رئیس‌جمهور با اعلام توقف برخی تعهدات برجامی از اروپا خواست تا 60روز آینده تکلیف خود را با تعهداتشان مشخص کنند
مهلت به مباشران کدخدا
همزمان با سالگرد خروج آمریكا از برجام، جمهوری اسلامی ایران رسما اعلام كرد برخی تعهدات خود در برجام را متوقف می‌كند. موضع جدید ایران در نامه‌هایی از سوی حسن روحانی، رئیس‌جمهور كشورمان به 5 كشور عضو برجام (انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) اعلام شد و رئیس‌جمهور در جلسه دیروز هیات دولت، جزئیات تصمیمات آینده ایران را توضیح داد. به گفته روحانی ایران در گام اول كه مدت آن 60 روز است، فروش آب سنگین و اورانیوم غنی‌شده را متوقف می‌كند. سفرای كشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه، صبح دیروز به وزارت امور خارجه دعوت شدند و نامه رئیس‌جمهور كشورمان توسط سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه به آنها تسلیم شد. همچنین در نامه دیگری كه صبح دیروز توسط وزیر خارجه كشورمان برای فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپایی در امور خارجی و سیاست امنیتی ارسال شد، جزئیات اقدامات ایران به اطلاع او به عنوان هماهنگ كننده كمیسیون مشترك برجام رسید.
نه آب سنگین می‌فروشیم نه اورانیوم غنی‌شده
رئیس‌جمهور كشورمان طی سخنانی در جلسه دیروز هیات دولت كه به صورت زنده از تلویزیون پخش شد از آن روی سكه برجام گفت و تاكید كرد جمهوری اسلامی ایران كه یك سال در مقابل اقدامات غیرقانونی آمریكا و تعلل كشورهای اروپایی صبر كرده، قصد دارد از بندهایی از برجام كه به خلف‌وعده‌های طرف‌های عضو برجام می‌پردازد، استفاده كند. حسن روحانی بر این اساس اعلام كرد: امروز بنا به تصمیم شورای عالی امنیت ملی به سران ۵ كشور باقیمانده در برجام اعلام كردیم از دو اقدامی كه تاكنون انجام می‌دادیم صرف‌نظر خواهیم كرد این دو اقدام به یك بیان ساده درباره دو فروش است. روحانی گفت: یعنی هر وقت مواد غنی شده ما به ۳۰۰ كیلوگرم می‌رسید ما در عوض كیك زرد، این مواد غنی شده را به كشور دیگری می‌دادیم، اما از امروز این فروش متوقف می‌شود. رئیس‌جمهور تصریح كرد: همچنین هرگاه آب سنگین ما از ۱۳۰ تن تجاوز می‌كرد ما اضافی آن را به كشور دیگری می‌فروختیم، اما از امروز این فروش متوقف می‌شود. البته رئیس‌جمهور اعلام كرد این كاهش تعهد فعلا برای 60 روز انجام می‌شود و اگر طرف مقابل در این مدت پای میز مذاكره آمد و به نتیجه رسیدیم و منافع اصلی ما مخصوصا نفت و بانك تامین شد، به نقطه اول برمی‌گردیم.
اقدامات تكمیلی، پس از 60 روز
توقف فروش آب سنگین و اورانیوم غنی شده، دو مقوله‌ای هستند كه چند روز قبل آمریكایی‌ها روی آن مانور داده و معافیت تحریمی آن را لغو كرده بودند. بر همین اساس برخی رسانه‌ها این اقدام ایران را چندان بازدارنده ندانسته‌اند. با این حال به نظر می‌رسد اقدامات تكمیلی ایران كه رئیس‌جمهور دیروز به آن اشاره كرد و در صورت عدم تامین خواسته‌های قانونی ایران پس از 60 روز انجام می‌شود بتواند زنگ خطری برای طرف مقابل باشد. روحانی در سخنان دیروز خود با تاكید بر این‌كه اگر در پایان این ۶۰ روز به نتیجه نرسیدیم، دو اقدام دیگر را آغاز خواهیم كرد، در تشریح این دو اقدام گفت: در برجام توافق شده بود كه غنی‌سازی در سطح 67/3 نگه داشته شود كه در صورت به توافق نرسیدن در این ۶۰ روز، ما از این سطح عبور خواهیم كرد. همچنین قرار بود رآكتور آب سنگین اراك با مشاركت كشورهای مذاكره‌كننده در برجام نوسازی شود كه در صورت به توافق نرسیدن در این ۶۰ روز، برنامه قبل از برجام را برای این رآكتور ادامه خواهیم داد. وی افزود: در پیام خودمان به شش كشور صراحتا گفتیم كه اگر آنها بخواهند نسبت به این اقدام ایران اعتراض كنند و پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل ببرند، با یك اقدام بسیار قاطع از سوی جمهوری اسلامی ایران روبه‌رو خواهند شد.رئیس جمهور همچنین گفت: مشکل این است که اروپایی ها آمریکا را کدخدا می‌دانند و این تفکر اروپایی است که نمی‌گذارد آنها تصمیم قاطع برای منافع ملی خودشان اتخاذ کنند.
