احتمال وقوع درگیری میان مصر و اتیوپی بر سر رود نیل
صدای پای جنگ جدید در آفریقا
اوایل ماه آوریل سال‌جاری عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر طی سخنانی به‌طور شفاف ماجرای حقابه مصر از رود نیل را خط قرمز کشورش خواند و اعلام کرد که اجازه نمی‌دهد حتی یک قطره از آب رود نیل که حق مردم مصر است در جایی دیگر استفاده شود. ماجرا از آنجا شروع می‌شود که اتیوپی در راستای تقویت زیرساخت‌های ملی خود اقدام به ایجاد سدی روی رود نیل کرده است که از این طریق بتواند مشکلات انرژی خود را برطرف کند. این منازعه سبقه‌ای تاریخی دارد و آغاز آن‌را می‌توان به سال 2011 ارجاع داد که برای اولین‌بار اتیوپی مسیر بخشی از آب رود نیل را برای تامین نیازهای خود تغییر داد تا بزرگ‌ترین نیروگاه هیدروالکتریکی آفریقا را راه‌اندازی کند.
در همین رابطه مصر بر حق تاریخی خود بر این آبراهه تاکید کرد و اتیوپی نیز این اقدام را در راستای اقتدار ملی خود تعریف می‌کند.
از سویی مقامات کشور مصر در تلاش هستند که اهمیت موضوع حقابه‌شان را ماورای یک موضوع آفریقایی جلوه دهند و با رایزنی و مذاکره با دیگر بازیگران بین‌المللی ازجمله بانک جهانی و ایالات متحده آمریکا خواستار آن هستند تا با مداخله آنها موضوع به نحوی که مصر متضرر نشود خاتمه یابد.
در مقابل اتیوپی نیز تلاش‌های بین‌المللی خود را برای احقاق حقوق این کشور از حقابه رود نیل را از طریق اتحادیه آفریقا و شورای امنیت سازمان ملل متحد پیگیری می‌کند. مقامات اتیوپیایی بارها تاکید کرده‌اند مشکلات آفریقایی باید با راه‌حل‌های آفریقایی حل و فصل شود. تاکید کشور مصر بر توافق مربوط به دوره استعمار انگلستان در سال‌های 1929 و 1959 بازمی‌گردد که در این توافق سودان بر هرگونه اقدام بالادستی در مسیر آب رود نیل حق وتو دارد و این حق وتو شامل حال اتیوپی نیز می‌شود.
با گذشت زمان موضع دولت مصر نسبت به احداث سد در اتیوپی کمی معتدل‌تر شده، چرا که در آغاز منازعه در سال 2011 مصر اجازه چنین کاری را به اتیوپی نمی‌داد اما در چند سال اخیر حق توسعه را برای اتیوپی محترم دانسته است. در سال‌های 1978 که اتیوپی از احداث این سد پرده برداشت رئیس‌جمهور وقت مصر انور سادات این کشور را به جنگ تهدید کرد. هرچند مقامات اتیوپیایی معتقدند که احداث این سد هیچ‌گونه ضرری برای منافع مصر و سودان نخواهد داشت اماکارشناسان مستقل معتقدند اگر این اتفاق بدون شکل‌گیری یک توافق قوی صورت پذیرد، می‌تواند ضربات جبران‌ناپذیری را بر پیکره اقتصاد و حیات بشری این دو کشور وارد سازد.
تهدید دوباره اتیوپی از سوی مصر
در 30 مارس سال جاری نیز عبدالفتاح السیسی مجددا دولت اتیوپی را تهدید کرد که اگر اقدام به ساخت سد روی نیل کنند دولت مصر از حق ملت خود کوتاه نخواهد آمد و منطقه به بی‌ثباتی شدیدی مبتلا خواهد شد.اما از نگاه مقامات اتیوپی صحبت‌های مقامات مصری بیشتر شبیه یک بلوف سیاسی است چرا که برآورد آنها از وضعیت مصر موجب شده تا احتمال حمله نظامی مصر به اتیوپی را بسیار ضعیف بدانند. هر دو کشور در تلاشند تا با یارکشی از همسایگان و کشورهای دیگر آفریقایی فشار را بر رقیب بیشتر کنند.
