تلگرام طلایی وهاتگرام به کار خود پایان دادند
پوست اندازی تلگرام
بالاخره اینقدر در مورد تلگرام طلایی وهاتگرام گفتیم و شنیدیم و نوشتیم و خواندیم كه این دو پوسته داخلی و عجیب و غریب تلگرام برای همیشه خاموش شدند و دیگر این دو نسخه به تلگرام متصل نیستند و طبیعتا نه پیامی برای آنها میآید و نه میتوان با استفاده از آنها پیامی به مخاطبان تلگرام ارسال كرد.
چند روز پیش دادستان كل كشور در مراسم تودیع و معارفه دادستان مركز استان كردستان كه در مجتمع فجر سنندج برگزار شد، اظهار كرد كه دستگاه قضا سالیان سال است در تكاپوی حل مشكلات فضای مجازی است و گفت: «سالهاست دنبال این هستیم كه مشكلات فضای مجازی را از بین ببریم، در كنار استفاده از فضای مجازی كه فناوری ارزشمندی است، اما متأسفانه به دلیل رهاكردن این فضا و نبود مدیریت كافی بر آن، شاهد آثار سوء و تبعات منفی هستیم. اقدامات خوبی را در راستای رفع مشكلات این فضا در ماههای گذشته داشتیم و از آغاز تیر نیز شاهد تحولاتی قابل توجه در فضای مجازی خواهیم بود.»
پایان طلاییها
دادستان كل كشور تاكید كرد كه در این مورد اقداماتی از ناحیه رئیس قوه قضاییه صورت گرفته است: «بنده هم به عنوان فردی كه هم مسؤولیت مستقیم در این فضا داشته و هم رئیس كارگروه تأیید مصادیق مجرمانه هستم، اقداماتی را انجام داده و امیدواریم در تیرماه شاهد تحولات خوبی در فضای مجازی باشیم.» این صحبتها و البته كند شدن فیلترشكنها و قطع و وصل شدنهای مكرر پوستههای غیررسمی تلگرام نشان از آن میداد كه احتمالا آخر خرداد باید با این دو نسخه خداحافظی كنیم و همین اتفاق همافتاد.
جمعهشب - یعنی آخرین روز خرداد- یكی از مدیرانهاتگرام و تلگرام طلایی به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: این دو پوسته امشب برای همیشه خاموش میشوند و به زودی پیامرسان مستقل ارائه میشود.
این مدیر شركت راهكار سرزمین هوشمند (صاحبهاتگرام و تلگرام طلایی) - كه هیچوقت نام او را هم نفهمیدیم-درخصوص ادامه دو فعالیت پوسته تلگرام (هاتگرام و تلگرام طلایی) اعلام كرد: سرورهای این دو پوسته تلگرام تا دقایقی دیگر خاموش میشود.
وی در ادامه افزود: بنا داریم تا یك پیامرسان بومی مستقل از تلگرام را بهزودی به بازار عرضه كنیم، اما چون در تعداد سرورها محدودیت داریم باید ابتدا زیرساخت نرمافزاری تلگرام طلایی وهاتگرام از این سرورها پاك شود تا بتوانیم پروژه بومی را روی آن راهاندازی كنیم. همچنین چون نسخه بومی باید توسط گوگلپلی تایید شود، ارائه این نسخه مدتی طول میكشد.
این مدیر شركت راهكار سرزمین هوشمند هدف از تعطیلی طلاگرام وهاتگرام را «تمكین به قانون داخلی كشور» اعلام كرد، اما خیلیها بر این باور بودند تلگرام طلایی وهاتگرام بعد از اینكه زیر فشار اپل و اندروید قرار گرفتند عملا دیگر كارایی خود را از دست داده بودند و ناچار شدند تمكین به قانون را بهانه كنند.
