«قندپهلو» در خانه زرویی

گزارش جام‌‌جم از افتتاح سری جدید برنامه طنز ادبی شبکه آموزش در منزل مرحوم زرویی نصرآباد

«قندپهلو» در خانه زرویی

برنامه تلویزیونی طنز «قندپهلو» كه از معدود برنامه‌های ویژه و پرمخاطب برای پرداختن به ادبیات طنز فارسی است، بعد از مدتی وقفه در پخش، حالا به فصل هشتم رسیده و قرار است به‌زودی هشتمین فصل از این برنامه تلویزیونی پربیننده، دوباره از شبكه آموزش سیما روانه آنتن شود. ادامه‌دار بودن تولید هیچ برنامه‌ای در تلویزیون بی‌دلیل و بهانه نیست و هر برنامه‌ای كه به سری جدید پخش می‌رسد، بی‌شك تقاضایی برای پخشش در كار بوده و برمبنای نیازسنجی مخاطبان از سوی شبكه صورت گرفته است. در همین راستاست كه تولید فصل جدید این برنامه تلویزیونی جالب توجه می‌شود و موفقیت این برنامه را می‌رساند؛ برنامه‌ای كه یكی از معدود‌برنامه‌ها با محتوای پرداختن به ادبیات طنز هم هست و در روزگاری كه دیگر مجلات ماندگاری چون توفیق و گل‌آقا روی دكه‌ها نمی‌روند، قندپهلو كه از حضور گل‌آقایی‌ها هم بهره جسته است، یك‌تنه در عرصه رسانه برای طنز رسانه‌ای میدان‌داری می‌كند. در شروع هفته‌ای كه گذشت، مدیر شبكه آموزش سیما به همراهی عوامل تولید این برنامه تلویزیونی به منزل مرحوم ابوالفضل زرویی‌نصرآباد معروف به ملانصرالدین، طنزپرداز خوش‌قریحه كشورمان كه آذرماه سال جاری در خانه‌اش درگذشت، رفتند و افتتاحیه فصل جدید این برنامه تلویزیونی، با زنده نگه داشتن یاد و خاطره این مرحوم، به صورتی نمادین در اتاق كار و پشت میز محل فعالیتش برگزار شد. مسعود احمدی افزادی مدیر شبكه آموزش، امیر قمیشی و میثم تربتی تهیه‌كننده، رضا رفیع سردبیر و مجری، شهرام شكیبا و ناصر فیض داوران، احمد عربانی كاریكاتوریست و مسعود خادم خواننده كشورمان از جمله حاضران در این مراسم بودند كه هركدام با بیان جملات و خاطراتی یاد مرحوم زرویی نصرآباد را گرامی داشتند. گزارش امروز جام‌جم، صحبت‌های حاضران در این مراسم و نیز ویژگی‌های فصل جدید برنامه تلویزیونی قندپهلو را بررسی می‌كند.