هشدار به اروپا
رئیس‌جمهور ادامه داد: همه می‌دانند نقش جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با تروریسم در منطقه چقدر بوده و این را هم می‌دانند كه اگر ایران نبود، امروز تروریست‌ها در پایتخت‌های كشورهای اروپایی جولان می‌دانند. همه می‌دانند جمهوری اسلامی ایران بزرگ‌ترین سنگر مبارزه با قاچاق مواد مخدر بوده و این را هم می‌دانند كه این ما هستیم كه نگذاشتیم حجم بسیاری از مواد مخدر به اروپا برسد. انجام این اقدامات میلیاردها دلار مخارج دارد و با شرایطی كه آمریكا به وجود آورده، ما قادر به تامین این هزینه‌ها نیستیم.
حفظ ذخایر اورانیوم و آب سنگین یعنی بازدارندگی
فریدون عباسی
رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی
یك سال بعد از خروج آمریكا از برجام در نهایت تصمیمی دیرهنگام در كشور گرفته شد. نوع مواجهه و واكنش دولت هم قابل توجه است. آمریكا از فروش ذخایر آب سنگین و اورانیوم غنی شده ما جلوگیری می‌كند. این در حالی است كه برابر با توافقات قبلی ما مجبور به فروش این ذخایر به كشورهای دیگر بودیم. به عبارت دیگر در شرایط خاصی قرار گرفتیم كه از یك‌سو مجبور به فروش ذخایر آب سنگین و اورانیوم هستیم و از سوی دیگر آمریكا به كشورهای دیگر هشدار می‌دهد از خرید این ذخایر خودداری كنند. این یك تناقض است و با این هدف صورت می‌گیرد كه ما غنی‌سازی و كارخانه آب سنگین خود را تعطیل كنیم و دیگر تولیدی در این زمینه نداشته باشیم. الان دولت محترم اعلام كرده دیگر این ذخایر را صادر نخواهد كرد و نگه می‌دارد. حفظ این ذخایر، مورد قبول سه كشور اروپایی در توافق برجام نیست، چون آنها از اساس و حتی در مذاكرات 82 تا 84 هم بنا داشتند ایران اصلا غنی‌سازی و آب سنگین نداشته باشد. با چنین دیدگاهی تصمیم جدید ایران مورد موافقت آنها قرار نمی‌گیرد. همچنین دولت باید مشخص كند بعد از مهلت 60 روز اگر طرف اروپایی به تعهدات خود عمل نكرد با چه واكنشی از سوی ایران مواجه خواهد شد. آیا مثل برجام قصد تمدید این 60 روزها را دارد یا خیر؟ در عین حال باید به این نكته هم توجه كرد كه داشتن مواد شامل اورانیوم غنی شده و آب سنگین جزو اقتدار كشور محسوب می‌شود و می‌تواند حالت بازدارندگی در مقابل تهدیدات داشته باشد. طبعا وجود چنین موادی در كشور جلوی بسیاری از تهدیدات را خواهد گرفت.
