودآوری طرح ما به‌نحوی است که نهایتا در سال دوم بازگشت سرمایه را برای سرمایه‌گذار به‌دنبال خواهد داشت؛ پروژه دام‌اِو با حدود 2میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در هر شهر، خواهد توانست پاسخگوی سیل تقاضاهایی باشد که متأسفانه به‌دلیل نوپا بودن و همچنین نبود سرمایه‌گذار، تاکنون بی‌پاسخ مانده‌اند. امیدواریم با جذب سرمایه مناسب و یا ایجاد نمایندگی انحصاری در شهرهای مختلف، ارزان‌ترین، مقاوم‌ترین و سریع‌ترین ساختمان‌ها را در اختیار مردم کشورمان قرار دهیم.»


روشندلی در ادامه درباره مزایای استفاده از بتون سبک در ساختمان‌ها می‌گوید: «یکپارچه‌بودن سازه از مهم‌ترین نقاط قوت این نوع از ساختمان‌هاست. از طرف دیگر باربرکردن دیوارها که عامل اصلی یکپارچگی ساختمان است، باعث حذف ستون‌ها می‌شود که مزیت دیگری به‌شمار می‌رود. همچنین مقاومت ساختمان‌هایی که با استفاده از بتون سبک ساخته می‌شوند، دو تا سه برابر بیشتر از ساختمان‌های معمولی است. بتون سبک عایق حرارتی و صوتی است که این هم خودش مزیت دیگری محسوب می‌شود.
مبتکر دام‌اِو، در خصوص نقاط ضعف ساختمان‌های متداول که با استفاده از بتون سبک ساخته می‌شوند، به جام‌جم می‌گوید: «یکی از معایب این نوع ساختمان‌ها، قالب‌محور بودن آنهاست که منجر به ایجاد سوراخ ناشی از رول بولت نگهدارنده قالب‌ها در دیوارها می‌شود و سطح صاف و صیقلی مورد نظر را در خروجی ساختمان نداریم؛ البته این مشکل کاملاً در ساخت قالب خانه گنبدی مرتفع شده است. عیب دیگر نبود امکان بلندمرتبه‌سازی است و ساختمان‌ها باید در تعداد طبقات کمی ساخته شوند. از نظر هزینه‌ای نیز این نوع ساختمان‌ها، تقریبا هم ‌قیمت ساختمان‌های معمولی تمام می‌شوند.» وی می‌افزاید: «مجموعه این مزایا و معایب باعث شده به‌مرور زمان، سمت‌وسوی فعالیت‌مان را به سوی ساخت ماشین‌آلات تولید بتون سبک ببریم و با ساخت چند دستگاه سیار و همچنین راه‌اندازی سه چهار کارخانه، تولید بلوک سبک را درپیش گرفتیم و به‌طور موقت، بخش ساختمان‌سازی با استفاده از بتون سبک را متوقف کردیم تا در مرحله بعد دوباره به آن بپردازیم.»