از كجا آمدند؟
تقریبا یك سال و نیم پیش، پس از كش و قوسهای فراوان با هدف جلوگیری از خروج اطلاعات كاربران و تقویت پیامرسانهای داخلی بالاخره تلگرام فیلتر شده و دسترسی به این پیامرسان پرمخاطب در ایران غیرممكن شد، اما در شرایط ضعف نسبی پیامرسانهای داخلی خطر شیوع استفاده از فیلترشكنها جدی شد و با همین توجیه، دو پوسته بومی تلگرام كه فیلتر نبودند در سایتهای دانلود نرمافزار منتشر و به سرعت فراگیر شدند.
طبق گزارش كافهبازار، تلگرام طلایی توانسته بود به لطف محبوبیت تلگرام رشد خیرهكننده بیش از ۱۰۰۰ درصدی را تجربه كرده و در فهرست محبوبترینهای كافه بازار در سال گذشته قرار بگیرد.
كانال رسمی تلگرام طلایی در لحظه انتشار این مطلب همچنان محبوبترین كانال فارسیزبان در تلگرام بوده و 8/6میلیون دنبالكننده دارد (در ماههای گذشته تعداد اعضای این پوسته به مرز 14 میلیون دنبالكننده نیز رسیده بود). هرچند تعداد اعضای كانال تلگرام طلایی به سرعت در حال كاهش است.
هاتگرام نیز كه قبلا در كانال خود بیش از 2/5 میلیون دنبالكننده جذب كرده بود، در لحظه انتشار این مقاله 4/3 میلیون دنبالكننده دارد.
از زمان راهاندازی این دو پوسته همه میپرسیدند این دو به كجا وصلند كه بهرغم فیلتر سفت و سخت تلگرام همچنان به كار خود ادامه میدهند؟ پس از آنكه تلگرام فیلتر شد و برخی نسخههای فرعی تلگرام مانند تلگرام طلایی مسدود نشدند، شایعاتی در خصوص قانونی بودن یا نبودن جایگزینهای تلگرام مطرح شد كه بدون هیچ مشكلی به فعالیت خود ادامه میدادند و حتی برخی از آنها كماكان ادامه هم میدهند. در ابتدا به نظر میرسید این برنامهها نیز به مرور زمان فیلتر خواهند شد، اما هر چه جلوتر رفتیم، متوجه شدیم مسؤولان ذیربط مشكلی با فعالیت این نسخههای فرعی ندارند و حتی برخی از آنها با انجام مصاحبههایی اعلام كردند كه تلگرام طلایی قانونی است. حسن بیكی، نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو كمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: وزیر اطلاعات اعلام كرده تلگرام طلایی متعلق به جمهوری اسلامی ایران است. ابوترابی، عضو كمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی گفته بود برنامههایی مانند تلگرام طلایی كه زیر نظر تلگرام فعالیت میكنند داخلیتر بوده و پشتیبان داخلی دارند؛ به همین دلیل فعلا تصمیمی برای فیلتر كردن آنها وجود ندارد. اما از سویی دیگر برخی نهادهای دیگر نظام فعالیت این دو پوسته را غیرقانونی میدانستند و نسبت به ادامه فعالیت آن ابراز نگرانی میكردند.
مرموزترین برنامههای ایرانی
تا همین چند ماه پیش كش و قوس مقامات رسمی كشور در مورد دو پوسته تلگرام ادامه داشت، هر كسی در زمینه این دو پوسته چیزی میگفت و مردم عادی هم سر در نمیآوردند به قول معروف «كی به كیه!».