ایران، حجت را تمام كرد
شورای عالی امنیت ملی كشورمان هم دیروز با صدور بیانیه‌ای ضمن تشریح اقدامات مقابله‌ای ایران، اعلام كرد: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد به مشورت‌های خود با اعضای باقیمانده برجام در تمامی سطوح ادامه دهد اما نسبت به هر اقدام غیرمسؤولانه، از جمله ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل متحد یا اعمال تحریم‌های بیشتر، عكس‌العمل قاطع و سریع نشان خواهد داد. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در نامه خود به سران كشورهای برجام به صراحت نوع واكنش جمهوری اسلامی ایران را خاطرنشان كرده است.
شورای عالی امنیت ملی كشورمان افزوده است: پنجره‌ای كه اكنون در برابر دیپلماسی قرار دارد مدت زیادی باز نخواهد بود و مسؤولیت شكست برجام و هرگونه تبعات احتمالی آن به‌طور كامل به‌عهده آمریكا و اعضای باقیمانده در برجام قرار خواهد داشت.
ظریف: پنجره برجام در حال بسته شدن است
وزیر خارجه كشورمان به مناسبت آغاز اقدامات متقابل ایران مقابل عهدشكنی آمریكا در توییتی نوشت: پس از یك سال شكیبایی، ایران اجرای اقداماتی كه ایالات متحده ادامه آن را غیرممكن ساخته متوقف می‌كند. اقدامات ما در چارچوب برجام است. پنج كشور دیگر باقیمانده در برجام پنجره‌ای در حال بسته شدن برای برگرداندن اوضاع در اختیار دارند.
محمدجواد ظریف كه دیروز برای رایزنی با مقامات روسی به مسكو رفته بود همچنین در جمع خبرنگاران گفت: ایران برخلاف آمریكایی‌ها كه به‌طور غیرقانونی برجام را نقض كرده‌اند، در چارچوب برجام عمل می‌كند.
آمادگی سازمان انرژی اتمی برای بازگشت‌پذیری
علی‌اكبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی دیروز در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران در خصوص آمادگی سازمان انرژی اتمی گفت: بازگشت‌پذیری، لحظه‌ای است و بستگی به نوع آن دارد؛ یعنی اگر روزی قرار باشد غنی‌سازی 20 درصد را آغاز كنیم در مدت چهار روز این كار را انجام می‌دهیم.
صالحی ادامه داد: ذخایر آب سنگین در عمان باقی می‌ماند وآب سنگین به‌طور مستمر تولید می‌شود. تا به امروز حجم قابل توجهی از آب سنگین را فروخته‌ایم اما از امروز دیگر ملزم به رعایت سقف تولید 300 كیلو اورانیوم و 130 تن آب سنگین نیستیم.
واکنش‌های بین‌المللی به توقف برخی تعهدات ایران در برجام
اقدام ایران در کاهش تعهدات برجامی با واکنش‌هایی از سوی برخی کشورهای عضو برجام، کشورهای اروپایی همچنین رسانه‌های بین‌المللی همراه شد.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در نشست خبری مشترک با همتای انگلیسی خود در لندن، بیانیه شورای عالی امنیت ملی ایران را مبهم دانست و گفت: صبر می‌كنیم ببینیم چه اتفاقی می‌افتدو اگر ایران برجام را اجرا نكند حتما تبعاتی خواهد داشت.
جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس هم در این نشست گفت: ایران در ازای کاهش تحریم‌ها موافقت کرده که به این توافق پایبند بماند. اگر آنها این توافق را زیر پا بگذارند، تبعات خواهد داشت. وی افزود: از ایران می‌خواهیم قبل از اینکه این توافق را نقض کنند به مدت طولانی در این باره فکر کنند. به نفع آنها نیست که این توافق را نقض کنند چون لحظه‌ای که این اتفاق بیفتد و آنها هسته‌ای شوند، همسایگانشان هم هسته‌ای خواهند شد.
وزارت خارجه فرانسه هم اعلام کرد در صورت عدم پایبندی ایران به برجام، مساله آغاز مجدد تحریم‌ها روی میز قرار خواهد گرفت. سخنگوی وزارت خارجه آلمان نیز با تاکید بر اینکه برلین خواهان حفظ برجام است، از ایران خواست تا هیچ اقدام تهاجمی انجام ندهد.