پر كردن خلأ نیاز به ادبیات طنز
امیر قمیشی از جمله تهیه‌كنندگان سیما و شبكه آموزش است كه در كنار میثم تربتی، تهیه و تولید برنامه تلویزیونی طنز قندپهلو را عهده‌دار است. این تهیه‌كننده با اشاره به چرایی و چگونگی تولید فصل هشتم برنامه می‌گوید: شاید بشود گفت كه بعد از پایان انتشار مجله گل‌آقا، نبود یك مجله مكتوب طنز با استانداردهایی كه در حوزه زبان و ادبیات فارسی وجود دارد، به عنوان یك خلأ در میان مخاطبان و علاقه‌مندان این حوزه حس می‌شد و اتفاقی كه در خصوص قندپهلو رخ داد این بود كه گرچه ساختار برنامه مكتوب نبود، اما توانست این خلأ را پر كند. 
این قضیه هم به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله این‌كه رضا رفیع به عنوان آخرین سردبیر گل‌آقا، شهرام شكیبا به عنوان یكی از اولین داعیه‌داران طنز منثور و منظوم بعد از انقلاب و ناصر فیض به عنوان رئیس دفتر طنز حوزه هنری، با حضور خودشان این برنامه را علمی‌تر و عمیق‌تر كردند. در عین حال نباید از جلسات كاملا حرفه‌ای كه اتفاقا توسط مرحوم زرویی نصرآباد برگزار شد، صرف‌نظر كرد. همه این موارد در كنار قالب رسانه‌ای این برنامه و مدیریت وقت شبكه آموزش سیما، دكتر قاسمی، به كمك ما آمد و با اعتمادی كه به ما شد، توانستیم دست به دست هم بدهیم و با ساخت قندپهلو این خلأ را برای مخاطبان پر كنیم. قمیشی درخصوص ساخت سری جدید برنامه ادامه می‌دهد: باید توجه داشته باشیم نیازهای امروز مخاطبان عوض شده است. زمانی‌كه ما قندپهلو را آغاز كردیم، نه شبكه نسیمی وجود داشت، نه خبری از حضور چهره‌های شناخته‌شده در مقام اجرای برنامه‌های تلویزیونی بود و نه دكورهای گران‌قیمت و مجلل در برنامه‌ها خود را به رخ می‌كشیدند. اما آنچه مسلم است، قندپهلو قبل از این‌كه در حوزه سرگرمی باشد، یك برنامه آموزشی است و رسالت اصلی آن، آموزش درست شوخی كردن و با تفكر خندیدن در سایه‌سار زبان و ادبیات فارسی است. اگرچه ذائقه مخاطبان در این سال‌ها تغییر پیدا كرده،‌ اما نیاز آنان به ادبیات و شعر فارسی همچنان بی‌تغییر مانده است.

مرحوم زرویی محترم بود
برنامه طنز تلویزیونی قندپهلو، حاصل حضور شماری از روزنامه‌نگاران و طنزپردازانی است كه روزگاری در مجله شاخص گل‌آقا فعالیت می‌كردند و حالا در نبود این مجله ماندگار و پرتیراژ، در این برنامه تلویزیونی دور هم جمع آمده‌اند. قمیشی با اشاره به مقایسه‌ای میان سطح طنز آن مجله مكتوب و این برنامه تلویزیونی تاكید می‌كند: قندپهلو از همان ابتدا با طنز سیاسی و اجتماعی شروع شد و ماهیتش چیزی جز آن نبود. به عنوان مثال استفاده از بشكه به عنوان یكی از المان‌های اصلی دكور، یك شوخی سیاسی بود. آن سال‌ها قیمت نفت بالا رفته بود و حتی بشكه‌اش هم گران محسوب می‌شد. هرچند الان قیمت‌ها دوباره بالا رفته و احتمالا به جای بشكه، باید پیت حلبی به استودیو بیاوریم! «بگم بگم» ای كه روی بشكه‌ها نوشته بودیم هم شوخی دیگری بود و در تمام این شوخی‌ها حمایت این مدیران را همراه داشتیم. در تمام این سال‌ها گرچه برنامه‌مان تولیدی بود، اما یك بار هم اصلاحیه نخوردیم و تذكر نگرفتیم. البته ممكن است جاهایی خودمان دچار خودسانسوری شده باشیم، اما اجبار و فشاری از جانب تصمیم‌گیرندگان و تلویزیون در كار نبوده است.
قمیشی با اشاره به تصمیم برای شروع فصل جدید برنامه از منزل مرحوم زرویی نصرآباد تصریح می‌كند: بعضی آدم‌ها تا همیشه محترم هستند و مرگ محترم‌ترشان می‌كند. مرحوم زرویی از این جمله نبود و عمده صحبت‌هایی كه بزرگان این عرصه در خصوص ایشان گفتند، با اشاره به دوران حیاتشان بود. بارها از ایشان به عنوان ذخیره شعر و ادبیات طنز یاد شد و از دوران حیاتشان همه می‌دانستند كه با چه ظرفیت پرباری مواجه بودند. حتی در این مراسم احمد عربانی، كاریكاتوریست طنز كشور این خاطره را تعریف كرد كه نام مستعار ایشان در مجله گل‌آقا «ملانصرالدین» بود و در تحریریه گل‌آقا هم با توجه به تجربیاتی كه داشتند، «ملا» خطاب می‌شدند.

