با فروكش كردن سیل دربرخی نقاط، توجه به بهداشت محیط و روان افراد ضروری است
سیل ناخوشی
هر روز خبر جدیدی از مناطق سیل‌زده منتشر می‌شود. یك روز سطح آب بالا می‌آید و روز دیگر، آب فروكش می‌كند. این روزها كه سیل در برخی نقاط در حال فروكش است، بیش از هر زمان دیگری، توجه به مسائل بهداشتی و درمانی احساس می‌شود.
آب همه جا را گرفته، میله‌های طوسی زنگ‌زده از آب بیرون آمده است. نقطه اوج داستان اما روی آب اتفاق می‌افتد. لاشه مرغ‌های پروار سطح آب را پوشانده است. حالا تا چشم كار می‌كند، مرغ‌هایی كه غرق شده‌اند سطح آب را پرکرده‌اند. اینجا یكی از مرغداری‌های شهرستان آق‌قلاست. سیل آمده و مرغ‌ها را كشته است. آبی كه آلوده شده، حالا در خیابان‌ها، در زیر پای بچه‌ها و اهالی مناطق سیل زده در جریان است. به همه اینها، باید فاضلابی را كه بیرون زده و وارد آب شده است، هم اضافه كرد. حالا مردم سه استان كشور، در شرایط آلوده در میان سیل، در كنار دست‌وپنجه نرم كردن با بحران خرابی خانه و زندگیشان باید نگران سلامت خود هم باشند. ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت A، وبا، حصبه، اسهال و بیماری‌های گوارشی در شهرهایی كه سیل به سراغشان می‌روند، طبیعی است. بیماری‌های روحی و روانی هم دیگر بیماری شایع است و باید به اینها اضافه شود.
دور از حمام
بیش از 107 هزار نفر از مناطق سیل‌زده هنوز در اردوگاه‌ها، زندگی می‌كنند. در برخی از اردوگاه‌ها، تعداد كسانی كه در كنار هم زندگی می‌كنند، خیلی است. گاهی در یك زمین هزار متری، 400 تا 450 خانواده در كنار هم زندگی می‌كنند. در یك فضای كوچك و سربسته كه حتی هوا هم در رفت‌وآمد نیست، خانواده‌ها در كنار هم روزگار می‌گذرانند. چادرهایی كه یك خانواده چهار نفره در آن زندگی را می‌گذرانند به چهار متر هم نمی‌رسد. سقف و دیوارهای كوتاه پارچه‌ای كه حتی هوایی هم در آن جریان ندارد، می‌تواند باعث بروز بسیاری از بیماری‌ها باشد. شرایط بهداشت در محل‌های اسكان اضطراری، اما فقط به این خلاصه نمی‌شود. خارج از تهویه نامناسب هوا، بسیاری از ساكنان اردوگاه‌های اسكان اضطراری از بهداشت نامناسب شكایت می‌كنند.
مریم، زن ریزنقشی است كه بعد از این كه سیل، كلاله استان گلستان را فراگرفت، با خانواده هشت نفره‌اش راهی اسكان موقت در نمایشگاه بین‌المللی گرگان شد. حالا او از بهداشت محل جدید زندگی‌اش ناراضی است و به ما می‌گوید: «شرایط بهداشت در محل اسكان سیل‌زدگان خیلی بد است.» مریم می‌گوید كه ده روز است نتوانسته حمام برود. او توضیح می‌دهد: «حمام اینجا صحرایی است و از آن بدتر این كه هنگام وقوع سیل فرصت نكردم برای خودم لباس بیاورم.» مریم می‌گوید لباس‌هایی كه گروه امداد در اختیارش گذاشته‌اند، كهنه است و او هم تمایلی به پوشیدن آنها ندارد. لباس‌هایی كه از كمك‌های مردمی جمع‌آوری شده است.
شرایط برای زنان باردار سخت‌تر است. مرضیه شش ماهه باردار است. او هم مانند مریم چند وقتی می‌شود كه از حمام استفاده نكرده است. حالا او به خاطر آلودگی محیط، دچار مشكلات پوستی همه شده است. او می‌گوید: «در این محیط واقعا نگران سلامت كودكم هستم.» اما ماندن در محل اسكان برای مرضیه از همه جا امن‌تر است. آب هنوز در خانه و زندگی اوست و او ماندن در اسكان اضطراری را به بودن در آب آلوده ترجیح می‌دهد.