همچنین لاوروف، وزیر خارجه روسیه دیروز در کنفرانس خبری مشترک با محمدجواد ظریف در مسکو، با تاکید بر اینکه به دنبال راهی برای مقابله با اقدامات یک جانبه آمریکا هستیم گفت با تمام اعضای برجام به جز آمریکا گفت وگو خواهیم کرد تا به تعهدات خود که وعده داده‌اند، عمل کنند.
در عین حال سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک کنفرانس خبری اعلام کرد توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باید به طور کامل اجرا شود و تمامی اعضای آن مسئولیت دارند که اطمینان حاصل کنند این کار انجام می‌شود. یک سخنگوی بلندپایه اتحادیه اروپا نیز در گفت‌وگو با ایرنا تائید کرد نامه رئیس‌جمهور ایران درباره تصمیم متقابل تهران در واکنش به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای دریافت شده و اعضای کمیسیون مشترک برجام مشغول بررسی پیامدهای آن هستند. وی افزود: ما با نگرانی اظهارات مطرح شده توسط ایران درباره تعهداتش در چارچوب برجام را مورد ملاحظه قرار دادیم.
همچنین روزنامه نیویورک تایمز نوشت این اقدام تنش رو به افزایش میان تهران و واشنگتن را به مرحله‌ای جدید و احتمالاً خطرناک می‌کشاند.
برخورد قاطع همراه با حسن نیت
احمد حكیمی‌پور
دبیر كل حزب اراده ملت
واكنش جدید ایران به بی‌عملی غرب در خصوص انجام تعهداتش نسبت به برجام ناشی از قاطعیت در كنار حسن‌نیت بود. حال باید دید در مهلت 60 روز آیا اروپاییان در رفتار خود تجدید نظر خواهند كرد یا خیر و اگر این اتفاق نیفتاد دیگر اساسا به هیچ وجه نمی‌توان نسبت به انجام توافقات و قراردادهای بین‌المللی خوشبین بود و مدیران دیپلماسی و نهادهای تصمیم‌گیر باید تدبیر كنند كه چگونه به این بدعهدی پاسخ بدهند.
نشان دادیم صبرمان حدی دارد
محمدجواد جمالی
عضو كمیسیون امنیت ملی
كاهش تعهدات ایران در برجام نشان‌دهنده این بود كه خویشتنداری كشورمان در این مدت به دلیل ضعف ما نبوده و به جهت پایبندی جمهوری اسلامی به توافق‌های بین‌المللی است. در عین حال بیانیه دیروز شورای عالی امنیت ملی و سخنان رئیس‌جمهور نشان داد صبر ایران نیز حدی دارد. در واقع این تصمیم شورای عالی امنیت ملی به كشورهای باقی مانده در برجام نشان می‌دهد ایران نیز ابزارهایی برای مقابله با تحریم‌های یكجانبه آمریكا در دست دارد.
اروپا بعد از مهلت 60 روز هم كاری نخواهد كرد
محمدحسن قدیری ابیانه / كارشناس مسائل بین‌الملل
اقدام جدید شورای عالی امنیت ملی و دولت باید مدت‌ها پیش انجام می‌شد. از همان ابتدا مشخص بود غربی‌ها بنا ندارند به تعهدات خود عمل كنند. كاملا معلوم است كه اروپایی‌ها بعد از مهلت 60 روز هم در رفتار خود تجدید نظر نخواهند كرد. آنها از هر بهانه‌ای برای تشدید فشار علیه ایران استفاده می‌كنند و این بهانه‌ها هم در متن برجام گنجانده شده و طرف مقابل هر وقت كه بخواهد می‌تواند از مكانیزم ماشه استفاده كند و تحریم‌ها را مجددا علیه ایران اعمال كند.
به نظر می‌رسد برای متوجه كردن غرب به جدیت ایران باید سطح تهدیدات خود را بالا ببریم و حتی مساله خروج از ان.پی.تی را مطرح كنیم.
سریع‌تر غنی‌سازی 20 درصد را آغاز كنیم
حمیدرضا ترقی/ كارشناس مسائل بین‌الملل
مهلت دادن دوباره به كشورهای باقیمانده در برجام اقدام درستی نیست، بنابراین باید هر چه سریع‌تر غنی‌سازی 20 درصد را آغاز و سایت فردو و اصفهان را هم راه بیندازیم. همچنین مانند گذشته تمام اقدامات صلح‌آمیز هسته‌ای را ادامه داده و اعتنایی به اقدامات اروپا نداشته باشیم، زیرا اگر آنها بنایی برای اجرای تعهداتشان داشتند در یك سال گذشته انجام می‌دادند.