 حمایت تمام ‌قد تلویزیون
 از قندپهلو 

تهیه‌كننده برنامه‌هایی چون قندپهلو و «چشم‌شب روشن» خاطرنشان می‌كند: فصل جدید قندپهلو این روزها در مرحله پیش‌تولید قرار دارد و به زودی وارد مرحله تولید خواهد شد. جالب است بدانید تلویزیون تمام‌قدر از قندپهلو حمایت می‌كند و حتی پیش‌پرداخت برنامه از مدت‌ها قبل به من پرداخت شده است. تنها نكته اینجاست كه نیازهای مخاطب تغییر پیدا كرده که كار ما را قدری سخت می‌كند. با توجه به این نیازها سعی می‌كنیم اتفاق حساب شده‌تری در سری جدید رخ بدهد و پیش‌بینی‌مان این است كه برنامه را قبل از نوروز امسال به پخش برسانیم، اما تصمیم برای پخش نوروزی را خود مدیران سیما اتخاذ می‌کنند تا هم‌پوشانی میان برنامه‌ها رخ ندهد.

طنز زرویی فاخر و فخیم بود
رضا رفیع از طنزپردازان شاخص این روزهای كشور است. او كه هم سابقه كار در مطبوعات و طنزنویسی مطبوعاتی را در كارنامه دارد، هم مجری و از طنزپردازان تلویزیونی است و آثاری هم به صورت مكتوب و چاپ شده دارد، احتمالا بیش از دیگر عوامل این برنامه تلویزیونی با مرحوم زرویی نصرآباد آشنایی و همكاری داشته است. او با اشاره به جایگاه این طنزپرداز می‌گوید: زرویی از معدود طنزپردازانی بود كه علاوه بر طنزنویسی، در مباحث تئوریك طنز هم صاحب‌نظر بود و نظریه‌اش را همراه با نمونه كتبی آن ارائه می‌کرد. ویژگی اصلی طنز زرویی، اتكای او بر ادبیات و اصالت و نجابت در طنزنویسی بود. تلاش او، ارائه طنزی بود كه فاخر و فخیم باشد. این قضیه، تلاش ما در قندپهلو هم هست.
سردبیر و مجری برنامه تلویزیونی قندپهلو ادامه می‌دهد: نقطه تلاقی همه ما، گل‌آقایی بودنمان بود. ما همه در مكتب گل‌آقا بالنده شدیم و از ابتدا هدفمان این بود كه طنزی در رسانه ملی ارائه بدهیم كه توام با اخلاق باشد و در عین حال جنبه آموزشی را هم برای مخاطب رعایت كند. در نتیجه شروع دور جدید قندپهلو با نام و یاد مرحوم زرویی نصرآباد، اتفاق مباركی است كه تاكید و تكرار مجدد ما بر اهداف برنامه هم محسوب می‌شود.

احیای شوخ طبعی پاکیزه
حالا برنامه تلویزیونی قندپهلو با توجه به استمرار پخشش روی آنتن، می‌تواند مجالی برای جوان‌ترها هم باشد تا نه‌تنها با طنز درست و ضوابط آن آشنا شوند كه چنانچه خودشان هم ذوق و قریحه‌ای در این عرصه دارند آن را بروز بدهند و از این طریق تربیتی هم برای نسل‌های بعدی صورت بگیرد. رفیع با اشاره به این تربیت فرهنگی تصریح می‌كند: وظیفه اصلی قندپهلو، ارائه یك بسته علمی و آموزشی در عرصه ادبیات طنز است كه هم جنبه آموزش داشته باشد و هم تفریح و سرگرمی كه از رسالت‌های رسانه ملی است. مخاطب ما باید به هنگام تماشای قندپهلو هم شاد و مفرح شود و هم به تفكر دربیاید و در خصوص انواع طنز چیزی یاد بگیرد. اینها از هدف‌های غیرمستقیم آموزشی است و با توجه به وقتی كه در اختیار داریم، می‌كوشیم مخاطب را به برداشت‌هایی برسانیم. همچنین از دیگر تاثیرگذاری‌های قندپهلو روی مخاطبان مشتاق، این است كه ذوق و انگیزه‌شان را احیا می‌كند. امروز در جامعه كسانی هستند كه شوخ‌طبعی پاكیزه و پالوده را فراموش كرده‌اند و امیدواریم با تماشای برنامه به استفاده از طنز سالم ترغیب شوند.