نگاهی به مستند «غیررسمی3» که به دیدارهای رهبر انقلاب با نخبگان علمی میپردازد
اصحاب «ما میتوانیم»
«غیررسمی» دیگر كمكم بهعنوان یك اسم خاص در ذهن مخاطبان تلویزیون جاافتاده است. هر بار كه گفته میشود یك غیررسمی قرار است از تلویزیون پخش شود، مردم میدانند شاهد یكی از آن دیدارهای كمتر دیدهشده رهبری هستند. از آن دیدارهایی كه فضای بین میزبان و مهمانان خیلی خودمانیتر از آن دیدارهای رسمی است كه معمولا دیدهایم. غیررسمی3،شب گذشته روی آنتن شبكه سه رفت و با استقبال خوبی از سوی مردم مواجه شد. دو قسمت قبلی غیررسمی به دیدارهای رهبر معظم انقلاب با راویان دفاع مقدس و خانوادههای شهدای مدافع حرم اختصاص داشت كه بازتابهای آن در فضای مجازی نشان از علاقه مردم به این قبیل روایتهای متفاوت از رهبر معظم انقلاب دارد. به بهانه پخش سومین قسمت از غیررسمی سراغ علی صدرینیا كارگردان این مستند، روحا...فتحی معاون آموزشی پژوهشگاه رویان، سعید سركار دبیر ستاد نانو و منوچهر منطقی، دبیر ستاد توسعه فناوریهای حوزه فضایی حملونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری رفتیم تا آنها برایمان از این دیدار بگویند .
دیدار صمیمانه با نخبگان
مجموعه مستند «غیررسمی» روایت دیدارهای پنجشنبه شبهای رهبر معظم انقلاب با گروههای مختلف فرهنگی، هنری و فعالان حوزه علم و فناوری است که قسمت اول، دیدار با راویان دفاعمقدس بود و قسمت دوم یک روایت کلی از فضای آن جلسات که بیشتر جلسات فرهنگی و هنری بود که پخش شد و قسمتسوم آن که دوشنبه ۲۴ خرداد اولین پخش آن بود تکرار آن در روزهای آینده از سایر شبکهها روانه آنتن خواهدشد، مربوط به برخی دیدارهای فعالان و نخبگان حوزه علم و فناوری با رهبر معظم انقلاب است. قسمت دوم این مستند به نوعی رونمایی از فضای حاکم بر جلسات و فضای صمیمانه و بیواسطه این جلسات بود. البته هر کدام از قسمتهای این مجموعه ویژگیهایی خاص و منحصر به فرد در نحوه روایت و موضوعاتی دارد که به آن میپردازد.
صراحت در بیان دغدغه ها
در قسمتسوم به واسطه اینکه سراغ جلسات غیررسمی حضرت آقا با نخبگان و فعالان حوزه علم و فناوری و فعالان شرکتهای دانشبنیان رفتهایم و به دلیل فضای صمیمانهای که در این جلسات وجود داشته، هم از باب دستاوردها و توانمندیهایی که جوانهای کشورمان در حوزه علم و فناوری داشتند و هم از باب گلایهها و شکوه هایشان از کارشکنیهایی که بعضی وقتها در دستگاههای مختلف با آن مواجه میشوند، قسمت مهم و صریحی است. بنابراین تصور من این است به دلیل صراحتی که در بیان خیلی از مسائل در این قسمت وجود دارد، میتواند برای مخاطبان جذاب باشد.