در عین حال نكته‌ای كه در این زمینه وجود دارد این است كه متاسفانه در برجام جایی برای اقدامات جبرانی كشورمان وجود ندارد و در نهایت بعد از گذشت 60 روز صرفا می‌توانیم به نقطه صفر برگردیم و اقدامات خود را در جهت فعالیت‌های هسته‌ای انجام دهیم با این تفاوت كه خسارت بسیاری به آب سنگین اراك وارد شده و بازسازی آن زمانبر است.
رئیس‌جمهور كشورمان طی سخنانی در جلسه دیروز هیات دولت كه به صورت زنده از تلویزیون پخش شد از آن روی سكه برجام گفت و تاكید كرد جمهوری اسلامی ایران كه یك سال در مقابل اقدامات غیرقانونی آمریكا و تعلل كشورهای اروپایی صبر كرده، قصد دارد از بندهایی از برجام كه به خلف‌وعده‌های طرف‌های عضو برجام می‌پردازد، استفاده كند. حسن روحانی بر این اساس اعلام كرد: امروز بنا به تصمیم شورای عالی امنیت ملی به سران ۵ كشور باقیمانده در برجام اعلام كردیم از دو اقدامی كه تاكنون انجام می‌دادیم صرف‌نظر خواهیم كرد این دو اقدام به یك بیان ساده درباره دو فروش است. روحانی گفت: یعنی هر وقت مواد غنی شده ما به ۳۰۰ كیلوگرم می‌رسید ما در عوض كیك زرد، این مواد غنی شده را به كشور دیگری می‌دادیم، اما از امروز این فروش متوقف می‌شود. رئیس‌جمهور تصریح كرد: همچنین هرگاه آب سنگین ما از ۱۳۰ تن تجاوز می‌كرد ما اضافی آن را به كشور دیگری می‌فروختیم، اما از امروز این فروش متوقف می‌شود. البته رئیس‌جمهور اعلام كرد این كاهش تعهد فعلا برای 60 روز انجام می‌شود و اگر طرف مقابل در این مدت پای میز مذاكره آمد و به نتیجه رسیدیم و منافع اصلی ما مخصوصا نفت و بانك تامین شد، به نقطه اول برمی‌گردیم.
اقدامات تكمیلی، پس از 60 روز
توقف فروش آب سنگین و اورانیوم غنی شده، دو مقوله‌ای هستند كه چند روز قبل آمریكایی‌ها روی آن مانور داده و معافیت تحریمی آن را لغو كرده بودند. بر همین اساس برخی رسانه‌ها این اقدام ایران را چندان بازدارنده ندانسته‌اند. با این حال به نظر می‌رسد اقدامات تكمیلی ایران كه رئیس‌جمهور دیروز به آن اشاره كرد و در صورت عدم تامین خواسته‌های قانونی ایران پس از 60 روز انجام می‌شود بتواند زنگ خطری برای طرف مقابل باشد. روحانی در سخنان دیروز خود با تاكید بر این‌كه اگر در پایان این ۶۰ روز به نتیجه نرسیدیم، دو اقدام دیگر را آغاز خواهیم كرد، در تشریح این دو اقدام گفت: در برجام توافق شده بود كه غنی‌سازی در سطح 67/3 نگه داشته شود كه در صورت به توافق نرسیدن در این ۶۰ روز، ما از این سطح عبور خواهیم كرد. همچنین قرار بود رآكتور آب سنگین اراك با مشاركت كشورهای مذاكره‌كننده در برجام نوسازی شود كه در صورت به توافق نرسیدن در این ۶۰ روز، برنامه قبل از برجام را برای این رآكتور ادامه خواهیم داد. وی افزود: در پیام خودمان به شش كشور صراحتا گفتیم كه اگر آنها بخواهند نسبت به این اقدام ایران اعتراض كنند و پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل ببرند، با یك اقدام بسیار قاطع از سوی جمهوری اسلامی ایران روبه‌رو خواهند شد.رئیس جمهور همچنین گفت: مشکل این است که اروپایی ها آمریکا را کدخدا می‌دانند و این تفکر اروپایی است که نمی‌گذارد آنها تصمیم قاطع برای منافع ملی خودشان اتخاذ کنند.