عبدالصمد خرمآبادی، معاون سابق قضایی دادستان كل كشور در امور فضای مجازی طی پستی در پیامرسان سروش به ادامه كار تلگرام طلایی وهاتگرام انتقاد كرده و آن را نوعی تمسخر حكم قضایی دانسته بود. خرمآبادی نوشت: «با توجه به اینكه در دستور قضایی فیلتر تلگرام به صراحت قید شده است: «اعمال مسدودسازی تلگرام باید به نحوی اجرا شود كه محتوای شبكه مذكور با هیچ نرمافزاری (اعم از فیلترشكن و نظایر آن) در كشور قابل دسترس نباشد»، لذا فعالیتهاتگرام و تلگرام طلایی از ابتدا غیرقانونی و بر خلاف دستور قضایی بوده و ناقضان دستور قضایی مستوجب مجازات ماده 576 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) هستند.» اظهار نظرهای وزیر ارتباطات، درباره تلگرام وهاتگرام اما جالب است. محمد جواد آذریجهرمی مرداد 97، در پاسخ به این كه در چندگانگی بازار پیامرسانهایی در كشور كه از یكسوهاتگرام و تلگرام طلایی امكان دسترسی تلگرام را فراهم میكنند، از سوی دیگر پیامرسانهای داخلی در تلاش برای جذب مخاطب هستند و همچنین امكان دسترسی به تلگرام از طریق فیلترشكن فراهم است، گفت: در كشور ما دیدگاههای متفاوتی وجود دارد و فضای نقد و اظهارنظر نیز باز است كه فضای خوبی است و همه اظهارنظر میكنند و به مسأله میپردازند. هر كس نظرش را میدهد و نظرات همه نیز محترم است!
اما وزیر ارتباطات چند ماه پیش توییتی زد و نوشت: «برای حق الناس در دی 96 گفتیم پوستههای فارسی تلگرام، فاقد امنیت هستند. اكنون 127 پوسته غیر رسمی در كشور هست! با حذف دوتا از آنها باید دید مدعیان داخلی و خارجی، از محل تامین بودجه آنها خواهند گفت یا روزه سكوت خواهند گرفت؟» آذریجهرمی با این توییت توپ را به زمین دیگرانی كه معلوم نیست دقیقا چه كسانی هستند انداخت، اما خیلی از كاربران این سؤال برایشان ایجاد شد كه چرا وزیر ارتباطات، در این یكسال نسبت به خطرات امنیتی این پوستهها ورود نكرده و حرفی در این باره نمیزد؟ چرا این دو پوسته در كافه بازار حضور داشتند و نظارتی بر آنها نبود؟
اما یكی دیگر از منتقدان تلگرام طلایی هم عزتا... ضرغامی بود. عضو شورای عالی فضای مجازی، چند ماه پیش در این باره نوشت: «ما كه ناسلامتی عضو شورایعالی فضای مجازی هستیم، هنوز نفهمیدیم تلگرام طلایی و دیگر مشتقات تلگرامی نوظهور داخلی چه صیغهای است؟ ظاهرا جنس خارجی را با روكش داخلی میفروشند. این هم كار برادران را راه میاندازد، هم خواهران را! جوانهای پای كار پیام رسانهای داخلی هم، كلا نمیدانند كجای كارهستند!» ضرغامی حالا در توییتر خود نوشت: «تلگرام میتوانست یك سال پیش پوستهها را حذف كند، ولی نكرد، چون قرار بود پیام رسانهای نوپا و پرانگیزه، در آغاز كار منفعل و ناامید شوند. حالا كه خیالشان از تداوم بلاهتها راحت شد، از طریق گوگل نرمافزارهای پوستهها را از روی گوشیها حذف كردند.»
آیفون و اندروید وارد عمل شدند!