فلاش بک به گذشته
این مجموعه مستند پیرو جلسات متعدد حضرت آقا در بازه زمانی 1395 تا 1398 است که با گروههای مختلف برگزار شده و قرار هم بر این بوده این جلسات ادامه پیدا کند که به خاطر کرونا فعلا متوقف شدهاست. البته حضرت آقا از ابتدای انقلاب جلسات رسمی و غیررسمی متعددی را با فعالان و گروههای مختلف داشتهاند، ولی از سال 95 تا 98 این جلسات در یک قالب جدیدی برگزار شد که به جلسات پنجشنبهای معروف بود و این مجموعه مستند بر همین اساس ساخته شدهاست. البته ما به واسطه موضوعاتی که سراغش میرویم، فلاشبکهایی هم به گذشته و به برخی اتفاقات و جلسات پخش نشده دهههای قبل میزنیم که فکر میکنم یکی از جذابیتهای قسمت سوم که شب گذشته پخش شد، همین بود. یعنی سراغ بعضی از جلسات پخش نشدهای که در سه دهه گذشته اتفاق افتاده میرویم و تصاویری از آن جلسات را پخش میکنیم. به واسطه تعدد جلسات و موضوعات متنوع آن، تصمیممان بر این بود به هر یک از این موضوعات و جلسات در قالب یک قسمت جداگانه بپردازیم و خب طبیعی است که کار به خاطر موضوعات مختلفی که وجود دارد نیازمند مصاحبهها و سناریوهایی است که بین این قسمت و قسمت قبلی حدود شش ماه فاصله افتاد. قرار است که مجموعه مستند «غیررسمی» ادامهدار باشد و سراغ موضوعات دیگری هم برویم. البته تولید بعضی از قسمتهای دیگر هم آغاز شده و در مرحله تدوین است که بعد از تکمیل شدن به زودی به پخش خواهدرسید.
بهترین روزهای زندگی من
اگر بخواهم بیاغراق بگویم شاید بهترین روزهای زندگی من روزهایی بوده که در حال تولید این مجموعه مستند بودم. به واسطه موضوعاتی که در مسیر ساخت این مستند با آن مواجه میشدم و امکانی که برای من پیش آمده بود تا کمی بیواسطه شاهد فیلم این جلسات صمیمی باشم؛ هم از باب حرفهای صمیمانه این جلسات، هم از باب بیان بدون واسطه نقدها و مشکلات با رهبر انقلاب و واکنش رهبری به این سخنان و هم از باب کاری که آقا با برگزاری این جلسات انجام میدهند و مستقیما با فعالان حوزههای مختلف ارتباط میگیرند. پیگیریهایی که آقا بعد از جلسات درباره موضوعات مطرح شده در دیدارها انجام دادهاند شاید در بعضی از قسمتهای غیررسمی بشود برخی از آنها را بیان کرد. لذا این مجموعه برای من خیلی لذتبخش بود و تلاشم بر این بود بتوانم فضای واقعی حاکم بر این جلسات را در این مستندها منتقل کنم و بتوانیم با این مستندها دست مخاطبانی را که در این جلسات حضور نداشتند، بگیریم تا بتوانند حضور در این جلسات را احساس کنند.
بنابراین در بین کارهایی که تا به امروز کردهام، این مجموعه بهترین و لذتبخشترین کاری بوده که ساختهام. خوشبختانه در قسمتهای قبلی بازخورد خوبی هم از مخاطبان این مستند گرفتم و فکر میکنم این مجموعه توانست فضای این جلسات را به مخاطبان منتقل کند و مخاطب هم توانستهباشد حس و دریافت خوبی از این دیدارها به واسطه «غیررسمی» دریافت کند.
او در ادامه افزود: ما در این دیدار در زمان اذان مغرب رسیدیم و من اذان را گفتم. در همان بین وقتی مشغول اذانگفتن بودم، آقا از کنار من رد شد و آنقدر با همه ذهنم مشغول اذان بودم که ابتدا متوجه این اتفاق نشدم. ایشان هم کمی مکث کردند و رفتند و همان لحظه خیلی حس عجیبی از اینکه مورد توجه ایشان قرار گرفتم، به من دست داد. در ادامه هم نماز مغرب را به امامت جماعت ایشان خواندیم. اینکه چه موضوعاتی در این دیدار مطرح شد و چه فضایی در آن حاکم بود هم سوال دیگری بود که فتحی درباره آن گفت: در این جلسه قرار شد با بچههای جهاددانشگاهی که از واحدهای مختلف بودند، درباره پروژههای بزرگی که در دست داشتیم، صحبت کنیم. ما از قبل با جلساتی برای این روز آماده شده بودیم و پروژهها را از ابتدا با حضور دکتر طیبی بررسی و برای پرزنت آن برنامهریزی کرده بودیم.