درست یک هفته پس از سخنان شدید رئیس‌جمهوری مصر علیه اتیوپی، اوگاندا از همسایگان کشور اتیوپی که رود نیل از آن کشور منشا می‌گیرد، با دولت مصر تفاهم‌نامه مشترک نظامی ـ امنیتی امضا کرد و معادلات پیش روی این دو کشور را پیچیده‌تر ساخت. همچنین در همان هفته دولت مصر با شریک راهبردی خود یعنی سودان اقدام به برگزاری یک مانور نظامی کرد که کارشناسان نظامی این اقدام دولت مصر را خط و نشان کشیدن این کشور برای اتیوپی قلمداد می‌کنند. از سوی دیگر رئیس‌جمهوری اتیوپی نیز در یکی از سخنرانی‌های خود اعلام کرد این کشور خواهان جنگ نیست، ولی چنانچه مجبور شود می‌تواند میلیون‌ها نفر را برای مبارزه در جهت حفظ اقتدار ملی اتیوپی بسیج کند.
آفریقا نیز مانند بسیاری دیگر از نقاط جهان از جمله منطقه غرب آسیا از کمبود منابع آبی رنج می‌برد. بسیاری از کارشناسان معتقدند جنگ بر سر منابع آبی در سده پیش رو امری اجتناب‌ناپذیر است.شمال آفریقا نیز از مناطقی از جهان با آب و هوایی بیابانی به حساب می‌آید که تنها عامل اصلی شریان حیاتی در این منطقه وجود رود نیل است. هر دو کشور مصر و سودان از کشورهایی هستند که با کمبود آب شیرین دست و پنجه نرم می‌کنند.
آنچه به نظر می‌رسد این است که فارغ از توانایی لازم برای ورود به جنگ اتیوپی با مصر و متحدان، هیچ‌یک از طرفین این دعوا سودی از یک جنگ آبی نخواهندبرد.یعنی به عبارتی نه اتیوپی قادر خواهدبود با ورود به یک جنگ فرسایشی گام‌های مناسبی را برای توسعه کشورش بردارد و نه مصر می‌تواند سلطه دیرینه خود را در فردای پایان جنگ در این منطقه حفظ کند اما از سوی دیگر نمی‌توان این موضوع را نادیده انگاشت که شریان اصلی حیاتی سودان و مصر از رود بزرگ نیل است و هر اقدامی در جهت کاستن از میزان حقابه آنها می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیری را بر پیکره اقتصادی و اکو سیستمی این کشورها وارد سازد. از این رو حساسیت مقامات خارطوم و قاهره نسبت به این شریان حیاتی در خط قرمزهای این کشورها قرار دارد و قطعا از سوی مردم کشورهای خود تحت فشار خواهند بود. همچنین این موضوع برای اتیوپی نیز صدق می‌کند چراکه آنها احداث این سد را جزو برنامه‌های توسعه ملی خود اعلام کرده‌اند و مردم حالا منتظرند تا قدرت مصمم دولت‌های خود را در این رابطه ببینند و چنانچه هر یک از دولت‌ها نتواند به آنچه به مردم خود وعده داده عمل کند قطعا جایگاه مناسبی در افکار عمومی ملت‌ها نخواهد داشت.
در همین رابطه مصر بر حق تاریخی خود بر این آبراهه تاکید کرد و اتیوپی نیز این اقدام را در راستای اقتدار ملی خود تعریف می‌کند.
از سویی مقامات کشور مصر در تلاش هستند که اهمیت موضوع حقابه‌شان را ماورای یک موضوع آفریقایی جلوه دهند و با رایزنی و مذاکره با دیگر بازیگران بین‌المللی ازجمله بانک جهانی و ایالات متحده آمریکا خواستار آن هستند تا با مداخله آنها موضوع به نحوی که مصر متضرر نشود خاتمه یابد.
در مقابل اتیوپی نیز تلاش‌های بین‌المللی خود را برای احقاق حقوق این کشور از حقابه رود نیل را از طریق اتحادیه آفریقا و شورای امنیت سازمان ملل متحد پیگیری می‌کند. مقامات اتیوپیایی بارها تاکید کرده‌اند مشکلات آفریقایی باید با راه‌حل‌های آفریقایی حل و فصل شود. تاکید کشور مصر بر توافق مربوط به دوره استعمار انگلستان در سال‌های 1929 و 1959 بازمی‌گردد که در این توافق سودان بر هرگونه اقدام بالادستی در مسیر آب رود نیل حق وتو دارد و این حق وتو شامل حال اتیوپی نیز می‌شود.