كش و قوسهای داخلی در مورد این دو نسخه آنقدر ادامه پیدا كرد كه پیامرسانهای بومی كاملا از نفس افتادند. تلگرام طلایی وهاتگرام به شكل مداوم از سوی مقامات قضایی مهلت ادامه فعالیت میگرفتند تا اینكه شركت اپل اجازه نصب این دو نرمافزار روی گوشیهای اپل را دیگر نداد و تلگرام طلایی از اپاستور حذف شد و اولین ضربه به این دو پوسته وارد شد. چندی بعد و پس از آنكه سرویس امنیتی گوگل پلی (پلی پروتكت) با هشدار به كاربران اندرویدی به آنها گفته بود كه تلگرام طلایی قصد جاسوسی از اطلاعات شخصی آنها مانند عكس، پیغامها، فهرست تماس و صداهای ضبط شده را دارد و از آنها خواسته بود این نرمافزار را از روی گوشیهای خود پاك كنند، حالا در اردیبهشت98، گوگل دو نرمافزار تلگرام طلایی وهاتگرام را بهدلیل جاسوسی از اطلاعات كاربران از روی گوشیهای اندرویدی پاك كرد و این دو اپ هم از رده خارج شدند و همزمان با حذف این دو پوسته، در غیاب پیامرسان جایگزین، جستوجوها برای فیلترشكنهای گوناگون بالا رفت!
نذر روغن ریخته
به نظر میرسد این دفعه دیگر واقعا تلگرام طلایی وهاتگرام كارشان تمام شده و دیگر خبری از این دو فیلترشكن قانونی تلگرام نیست. با این حال سؤالات پیرامون این دو همچنان پابرجاست كه از كجا آمدند؟ كدام نهاد حمایت كرد؟ اصلا این شركت راهكار سرزمین هوشمند برای كجا بود و چه قدرتی داشت كه حتی مقامات قضایی از آن شاكی بودند؟
پایان طلاییها
دادستان كل كشور تاكید كرد كه در این مورد اقداماتی از ناحیه رئیس قوه قضاییه صورت گرفته است: «بنده هم به عنوان فردی كه هم مسؤولیت مستقیم در این فضا داشته و هم رئیس كارگروه تأیید مصادیق مجرمانه هستم، اقداماتی را انجام داده و امیدواریم در تیرماه شاهد تحولات خوبی در فضای مجازی باشیم.» این صحبتها و البته كند شدن فیلترشكنها و قطع و وصل شدنهای مكرر پوستههای غیررسمی تلگرام نشان از آن میداد كه احتمالا آخر خرداد باید با این دو نسخه خداحافظی كنیم و همین اتفاق همافتاد.
جمعهشب - یعنی آخرین روز خرداد- یكی از مدیرانهاتگرام و تلگرام طلایی به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: این دو پوسته امشب برای همیشه خاموش میشوند و به زودی پیامرسان مستقل ارائه میشود.
این مدیر شركت راهكار سرزمین هوشمند (صاحبهاتگرام و تلگرام طلایی) - كه هیچوقت نام او را هم نفهمیدیم-درخصوص ادامه دو فعالیت پوسته تلگرام (هاتگرام و تلگرام طلایی) اعلام كرد: سرورهای این دو پوسته تلگرام تا دقایقی دیگر خاموش میشود.
وی در ادامه افزود: بنا داریم تا یك پیامرسان بومی مستقل از تلگرام را بهزودی به بازار عرضه كنیم، اما چون در تعداد سرورها محدودیت داریم باید ابتدا زیرساخت نرمافزاری تلگرام طلایی وهاتگرام از این سرورها پاك شود تا بتوانیم پروژه بومی را روی آن راهاندازی كنیم. همچنین چون نسخه بومی باید توسط گوگلپلی تایید شود، ارائه این نسخه مدتی طول میكشد.
این مدیر شركت راهكار سرزمین هوشمند هدف از تعطیلی طلاگرام وهاتگرام را «تمكین به قانون داخلی كشور» اعلام كرد، اما خیلیها بر این باور بودند تلگرام طلایی وهاتگرام بعد از اینكه زیر فشار اپل و اندروید قرار گرفتند عملا دیگر كارایی خود را از دست داده بودند و ناچار شدند تمكین به قانون را بهانه كنند.