هشدار به اروپا
رئیس‌جمهور ادامه داد: همه می‌دانند نقش جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با تروریسم در منطقه چقدر بوده و این را هم می‌دانند كه اگر ایران نبود، امروز تروریست‌ها در پایتخت‌های كشورهای اروپایی جولان می‌دانند. همه می‌دانند جمهوری اسلامی ایران بزرگ‌ترین سنگر مبارزه با قاچاق مواد مخدر بوده و این را هم می‌دانند كه این ما هستیم كه نگذاشتیم حجم بسیاری از مواد مخدر به اروپا برسد. انجام این اقدامات میلیاردها دلار مخارج دارد و با شرایطی كه آمریكا به وجود آورده، ما قادر به تامین این هزینه‌ها نیستیم.
حفظ ذخایر اورانیوم و آب سنگین یعنی بازدارندگی
فریدون عباسی
رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی
یك سال بعد از خروج آمریكا از برجام در نهایت تصمیمی دیرهنگام در كشور گرفته شد. نوع مواجهه و واكنش دولت هم قابل توجه است. آمریكا از فروش ذخایر آب سنگین و اورانیوم غنی شده ما جلوگیری می‌كند. این در حالی است كه برابر با توافقات قبلی ما مجبور به فروش این ذخایر به كشورهای دیگر بودیم. به عبارت دیگر در شرایط خاصی قرار گرفتیم كه از یك‌سو مجبور به فروش ذخایر آب سنگین و اورانیوم هستیم و از سوی دیگر آمریكا به كشورهای دیگر هشدار می‌دهد از خرید این ذخایر خودداری كنند. این یك تناقض است و با این هدف صورت می‌گیرد كه ما غنی‌سازی و كارخانه آب سنگین خود را تعطیل كنیم و دیگر تولیدی در این زمینه نداشته باشیم. الان دولت محترم اعلام كرده دیگر این ذخایر را صادر نخواهد كرد و نگه می‌دارد. حفظ این ذخایر، مورد قبول سه كشور اروپایی در توافق برجام نیست، چون آنها از اساس و حتی در مذاكرات 82 تا 84 هم بنا داشتند ایران اصلا غنی‌سازی و آب سنگین نداشته باشد. با چنین دیدگاهی تصمیم جدید ایران مورد موافقت آنها قرار نمی‌گیرد. همچنین دولت باید مشخص كند بعد از مهلت 60 روز اگر طرف اروپایی به تعهدات خود عمل نكرد با چه واكنشی از سوی ایران مواجه خواهد شد. آیا مثل برجام قصد تمدید این 60 روزها را دارد یا خیر؟ در عین حال باید به این نكته هم توجه كرد كه داشتن مواد شامل اورانیوم غنی شده و آب سنگین جزو اقتدار كشور محسوب می‌شود و می‌تواند حالت بازدارندگی در مقابل تهدیدات داشته باشد. طبعا وجود چنین موادی در كشور جلوی بسیاری از تهدیدات را خواهد گرفت.
ایران، حجت را تمام كرد
شورای عالی امنیت ملی كشورمان هم دیروز با صدور بیانیه‌ای ضمن تشریح اقدامات مقابله‌ای ایران، اعلام كرد: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد به مشورت‌های خود با اعضای باقیمانده برجام در تمامی سطوح ادامه دهد اما نسبت به هر اقدام غیرمسؤولانه، از جمله ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل متحد یا اعمال تحریم‌های بیشتر، عكس‌العمل قاطع و سریع نشان خواهد داد. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در نامه خود به سران كشورهای برجام به صراحت نوع واكنش جمهوری اسلامی ایران را خاطرنشان كرده است.
شورای عالی امنیت ملی كشورمان افزوده است: پنجره‌ای كه اكنون در برابر دیپلماسی قرار دارد مدت زیادی باز نخواهد بود و مسؤولیت شكست برجام و هرگونه تبعات احتمالی آن به‌طور كامل به‌عهده آمریكا و اعضای باقیمانده در برجام قرار خواهد داشت.
