پیش از طلوع آفتاب، منظره تماشایی آسمان در افق جنوب شرقی را از دست ندهید
اجتماع سحرگاهی
در طول سال با ادامه گــردش سیـــارهها در مدارشان به دور خورشید، گاهی پیش میآید كه بتوان همزمان در یك جهت از افق سه یا چهار سیاره را همزمان كنار هم با چشم غیرمسلح در آسمان مشاهده كرد. گاهی دیدن این سیارهها با چشم دشوار است. مثل عطارد كه معمولا با اختلاف زمانی كمی نسبت به خورشید طلوع یا بلافاصله پس از غروب خورشید غروب میكند. مریخ هم اگر در موقعیت مداری خود به زمین نزدیك نباشد، معمولا چندان درخشان و جلوهگر نیست. اما از اقبال خوب شما، سحرگاه صبح روزهای پیش رو در این هفته سه سیاره درخشان در افق جنوب شرقی به ترتیب به خط شدهاند و منتظر ملاقات با شما هستند.
حوالی ساعت 6 صبح، اگر به همان جهت از آسمان كه قرار است بهزودی خورشید طلوع كند نگاه كنید، درخشانتر از همه اجرامی كه در آسمان میبینید، سیاره زهره را همچون الماسی پرنور خواهید دید. این سیاره كه در یونان باستان ونوس نامیده میشد و الهه زیبایی میخواندندش، فردا حدود 169 میلیون كیلومتر با ما فاصله دارد. اگر با دوربین دوچشمی قوی یا تلسكوپ سیاره زهره را رصد كنید، دیدن شكل هلالی آن از پشت چشمی تلسكوپ برایتان جالب خواهد بود.
حالا اگر همچون تصویر زیر كمی نگاه خود را از زهره به سمت راست بگردانید، پرنورترین جرمی كه توجه شما را به خود جلب میكند سیاره زحل خواهد بود. زحل همان سیاره طوق بر گردنی است كه حلقههای زیبا و عظیمش سالهاست الهامبخش علاقهمندان به نجوم در تماشای زیباییهای آسمان شب با تلسكوپ بوده است. از آنجا كه زحل چیزی حدود 5/1 میلیارد كیلومتر با زمین فاصله دارد با چشم غیرمسلح چیزی از حلقههایش نخواهیم دید، اما رصد این سیاره زیبا با تلسكوپ، شگفتیهای حلقههای زحل را برای ما به نمایش میگذارد.
پس از ملاقات با ارباب حلقهها، این بار اگر باز هم نگاه خود را به سمت راست بچرخانید و خطی فرضی از زهره به سوی زحل در آسمان بكشید و به همان اندازه مسیر را به سمت راست ادامه دهید، این بار نیز با جرم بسیار درخشانی روبهرو خواهید شد كه در حقیقت سیاره مشتری است. این سیاره، بزرگترین و سنگینترین سیاره منظومه شمسی در فاصله 791 میلیون كیلومتری از ماست. اگر با دوربین دوچشمی یا تلسكوپ سیاره مشتری را نگاه كنید، چهار قمر گانیمد، یو، اروپا و كالیستو را همچون چهار ستاره اطراف مشتری خواهید دید كه همه در یك صف قرار گرفتهاند. با این حال اینها تنها قمرهای غول بزرگ و زیبای منظومه شمسی نیستند. مطالعات اخیر اخترشناسان، ثبت 79 قمر برای این سیاره بزرگ را تا امروز در پی داشته است. این در حالی است كه تعداد قمرهای سیاره زحل به عدد 62 رسیده، زمین ما فقط یك قمر دارد كه همان ماه زیباست و سیاره زهره اصلا قمر ندارد!
وقتی به تلألوی زهره و زحل و مشتری در آسمان صبحگاهی نگاه میكنید، دقت كنید این سه سیاره در مقایسه با دیگر ستارگان در آسمان شب سوسو نمیزنند. مثلا در سمت راست مشتری ستاره قلبالعقرب را به رنگ متمایل به نارنجی خواهید دید. به وضوح سوسوزدن قلبالعقرب به چشم میآید، در حالی كه نور مشتری و دو سیاره دیگر ثابت و پایدار به نظر میرسد. علت این است سیارهها به شكل قرصی تابان نور خورشید را از فاصله چند میلیون كیلومتری به سوی زمین بازتاب میكنند، اما نور ستارهها به شكل باریكه ضعیف نور از فاصله چند دهسال و حتی چند صد سال نوری دورتر به ما میرسد و تحت تأثیر اغتشاشات جو زمین دچار اختلال و سوسوزدن میشود.