او افزود: در نهایت در آن روز که حدود 20 و خردهای نفر بودیم، در این دیدار حضور داشتیم. البته در آن زمان حدود دوساعته این فرصت را نداشتیم که همه پروژههایشان را مطرح نمایند و تعدادی از بچهها توانستند طرحهایشان را پرزنت کنند. بعد از این صحبت هم حضرتآقا شروع به صحبت کردند. حرفهای ایشان بسیار راهگشا و دلگرمکننده بود. یکی از سختیهای ما در کارمان تعامل با بخشهای دولتی است و ما واقعا در این فضا اذیت شدیم. این موردی که میگویم در طول تاریخ بینظیر است. نشستهای حضرتآقا با مسؤولان علمی، دانشجوها و نخبهها را چه از نظر زمانی و چه به لحاظ تعداد در طول تاریخ توسط هیچ مسؤولی ندیدید.
معاون آموزشی پژوهشگاه رویان ادامه داد: ایشان برای این گفتوگوها وقت میگذارند. از همین رو قسمت اعظم پیشرفت علمی کشور و جریانسازی علم، نتیجه نگاه حضرتآقا به موضوع و صحبتهای مکرر ایشان است. بارها و بارها ایشان مسؤولان را بهخط و جریانسازی کردند. شرکتهای دانشبنیان حاصل نگاه آقا به بحث دانشبنیان در کشور است. برخی مسائل هم که پیش نرفت به جهت کارشکنی و تنبلی برخی از مسؤولانی است که بهناحق برخی پستها را اشغال کردند.
او با بیان اهمیت این جریانسازی گفت: به جریانسازی علم در کشور ما نباید شک کرد. این موضوعی است که دشمن بهتر از ما متوجه آن شده است. من سخنرانیای را از کلینتون خواندم که میگفت ما در کشور ایران فهمیدیم یکی از برگهای برنده نظام جمهوری اسلامی ایران، پیشرفت علمیاش است. ما نقاط علمی این کشور را هدف قرار دادیم و از پیشرفت آنها جلوگیری کردیم. مسیری که در آن موفق بودیم.
درددل با رهبری هم موضوع دیگری بود که وی با اشاره به آن عنوان کرد: این است که شما میبینید برخی از مراکز علمی که از آن اسم نمیبرم اما سال گذشته بودجه پژوهشیاش صفر بوده در حالی که در عرصه بینالمللی سرآمد است و در دورترین نقاط دنیا آن را میشناسند. بحثی که در حضور حضرتآقا مطرح شد، به دلخوریها از این جریانها هم برمیگشت. همچنین اینکه بچههای جهاددانشگاهی با بخشدولتی آنطور که باید همکاری ندارند هم اتفاق دیگری بود که از آن گفتیم. در واقع پژوهشها بعد از آمادهشدن برای رشد و انبوهسازی به این سد برمیخورند که دولت راه نمیدهد تا این خدمت صورت بگیرد. ایشان دراینباره روی بحث رفع مشکلات با دولت تاکید داشتند و گفتند باید جوانترها این موضوع را پیگیری کنند. من امیدوار هستم که در سالهای پیشرو دولت این تعامل با جوانان را افزایش دهد.
حالوهوای این جلسات هم بحث دیگری بود که فتحی در خصوص آن گفت: فضای گفتمانی رهبر انقلاب در این جلسات خصوصی، تماما به سمت انگیزهسازی و دلگرم کردن جوانان نه با حرفهای بیهوده بلکه با تعاریف صحیح است. گاهی مسؤولی صحبتهایی را مطرح میکند که چیزی از آن درنمیآید اما وقتی حضرتآقا مطرح میکند که شما فلانجا میتوانید منشا اثر باشید یا زمانی که از کار جهادی میگویند، جملاتی را عنوان میکنند که همه با گوش جان میشنویم و از آن تاثیر میگیریم چراکه مثلا در مورد کار جهادی تعریفی که ایشان دارند را حتی از مسؤولان جهاددانشگاهی هم نشنیدیم. ایشان میگویند، کار جهادی یعنی کار برای خدا کردن و از کار خسته نشدن، وقتی ما این را از حضرتآقا میشنویم نه من که همکارانم هم لذت میبرند. همین میشود که وقتی کار را نگاه میکنیم، متوجه میشویم که دلی در حال جلو رفتن است.