ظریف: پنجره برجام در حال بسته شدن است
وزیر خارجه كشورمان به مناسبت آغاز اقدامات متقابل ایران مقابل عهدشكنی آمریكا در توییتی نوشت: پس از یك سال شكیبایی، ایران اجرای اقداماتی كه ایالات متحده ادامه آن را غیرممكن ساخته متوقف می‌كند. اقدامات ما در چارچوب برجام است. پنج كشور دیگر باقیمانده در برجام پنجره‌ای در حال بسته شدن برای برگرداندن اوضاع در اختیار دارند.
محمدجواد ظریف كه دیروز برای رایزنی با مقامات روسی به مسكو رفته بود همچنین در جمع خبرنگاران گفت: ایران برخلاف آمریكایی‌ها كه به‌طور غیرقانونی برجام را نقض كرده‌اند، در چارچوب برجام عمل می‌كند.
آمادگی سازمان انرژی اتمی برای بازگشت‌پذیری
علی‌اكبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی دیروز در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران در خصوص آمادگی سازمان انرژی اتمی گفت: بازگشت‌پذیری، لحظه‌ای است و بستگی به نوع آن دارد؛ یعنی اگر روزی قرار باشد غنی‌سازی 20 درصد را آغاز كنیم در مدت چهار روز این كار را انجام می‌دهیم.
صالحی ادامه داد: ذخایر آب سنگین در عمان باقی می‌ماند وآب سنگین به‌طور مستمر تولید می‌شود. تا به امروز حجم قابل توجهی از آب سنگین را فروخته‌ایم اما از امروز دیگر ملزم به رعایت سقف تولید 300 كیلو اورانیوم و 130 تن آب سنگین نیستیم.
واکنش‌های بین‌المللی به توقف برخی تعهدات ایران در برجام
اقدام ایران در کاهش تعهدات برجامی با واکنش‌هایی از سوی برخی کشورهای عضو برجام، کشورهای اروپایی همچنین رسانه‌های بین‌المللی همراه شد.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در نشست خبری مشترک با همتای انگلیسی خود در لندن، بیانیه شورای عالی امنیت ملی ایران را مبهم دانست و گفت: صبر می‌كنیم ببینیم چه اتفاقی می‌افتدو اگر ایران برجام را اجرا نكند حتما تبعاتی خواهد داشت.
جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس هم در این نشست گفت: ایران در ازای کاهش تحریم‌ها موافقت کرده که به این توافق پایبند بماند. اگر آنها این توافق را زیر پا بگذارند، تبعات خواهد داشت. وی افزود: از ایران می‌خواهیم قبل از اینکه این توافق را نقض کنند به مدت طولانی در این باره فکر کنند. به نفع آنها نیست که این توافق را نقض کنند چون لحظه‌ای که این اتفاق بیفتد و آنها هسته‌ای شوند، همسایگانشان هم هسته‌ای خواهند شد.
وزارت خارجه فرانسه هم اعلام کرد در صورت عدم پایبندی ایران به برجام، مساله آغاز مجدد تحریم‌ها روی میز قرار خواهد گرفت. سخنگوی وزارت خارجه آلمان نیز با تاکید بر اینکه برلین خواهان حفظ برجام است، از ایران خواست تا هیچ اقدام تهاجمی انجام ندهد.
همچنین لاوروف، وزیر خارجه روسیه دیروز در کنفرانس خبری مشترک با محمدجواد ظریف در مسکو، با تاکید بر اینکه به دنبال راهی برای مقابله با اقدامات یک جانبه آمریکا هستیم گفت با تمام اعضای برجام به جز آمریکا گفت وگو خواهیم کرد تا به تعهدات خود که وعده داده‌اند، عمل کنند.
در عین حال سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک کنفرانس خبری اعلام کرد توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باید به طور کامل اجرا شود و تمامی اعضای آن مسئولیت دارند که اطمینان حاصل کنند این کار انجام می‌شود. یک سخنگوی بلندپایه اتحادیه اروپا نیز در گفت‌وگو با ایرنا تائید کرد نامه رئیس‌جمهور ایران درباره تصمیم متقابل تهران در واکنش به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای دریافت شده و اعضای کمیسیون مشترک برجام مشغول بررسی پیامدهای آن هستند. وی افزود: ما با نگرانی اظهارات مطرح شده توسط ایران درباره تعهداتش در چارچوب برجام را مورد ملاحظه قرار دادیم.