از كجا آمدند؟
تقریبا یك سال و نیم پیش، پس از كش و قوسهای فراوان با هدف جلوگیری از خروج اطلاعات كاربران و تقویت پیامرسانهای داخلی بالاخره تلگرام فیلتر شده و دسترسی به این پیامرسان پرمخاطب در ایران غیرممكن شد، اما در شرایط ضعف نسبی پیامرسانهای داخلی خطر شیوع استفاده از فیلترشكنها جدی شد و با همین توجیه، دو پوسته بومی تلگرام كه فیلتر نبودند در سایتهای دانلود نرمافزار منتشر و به سرعت فراگیر شدند.
طبق گزارش كافهبازار، تلگرام طلایی توانسته بود به لطف محبوبیت تلگرام رشد خیرهكننده بیش از ۱۰۰۰ درصدی را تجربه كرده و در فهرست محبوبترینهای كافه بازار در سال گذشته قرار بگیرد.
كانال رسمی تلگرام طلایی در لحظه انتشار این مطلب همچنان محبوبترین كانال فارسیزبان در تلگرام بوده و 8/6میلیون دنبالكننده دارد (در ماههای گذشته تعداد اعضای این پوسته به مرز 14 میلیون دنبالكننده نیز رسیده بود). هرچند تعداد اعضای كانال تلگرام طلایی به سرعت در حال كاهش است.
هاتگرام نیز كه قبلا در كانال خود بیش از 2/5 میلیون دنبالكننده جذب كرده بود، در لحظه انتشار این مقاله 4/3 میلیون دنبالكننده دارد.
از زمان راهاندازی این دو پوسته همه میپرسیدند این دو به كجا وصلند كه بهرغم فیلتر سفت و سخت تلگرام همچنان به كار خود ادامه میدهند؟ پس از آنكه تلگرام فیلتر شد و برخی نسخههای فرعی تلگرام مانند تلگرام طلایی مسدود نشدند، شایعاتی در خصوص قانونی بودن یا نبودن جایگزینهای تلگرام مطرح شد كه بدون هیچ مشكلی به فعالیت خود ادامه میدادند و حتی برخی از آنها كماكان ادامه هم میدهند. در ابتدا به نظر میرسید این برنامهها نیز به مرور زمان فیلتر خواهند شد، اما هر چه جلوتر رفتیم، متوجه شدیم مسؤولان ذیربط مشكلی با فعالیت این نسخههای فرعی ندارند و حتی برخی از آنها با انجام مصاحبههایی اعلام كردند كه تلگرام طلایی قانونی است. حسن بیكی، نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو كمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: وزیر اطلاعات اعلام كرده تلگرام طلایی متعلق به جمهوری اسلامی ایران است. ابوترابی، عضو كمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی گفته بود برنامههایی مانند تلگرام طلایی كه زیر نظر تلگرام فعالیت میكنند داخلیتر بوده و پشتیبان داخلی دارند؛ به همین دلیل فعلا تصمیمی برای فیلتر كردن آنها وجود ندارد. اما از سویی دیگر برخی نهادهای دیگر نظام فعالیت این دو پوسته را غیرقانونی میدانستند و نسبت به ادامه فعالیت آن ابراز نگرانی میكردند.
مرموزترین برنامههای ایرانی
تا همین چند ماه پیش كش و قوس مقامات رسمی كشور در مورد دو پوسته تلگرام ادامه داشت، هر كسی در زمینه این دو پوسته چیزی میگفت و مردم عادی هم سر در نمیآوردند به قول معروف «كی به كیه!».