اینکه در ادامه این نشست چه رخ داد هم اتفاق دیگری بود که او با بیان آن خاطرنشان کرد: ایشان در بخش دیگری درباره پروژهها نظر دادند. حضرتآقا آنقدر روی مسائل مختلف اشراف دارند که یادم هست یکبار یکی از بچهها طرحی را مطرح کردند و ایشان از پروژهای که حدود چهار سال پیش مشابه این فضا مطرح شده بودند، یاد کردند و گفتند که آن یکی چه شد؟ این یعنی همه اینها در ذهن ایشان مینشیند و جلساتی که میگذارند را مرور و پیگیری میکنند.نکته دیگر هم این است که دیدن حضرتآقا لطفی دارد که تا مدت طولانی به روح و جسم آدم اثر میگذارد و من هر لحظه آرزو میکنم که باز هم این دیدار حاصل شود.
وی ادامه داد: مساله بعدی حضور در نمایشگاههایی بود که به موضوعات دستاوردهای فناوری و نوآوری که تقریبا در مقاطع مختلف بود، تشکیل میشد. ازجمله اینکه یک نمایشگاهی را در حوزه فناوریهای نو دو بار در حسینیه حضرت امام در بیت رهبری برگزار کردیم که یکی از آنها نمایشگاه دستاوردهای ایران ساخت بود که درواقع تولیدات و تجهیزات مواد آزمایشگاهی بود که در حوزه فناوریهای پیچیده در سال97 برگزار شد. یک نمایشگاه دیگر هم در سال93 بود که بازهم در حسینیه حضرت امام برگزار شد. در آنجا هم 40شرکت دانشبنیان آمدند و در حوزههای مختلف دستاوردهای خود را به مقام معظم رهبری عرضه کردند. در نمایشگاههای دیگری هم حضور یافتند، مثل پژوهشکده رویان که جلسات کوچکی را در دفتر خودشان برگزار کردند که تقریبا حدود سه،چهار جلسه بود و افراد از نزدیک بهصورت گفتوشنود با مقام معظم رهبری صحبت کردند. این استمرار، نگاه حمایتی و هدایتی حضرت آقا به این دستاوردها بود بهگونهای که از این نشستوبرخاستها توان ایران ساخت در ساختن تجهیزات و دستگاههایی که موردنیاز کشور بود با حمایت ایشان شکل گرفت و ما شاهد بودیم پیچیدهترین لوازم درزمانی که کشورهای غربی این تجهیزات را به ما نمیدادند، در شرکتهای دانشبنیان ساخته و عرضه میشد.
کرمی یادآور شد در این فیلم به نکات بسیاری اشاره میشود و مدیران شرکتهای مختلف دانشبنیان نکاتی را دراینباره بیان میکنند و حضرت آقا هم ضمن اینکه شنونده این مطالب میشوند، آنها را تشویق و حمایت میکنند. اصلا نفس دیدار اینگونه بود که گویی حضرت آقا مثل یک باغبانی که خودش این نهالها را در جایجای کشور غرس میکرده از آنها مراقبت میکرده و در مواقع مختلف با آنها نشستوبرخاست داشته تا از چندوچون کارشان مطلع میشده تا در صورت نیاز از آنها حمایت کنند. در این جلسات و در این دیدارها خیلی از افراد نکات مهمی را مطرح میکنند که در این مستند هم هست. بهعنوانمثال وقتی یکی از سازندگان شرکتها در خصوص دستگاه و تجهیزاتی که ساختهاند ولی مشابه خارجی آن توسط یک دستگاه یا وزارتخانهای خریداری میشود، حضرت آقا مدیر آن وزارتخانه را میخواهد و از او توضیح میخواهند و میگویند باید از آن شرکت داخلی حمایت شود و سفارش آن را میکنند که همه باعث دلگرمی و امیدافزایی جوانان نخبه میشود.
وی در بخش دیگری از گفتوگویش با اشاره به تأثیر مثبت این دیدارها و جلسات بیان کرد: غرب و اروپا هیچ زمانی به ما فناوری ندادند و مقام معظم رهبری با اشراف به این موضوع از بچههایی که نخبه هستند و میتوانند با تواناییشان بسازند از آنها حمایت و این جلسات را برگزار کردند تا برای افراد هم جنبه تشویقی داشته باشد و هم جنبه راهبری و تذکرات لازم را در مقاطع مختلف به مسؤولان دادند که ما در اکثر علوم جزو کشورهایی هستیم که همه نیازهایمان را میتوانیم رفع کنیم.