جولان پشه و مگس
آب هنوز در آق‌قلا بالاست و به خاطر شیب شهر و موقعیت جعفرافیایی آن آب‌هرازچندگاهی بالا می‌آید. امین بی‌نیاز كه یكی از اهالی شهرستان آق‌قلاست حالا به خاطر آلودگی در شهرش مجبور شده است تا دست زن و بچه‌اش را بگیرد و از شهر خارج شود. او به ما می‌گوید: «فاضلاب خانه‌ها بالا زده و وارد آبی كه در خیابان‌هاست، شده.» بی‌نیاز می‌گوید كه مردم دام‌ها را هم در خانه‌ها نگهداری می‌كردند و آلودگی لاشه بسیاری از دام‌ها كه در سیل تلف شده‌اند هم آب را بیشتر آلوده كرده است.
شرایط در گمیشان متفاوت است. آب شهر تقریبا خالی شده است. این را اسحاق حمایتی ساكن گمیشان می‌گوید. او درباره شرایط بهداشتی شهر به ما می‌گوید: «مردم سریع لاشه حیوانات‌شان را در تپه‌های اطراف شهر كه آب به آنجا نرسیده بود، گذاشتند؛ بنابراین بعید می‌دانم كه مردار آب را آلوده كرده باشد.» حمایتی توضیح می‌دهد كه با پایین آمدن سطح آب شهر، حالا مسؤولان شهری، دست به كار شده‌اند و در اطراف خانه‌ها آهك‌پاشی می‌كنند. كاری كه البته تنها در خیابان‌های اصلی انجام شده است و كوچه پس‌كوچه‌های شهر را شامل نمی‌شود. به جز اینها برای ضدعفونی، خانه‌ها هم باید اقدام کرد. حمایتی می‌گوید: پشه و مگس و حتی موش، در شهر زیاد شده است. با پایین رفتن سطح آب، در روزهای بعد، مسؤولان شهری باید بیشتر به فكر باشند.
حضور مستمر ندارند
شرایط بهداشتی در لرستان به شكل دیگری است. برخی شهروندان از قطعی آب و نبود امكانات پزشكی در پلدختر گله دارند. ضرغام پرنیان، مسؤول مجتمع جهادی استان لرستان، درباره وصل آب شرب پلدختر كه تا چند روز پیش قطع بود، به ما می‌گوید: «30 تا 40 درصد آب شهر وصل شده است.» پرنیان‌توضیح می‌دهد كه شیوع بیماری‌های واگیردار در منطقه گزارش نشده است.
او البته بر نبود پزشك در شهرستان‌های كوهدشت و نورآباد و كمبود پزشك در پلدختر تأكید می‌كند و می‌گوید: «دیروز راه ارتباطی معمولان هم باز شد و حالا لزوم وجود گروه پزشكی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.» مسؤول مجتمع جهادی استان لرستان كه پیشتر هم در مناطق زلزله‌زده كرمانشاه حضور داشته است، توضیح می‌دهد كه برخلاف زلزله كرمانشاه، گروه‌های پزشكی كمی در لرستان وجود دارند. هرچند كه حضور مستمر گروه‌های پزشكی در مناطق سیل‌زده كه در معرض بیماری‌های واگیردار هم هستند، بیش از پیش احساس می‌شود. به گفته پرنیان، یكی از بیمارستان‌های پلدختر زیر آب رفته و در منطقه محرومی مانند پلدختر كه پیشتر هم از امكانات كم پزشكی در منطقه رنج می‌برده، حالا با وجود سیل، نیاز بیشتری به تجهیزات پزشكی و گروه‌ها احساس می‌شود. او توضیح می‌دهد: «در منطقه عشایرنشین الیگودرز گروه‌های سیار به منطقه سركشی می‌كنند، اما آنچه كه بیش از هر چیز مردم به آن نیاز دارند، حضور مستمر نیروهای پزشكی است.» او معتقد است كه در روزهای آتی كه هم مسؤولان، هم جهادگران و هم مردم ممكن است، سیل را فراموش كنند، نیاز بهداشتی مردم سیل‌زده بیشتر هم خواهد شد.