همچنین روزنامه نیویورک تایمز نوشت این اقدام تنش رو به افزایش میان تهران و واشنگتن را به مرحله‌ای جدید و احتمالاً خطرناک می‌کشاند.
برخورد قاطع همراه با حسن نیت
احمد حكیمی‌پور
دبیر كل حزب اراده ملت
واكنش جدید ایران به بی‌عملی غرب در خصوص انجام تعهداتش نسبت به برجام ناشی از قاطعیت در كنار حسن‌نیت بود. حال باید دید در مهلت 60 روز آیا اروپاییان در رفتار خود تجدید نظر خواهند كرد یا خیر و اگر این اتفاق نیفتاد دیگر اساسا به هیچ وجه نمی‌توان نسبت به انجام توافقات و قراردادهای بین‌المللی خوشبین بود و مدیران دیپلماسی و نهادهای تصمیم‌گیر باید تدبیر كنند كه چگونه به این بدعهدی پاسخ بدهند.
نشان دادیم صبرمان حدی دارد
محمدجواد جمالی
عضو كمیسیون امنیت ملی
كاهش تعهدات ایران در برجام نشان‌دهنده این بود كه خویشتنداری كشورمان در این مدت به دلیل ضعف ما نبوده و به جهت پایبندی جمهوری اسلامی به توافق‌های بین‌المللی است. در عین حال بیانیه دیروز شورای عالی امنیت ملی و سخنان رئیس‌جمهور نشان داد صبر ایران نیز حدی دارد. در واقع این تصمیم شورای عالی امنیت ملی به كشورهای باقی مانده در برجام نشان می‌دهد ایران نیز ابزارهایی برای مقابله با تحریم‌های یكجانبه آمریكا در دست دارد.
اروپا بعد از مهلت 60 روز هم كاری نخواهد كرد
محمدحسن قدیری ابیانه / كارشناس مسائل بین‌الملل
اقدام جدید شورای عالی امنیت ملی و دولت باید مدت‌ها پیش انجام می‌شد. از همان ابتدا مشخص بود غربی‌ها بنا ندارند به تعهدات خود عمل كنند. كاملا معلوم است كه اروپایی‌ها بعد از مهلت 60 روز هم در رفتار خود تجدید نظر نخواهند كرد. آنها از هر بهانه‌ای برای تشدید فشار علیه ایران استفاده می‌كنند و این بهانه‌ها هم در متن برجام گنجانده شده و طرف مقابل هر وقت كه بخواهد می‌تواند از مكانیزم ماشه استفاده كند و تحریم‌ها را مجددا علیه ایران اعمال كند.
به نظر می‌رسد برای متوجه كردن غرب به جدیت ایران باید سطح تهدیدات خود را بالا ببریم و حتی مساله خروج از ان.پی.تی را مطرح كنیم.
سریع‌تر غنی‌سازی 20 درصد را آغاز كنیم
حمیدرضا ترقی/ كارشناس مسائل بین‌الملل
مهلت دادن دوباره به كشورهای باقیمانده در برجام اقدام درستی نیست، بنابراین باید هر چه سریع‌تر غنی‌سازی 20 درصد را آغاز و سایت فردو و اصفهان را هم راه بیندازیم. همچنین مانند گذشته تمام اقدامات صلح‌آمیز هسته‌ای را ادامه داده و اعتنایی به اقدامات اروپا نداشته باشیم، زیرا اگر آنها بنایی برای اجرای تعهداتشان داشتند در یك سال گذشته انجام می‌دادند.
در عین حال نكته‌ای كه در این زمینه وجود دارد این است كه متاسفانه در برجام جایی برای اقدامات جبرانی كشورمان وجود ندارد و در نهایت بعد از گذشت 60 روز صرفا می‌توانیم به نقطه صفر برگردیم و اقدامات خود را در جهت فعالیت‌های هسته‌ای انجام دهیم با این تفاوت كه خسارت بسیاری به آب سنگین اراك وارد شده و بازسازی آن زمانبر است.