«غیررسمی» روایتی از توسعه فناوری
دکترسعید سرکار / دبیر ستاد توسعه فناوری نانو
یکی از گلههای جدی فناوران و شرکتهای دانشبنیان این است بهرغم اینکه بارها توانمندی خود را اثبات کردند و گلوگاههای صنعت و مشکلاتی که کشور در رابطه با تحریمها با آن مواجه بوده است را رفع کردند، گاهی نادیده گرفته میشوند. این افراد در شرایط تحریم که میتوانست مانع توسعه صنعت شود و تعطیلی صنعت و اقتصاد کشور را به بار آورد، مشکلات را با فناوریهای سطح بالا رفع کردند اما گاهی مسؤولان دولتی و متولیان بخش خصولتی و دولتی به این حوزهها بیتوجهی میکنند. همانطور که اشاره شد رهبر معظم انقلاب هم میفرمایند بهرغم تاکیدات مکرری که در این زمینه داشتند باز این مشکل وجود دارد و از این بابت گلهمندند. همین همراهی رهبر معظم انقلاب با جوانان توانمند، موجب دلگرمی جوانهاست و امید را در دل آنها زنده نگه میدارد. برگزاری این جلسات هم در این راستا امیدبخش و
الهامبخش است.
روایت یک تکامل
در مستند، این فرآیند را میبینید و تمام مطالبی که درباره تاکید رهبر معظم انقلاب، گلهمندی ایشان و فناوران و شرکتهای دانشبنیان بیان شد، در مستند نشان داده شده است. همچنین مدیریت کلان رهبری در عرصه خودباوری و اتکا به خود را روایت میکند. در واقع یک سیر تکاملی را نشان میدهد. رهبر معظم انقلاب نگاهشان این است که یک راه دراز در پیش داریم که باید با توکل به خدا، اعتقاد به توانمندی و خودباوری این مسیر را طی کنیم. ایشان امید به پیروزی میدهد که اینها میتواند در این فرآیند اثربخش باشد. امیدواریم دولتها هم به این مساله بیشتر توجه کنند.
قصه نانو در غیررسمی
من هم در این جلسه مسائل مختلفی را مطرح کردم. یکی این بود که ما قابلیتها و ظرفیتهای نانو را ارائه دهیم. روایت کردم نانوتکنولوژی از کجا شروع شد و الان نانوتکنولوژی در کشور از نظر علمی، فناوری، محصولات، بنیه اقتصادی و صادرات در کجا قرار دارد. تکنولوژیهای سطح بالا که در دنیا به عنوان نماد اقتدار تکنولوژیک ایران مطرح میشود، خدمت رهبر معظم انقلاب ارائه شد. سندهایی را از آنچه کشورهای پیشرفته درباره ایران اعتراف میکنند، ارائه دادیم و گفتیم این کشورها اذعان دارند ایران جزو کشورهای پیشگام و پیشرفته در عرصه نانوفناوری است. همچنین فرمایشات رهبر معظم انقلاب که خیلی امیدبخش و بایسته بود را شنیدیم.
به طور کلی مدیریت کلان و حمایت همیشگی مقام معظم رهبری بهخصوص در حوزه نانوتکنولوژی از بدو آن تا حالا وجود داشته است. اگر این توجه خاص و کلان نبود قطعا نانوتکنولوژی کشور در جایگاه امروز نبود. یعنی شوکهایی که میتوانست به فرآیند توسعه نانو وارد شود و مشکلات و موانع را ایجاد کند همیشه با نگاه، حمایت و توصیههای رهبر معظم انقلاب برداشته و حمایتهای خوبی انجام شده است.
صمیمانه و جوانانه
همانطور که از اسم مستند برمیآید واقعا فضای جلسه صمیمانه، غیررسمی و بینظیر بود. فناوران بهراحتی حرفهایشان را میزدند؛ دغدغهها و گلهمندیهایشان را اعلام میکردند. حتی جاهایی رهبر معظم انقلاب برای تلطیف فضا با جوانان وارد شوخیهای محترمانه میشدند و نمیگذاشتند جو سنگین باشد. میخواستند جوانان حرفشان را راحت و بدون ملاحظه بزنند. وقتی جوانان میدیدند رهبر معظم انقلاب هم به برخی موارد نقد جدی دارند و میدیدند همصدا هستند راحتتر میتوانستند حرفشان را بزنند.