با گذشت زمان موضع دولت مصر نسبت به احداث سد در اتیوپی کمی معتدل‌تر شده، چرا که در آغاز منازعه در سال 2011 مصر اجازه چنین کاری را به اتیوپی نمی‌داد اما در چند سال اخیر حق توسعه را برای اتیوپی محترم دانسته است. در سال‌های 1978 که اتیوپی از احداث این سد پرده برداشت رئیس‌جمهور وقت مصر انور سادات این کشور را به جنگ تهدید کرد. هرچند مقامات اتیوپیایی معتقدند که احداث این سد هیچ‌گونه ضرری برای منافع مصر و سودان نخواهد داشت اماکارشناسان مستقل معتقدند اگر این اتفاق بدون شکل‌گیری یک توافق قوی صورت پذیرد، می‌تواند ضربات جبران‌ناپذیری را بر پیکره اقتصاد و حیات بشری این دو کشور وارد سازد.
تهدید دوباره اتیوپی از سوی مصر
در 30 مارس سال جاری نیز عبدالفتاح السیسی مجددا دولت اتیوپی را تهدید کرد که اگر اقدام به ساخت سد روی نیل کنند دولت مصر از حق ملت خود کوتاه نخواهد آمد و منطقه به بی‌ثباتی شدیدی مبتلا خواهد شد.اما از نگاه مقامات اتیوپی صحبت‌های مقامات مصری بیشتر شبیه یک بلوف سیاسی است چرا که برآورد آنها از وضعیت مصر موجب شده تا احتمال حمله نظامی مصر به اتیوپی را بسیار ضعیف بدانند. هر دو کشور در تلاشند تا با یارکشی از همسایگان و کشورهای دیگر آفریقایی فشار را بر رقیب بیشتر کنند.
درست یک هفته پس از سخنان شدید رئیس‌جمهوری مصر علیه اتیوپی، اوگاندا از همسایگان کشور اتیوپی که رود نیل از آن کشور منشا می‌گیرد، با دولت مصر تفاهم‌نامه مشترک نظامی ـ امنیتی امضا کرد و معادلات پیش روی این دو کشور را پیچیده‌تر ساخت. همچنین در همان هفته دولت مصر با شریک راهبردی خود یعنی سودان اقدام به برگزاری یک مانور نظامی کرد که کارشناسان نظامی این اقدام دولت مصر را خط و نشان کشیدن این کشور برای اتیوپی قلمداد می‌کنند. از سوی دیگر رئیس‌جمهوری اتیوپی نیز در یکی از سخنرانی‌های خود اعلام کرد این کشور خواهان جنگ نیست، ولی چنانچه مجبور شود می‌تواند میلیون‌ها نفر را برای مبارزه در جهت حفظ اقتدار ملی اتیوپی بسیج کند.
آفریقا نیز مانند بسیاری دیگر از نقاط جهان از جمله منطقه غرب آسیا از کمبود منابع آبی رنج می‌برد. بسیاری از کارشناسان معتقدند جنگ بر سر منابع آبی در سده پیش رو امری اجتناب‌ناپذیر است.شمال آفریقا نیز از مناطقی از جهان با آب و هوایی بیابانی به حساب می‌آید که تنها عامل اصلی شریان حیاتی در این منطقه وجود رود نیل است. هر دو کشور مصر و سودان از کشورهایی هستند که با کمبود آب شیرین دست و پنجه نرم می‌کنند.
آنچه به نظر می‌رسد این است که فارغ از توانایی لازم برای ورود به جنگ اتیوپی با مصر و متحدان، هیچ‌یک از طرفین این دعوا سودی از یک جنگ آبی نخواهندبرد.یعنی به عبارتی نه اتیوپی قادر خواهدبود با ورود به یک جنگ فرسایشی گام‌های مناسبی را برای توسعه کشورش بردارد و نه مصر می‌تواند سلطه دیرینه خود را در فردای پایان جنگ در این منطقه حفظ کند اما از سوی دیگر نمی‌توان این موضوع را نادیده انگاشت که شریان اصلی حیاتی سودان و مصر از رود بزرگ نیل است و هر اقدامی در جهت کاستن از میزان حقابه آنها می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیری را بر پیکره اقتصادی و اکو سیستمی این کشورها وارد سازد. از این رو حساسیت مقامات خارطوم و قاهره نسبت به این شریان حیاتی در خط قرمزهای این کشورها قرار دارد و قطعا از سوی مردم کشورهای خود تحت فشار خواهند بود. همچنین این موضوع برای اتیوپی نیز صدق می‌کند چراکه آنها احداث این سد را جزو برنامه‌های توسعه ملی خود اعلام کرده‌اند و مردم حالا منتظرند تا قدرت مصمم دولت‌های خود را در این رابطه ببینند و چنانچه هر یک از دولت‌ها نتواند به آنچه به مردم خود وعده داده عمل کند قطعا جایگاه مناسبی در افکار عمومی ملت‌ها نخواهد داشت.