طغیان بیماری واگیردار
حسین عرفانی، رئیس اداره مراقبت وزارت بهداشت و درمان، با اشاره به این كه توجه تیم بهداشت و درمان كشور، به بیماری‌های واگیردار معطوف است، به ما می‌گوید: «تأمین غذا و مواد خوراكی سالم استان‌های سیل‌زده مرتبا رصد می‌شود.» به گفته عرفانی، چند طغیان بیماری واگیردار در مناطق مختلف سیل‌زده گزارش شده است. او البته تأكید می‌كند كه مشكلات گزارش شده سریع شناسایی و رفع شده‌اند و خطر جدی و عمومی مردم را تهدید نمی‌كند. رئیس اداره مراقبت وزارت بهداشت با اشاره به دیگر تهدیداتی كه ساكنان مناطق را هدف قرار داده است، خطر مار گزیدگی، عقرب‌گزیدگی، مدیریت طیور تلف شده در سیل و خطر افزایش جوندگان در مناطق سیل‌زده را از دیگر تهدیدات پیش‌رو می‌داند. خطراتی كه به گفته عرفانی، با حضور و برنامه‌های متخصصان حل خواهد شد. او عنوان می‌كند: «یكی از مهم‌ترین تهدیدات ما، تغییر الگوی بهداشت و افزایش ناقلین مانند ساس، كنه و حشرات دیگر است.» لزوم توجه به مسائل اولیه برای پیشگیری و انجام كارهای مراقبتی همین جا خود را نشان می‌دهد. هرچند به گفته عرفانی، برای پیشگیری از این مهم واكسیناسیون گسترده در مناطق و كمپ‌ها انجام شده است: «كودكان و افراد در معرض خطر همه واكسینه شدند.» رئیس اداره مراقبت وزارت بهداشت و درمان البته می‌گوید در سیل بانك سرم و واكسن دچار كمبود شد؛ کمبودی كه عرفانی ادعا می‌كند امروز رفع شده است.
گستردگی سیل در استان‌ها و تجمع پزشكان در مناطق خاصی باعث شده رسیدگی و مراقبت به بیماران با اختلال مواجه شود. توجه به مسائل بهداشتی و روانی، در مناطق سیل‌زده درحالی مهم است كه در روزهای آتی، هوا رو به گرمی می‌رود و شیوع بیماری‌های واگیردار متقابلا بیشتر هم خواهد شد. فروكش كردن آب و بازگشت خانواده‌ها به خانه‌هایی كه پر از گل و لای هستند و خرابی كه به خاطر سیل به بار آمده است، لزوم توجه و رسیدگی به خدمات مشاوره را هم بیشتر می‌كند.
دور از حمام
بیش از 107 هزار نفر از مناطق سیل‌زده هنوز در اردوگاه‌ها، زندگی می‌كنند. در برخی از اردوگاه‌ها، تعداد كسانی كه در كنار هم زندگی می‌كنند، خیلی است. گاهی در یك زمین هزار متری، 400 تا 450 خانواده در كنار هم زندگی می‌كنند. در یك فضای كوچك و سربسته كه حتی هوا هم در رفت‌وآمد نیست، خانواده‌ها در كنار هم روزگار می‌گذرانند. چادرهایی كه یك خانواده چهار نفره در آن زندگی را می‌گذرانند به چهار متر هم نمی‌رسد. سقف و دیوارهای كوتاه پارچه‌ای كه حتی هوایی هم در آن جریان ندارد، می‌تواند باعث بروز بسیاری از بیماری‌ها باشد. شرایط بهداشت در محل‌های اسكان اضطراری، اما فقط به این خلاصه نمی‌شود. خارج از تهویه نامناسب هوا، بسیاری از ساكنان اردوگاه‌های اسكان اضطراری از بهداشت نامناسب شكایت می‌كنند.
