كریسپر چیست؟
كریسپر سازوكار سلولی طبیعی برخی باكتریها برای دفاع از خود در برابر حمله ویروسی است. باكتریها در هر بار رویارویی با ویروسی جدید، بخشی از مولكول دیاِناِی آن را به عنوان اخاطرهب در ژنوم خود ذخیره میكنند، بنابراین هر باكتری در بخشی از ژنوم خود كتابخانهای از تكههای ژنی ویروسهایی كه با آنها طی زندگی روبهرو شده، حمل میكند. این تكههای ژنتیكی باعث میشوند در برخوردهای بعدی باكتری با ویروس به سرعت خطر شناسایی شود و سازوكار ایمنی باكتری بلافاصله ویروس را از بین ببرد.
در بین قطعات ژنی ویروسها، تكههایی از نوكلئوتیدهای (واحدهای سازنده ژنها) تكراری قرار میگیرند كه در حقیقت كریسپر، سرواژه این قطعات است (Clustered Regulatory Interspaced Short Palindromic Repeat). هر زمان كه باكتری دوباره در معرض ویروسی كه خودش یا اجدادش پیش از این با آن روبهرو شود، قطعه كریسپر بالادست آن بهسرعت فعال میشود و ماشین رونویسی از ژن را فرا میخواند تا رشتهای مكمل قطعه ژنی ویروس رونویسی شود. سپس این قطعه تكرشته به ژنوم ویروس متصل میشود و پس از دو رشتهایشدن پیامی برای آنزیم برشگر ارسال میكند و به اینترتیب ژنوم ویروس قطعهقطعه شده و ویروس منهدم میشود. باكتری با این روش از خود در برابر ویروسها دفاع میكند.
این آنزیم در باكتریهای مختلف انواع گوناگونی دارد، ولی از میان آنها كاس9 (Cas9) در مهندسی ژنتیك پركاربردتر است. این آنزیمها با روشهای مهندسی ژنتیك میتوانند به گونهای تنظیم شوند كه فقط توالی خاصی از دیاِناِی را برش دهند.
-
گام مهم ایلان ماسك برای فتح ماه
-
تولید انبوه فاكتورهای رشد نوتركیب در حوزه سلولهای بنیادی
-
كاربردها و جنجالها
-
ساخت لاستیكی كه پس از پنچری ترمیم میشود
-
تشكی كه نوزاد را آرام میكند!
-
تولد یک ژن خوب!
-
شکلگیری ایده
-
كریسپر چیست؟
-
كریسپر چطور عمل میكند؟
-
آینده كریسپر
-
پژوهشهای كریسپر در ایران