مریم، زن ریزنقشی است كه بعد از این كه سیل، كلاله استان گلستان را فراگرفت، با خانواده هشت نفره‌اش راهی اسكان موقت در نمایشگاه بین‌المللی گرگان شد. حالا او از بهداشت محل جدید زندگی‌اش ناراضی است و به ما می‌گوید: «شرایط بهداشت در محل اسكان سیل‌زدگان خیلی بد است.» مریم می‌گوید كه ده روز است نتوانسته حمام برود. او توضیح می‌دهد: «حمام اینجا صحرایی است و از آن بدتر این كه هنگام وقوع سیل فرصت نكردم برای خودم لباس بیاورم.» مریم می‌گوید لباس‌هایی كه گروه امداد در اختیارش گذاشته‌اند، كهنه است و او هم تمایلی به پوشیدن آنها ندارد. لباس‌هایی كه از كمك‌های مردمی جمع‌آوری شده است.
شرایط برای زنان باردار سخت‌تر است. مرضیه شش ماهه باردار است. او هم مانند مریم چند وقتی می‌شود كه از حمام استفاده نكرده است. حالا او به خاطر آلودگی محیط، دچار مشكلات پوستی همه شده است. او می‌گوید: «در این محیط واقعا نگران سلامت كودكم هستم.» اما ماندن در محل اسكان برای مرضیه از همه جا امن‌تر است. آب هنوز در خانه و زندگی اوست و او ماندن در اسكان اضطراری را به بودن در آب آلوده ترجیح می‌دهد.
جولان پشه و مگس
آب هنوز در آق‌قلا بالاست و به خاطر شیب شهر و موقعیت جعفرافیایی آن آب‌هرازچندگاهی بالا می‌آید. امین بی‌نیاز كه یكی از اهالی شهرستان آق‌قلاست حالا به خاطر آلودگی در شهرش مجبور شده است تا دست زن و بچه‌اش را بگیرد و از شهر خارج شود. او به ما می‌گوید: «فاضلاب خانه‌ها بالا زده و وارد آبی كه در خیابان‌هاست، شده.» بی‌نیاز می‌گوید كه مردم دام‌ها را هم در خانه‌ها نگهداری می‌كردند و آلودگی لاشه بسیاری از دام‌ها كه در سیل تلف شده‌اند هم آب را بیشتر آلوده كرده است.
شرایط در گمیشان متفاوت است. آب شهر تقریبا خالی شده است. این را اسحاق حمایتی ساكن گمیشان می‌گوید. او درباره شرایط بهداشتی شهر به ما می‌گوید: «مردم سریع لاشه حیوانات‌شان را در تپه‌های اطراف شهر كه آب به آنجا نرسیده بود، گذاشتند؛ بنابراین بعید می‌دانم كه مردار آب را آلوده كرده باشد.» حمایتی توضیح می‌دهد كه با پایین آمدن سطح آب شهر، حالا مسؤولان شهری، دست به كار شده‌اند و در اطراف خانه‌ها آهك‌پاشی می‌كنند. كاری كه البته تنها در خیابان‌های اصلی انجام شده است و كوچه پس‌كوچه‌های شهر را شامل نمی‌شود. به جز اینها برای ضدعفونی، خانه‌ها هم باید اقدام کرد. حمایتی می‌گوید: پشه و مگس و حتی موش، در شهر زیاد شده است. با پایین رفتن سطح آب، در روزهای بعد، مسؤولان شهری باید بیشتر به فكر باشند.
حضور مستمر ندارند
شرایط بهداشتی در لرستان به شكل دیگری است. برخی شهروندان از قطعی آب و نبود امكانات پزشكی در پلدختر گله دارند. ضرغام پرنیان، مسؤول مجتمع جهادی استان لرستان، درباره وصل آب شرب پلدختر كه تا چند روز پیش قطع بود، به ما می‌گوید: «30 تا 40 درصد آب شهر وصل شده است.» پرنیان‌توضیح می‌دهد كه شیوع بیماری‌های واگیردار در منطقه گزارش نشده است.
او البته بر نبود پزشك در شهرستان‌های كوهدشت و نورآباد و كمبود پزشك در پلدختر تأكید می‌كند و می‌گوید: «دیروز راه ارتباطی معمولان هم باز شد و حالا لزوم وجود گروه پزشكی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.» مسؤول مجتمع جهادی استان لرستان كه پیشتر هم در مناطق زلزله‌زده كرمانشاه حضور داشته است، توضیح می‌دهد كه برخلاف زلزله كرمانشاه، گروه‌های پزشكی كمی در لرستان وجود دارند. هرچند كه حضور مستمر گروه‌های پزشكی در مناطق سیل‌زده كه در معرض بیماری‌های واگیردار هم هستند، بیش از پیش احساس می‌شود. به گفته پرنیان، یكی از بیمارستان‌های پلدختر زیر آب رفته و در منطقه محرومی مانند پلدختر كه پیشتر هم از امكانات كم پزشكی در منطقه رنج می‌برده، حالا با وجود سیل، نیاز بیشتری به تجهیزات پزشكی و گروه‌ها احساس می‌شود. او توضیح می‌دهد: «در منطقه عشایرنشین الیگودرز گروه‌های سیار به منطقه سركشی می‌كنند، اما آنچه كه بیش از هر چیز مردم به آن نیاز دارند، حضور مستمر نیروهای پزشكی است.» او معتقد است كه در روزهای آتی كه هم مسؤولان، هم جهادگران و هم مردم ممكن است، سیل را فراموش كنند، نیاز بهداشتی مردم سیل‌زده بیشتر هم خواهد شد.
طغیان بیماری واگیردار
حسین عرفانی، رئیس اداره مراقبت وزارت بهداشت و درمان، با اشاره به این كه توجه تیم بهداشت و درمان كشور، به بیماری‌های واگیردار معطوف است، به ما می‌گوید: «تأمین غذا و مواد خوراكی سالم استان‌های سیل‌زده مرتبا رصد می‌شود.» به گفته عرفانی، چند طغیان بیماری واگیردار در مناطق مختلف سیل‌زده گزارش شده است. او البته تأكید می‌كند كه مشكلات گزارش شده سریع شناسایی و رفع شده‌اند و خطر جدی و عمومی مردم را تهدید نمی‌كند. رئیس اداره مراقبت وزارت بهداشت با اشاره به دیگر تهدیداتی كه ساكنان مناطق را هدف قرار داده است، خطر مار گزیدگی، عقرب‌گزیدگی، مدیریت طیور تلف شده در سیل و خطر افزایش جوندگان در مناطق سیل‌زده را از دیگر تهدیدات پیش‌رو می‌داند. خطراتی كه به گفته عرفانی، با حضور و برنامه‌های متخصصان حل خواهد شد. او عنوان می‌كند: «یكی از مهم‌ترین تهدیدات ما، تغییر الگوی بهداشت و افزایش ناقلین مانند ساس، كنه و حشرات دیگر است.» لزوم توجه به مسائل اولیه برای پیشگیری و انجام كارهای مراقبتی همین جا خود را نشان می‌دهد. هرچند به گفته عرفانی، برای پیشگیری از این مهم واكسیناسیون گسترده در مناطق و كمپ‌ها انجام شده است: «كودكان و افراد در معرض خطر همه واكسینه شدند.» رئیس اداره مراقبت وزارت بهداشت و درمان البته می‌گوید در سیل بانك سرم و واكسن دچار كمبود شد؛ کمبودی كه عرفانی ادعا می‌كند امروز رفع شده است.
گستردگی سیل در استان‌ها و تجمع پزشكان در مناطق خاصی باعث شده رسیدگی و مراقبت به بیماران با اختلال مواجه شود. توجه به مسائل بهداشتی و روانی، در مناطق سیل‌زده درحالی مهم است كه در روزهای آتی، هوا رو به گرمی می‌رود و شیوع بیماری‌های واگیردار متقابلا بیشتر هم خواهد شد. فروكش كردن آب و بازگشت خانواده‌ها به خانه‌هایی كه پر از گل و لای هستند و خرابی كه به خاطر سیل به بار آمده است، لزوم توجه و رسیدگی به خدمات مشاوره را هم بیشتر می‌كند.
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