عبدالصمد خرمآبادی، معاون سابق قضایی دادستان كل كشور در امور فضای مجازی طی پستی در پیامرسان سروش به ادامه كار تلگرام طلایی وهاتگرام انتقاد كرده و آن را نوعی تمسخر حكم قضایی دانسته بود. خرمآبادی نوشت: «با توجه به اینكه در دستور قضایی فیلتر تلگرام به صراحت قید شده است: «اعمال مسدودسازی تلگرام باید به نحوی اجرا شود كه محتوای شبكه مذكور با هیچ نرمافزاری (اعم از فیلترشكن و نظایر آن) در كشور قابل دسترس نباشد»، لذا فعالیتهاتگرام و تلگرام طلایی از ابتدا غیرقانونی و بر خلاف دستور قضایی بوده و ناقضان دستور قضایی مستوجب مجازات ماده 576 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) هستند.» اظهار نظرهای وزیر ارتباطات، درباره تلگرام وهاتگرام اما جالب است. محمد جواد آذریجهرمی مرداد 97، در پاسخ به این كه در چندگانگی بازار پیامرسانهایی در كشور كه از یكسوهاتگرام و تلگرام طلایی امكان دسترسی تلگرام را فراهم میكنند، از سوی دیگر پیامرسانهای داخلی در تلاش برای جذب مخاطب هستند و همچنین امكان دسترسی به تلگرام از طریق فیلترشكن فراهم است، گفت: در كشور ما دیدگاههای متفاوتی وجود دارد و فضای نقد و اظهارنظر نیز باز است كه فضای خوبی است و همه اظهارنظر میكنند و به مسأله میپردازند. هر كس نظرش را میدهد و نظرات همه نیز محترم است!
اما وزیر ارتباطات چند ماه پیش توییتی زد و نوشت: «برای حق الناس در دی 96 گفتیم پوستههای فارسی تلگرام، فاقد امنیت هستند. اكنون 127 پوسته غیر رسمی در كشور هست! با حذف دوتا از آنها باید دید مدعیان داخلی و خارجی، از محل تامین بودجه آنها خواهند گفت یا روزه سكوت خواهند گرفت؟» آذریجهرمی با این توییت توپ را به زمین دیگرانی كه معلوم نیست دقیقا چه كسانی هستند انداخت، اما خیلی از كاربران این سؤال برایشان ایجاد شد كه چرا وزیر ارتباطات، در این یكسال نسبت به خطرات امنیتی این پوستهها ورود نكرده و حرفی در این باره نمیزد؟ چرا این دو پوسته در كافه بازار حضور داشتند و نظارتی بر آنها نبود؟
اما یكی دیگر از منتقدان تلگرام طلایی هم عزتا... ضرغامی بود. عضو شورای عالی فضای مجازی، چند ماه پیش در این باره نوشت: «ما كه ناسلامتی عضو شورایعالی فضای مجازی هستیم، هنوز نفهمیدیم تلگرام طلایی و دیگر مشتقات تلگرامی نوظهور داخلی چه صیغهای است؟ ظاهرا جنس خارجی را با روكش داخلی میفروشند. این هم كار برادران را راه میاندازد، هم خواهران را! جوانهای پای كار پیام رسانهای داخلی هم، كلا نمیدانند كجای كارهستند!» ضرغامی حالا در توییتر خود نوشت: «تلگرام میتوانست یك سال پیش پوستهها را حذف كند، ولی نكرد، چون قرار بود پیام رسانهای نوپا و پرانگیزه، در آغاز كار منفعل و ناامید شوند. حالا كه خیالشان از تداوم بلاهتها راحت شد، از طریق گوگل نرمافزارهای پوستهها را از روی گوشیها حذف كردند.»
آیفون و اندروید وارد عمل شدند!
كش و قوسهای داخلی در مورد این دو نسخه آنقدر ادامه پیدا كرد كه پیامرسانهای بومی كاملا از نفس افتادند. تلگرام طلایی وهاتگرام به شكل مداوم از سوی مقامات قضایی مهلت ادامه فعالیت میگرفتند تا اینكه شركت اپل اجازه نصب این دو نرمافزار روی گوشیهای اپل را دیگر نداد و تلگرام طلایی از اپاستور حذف شد و اولین ضربه به این دو پوسته وارد شد. چندی بعد و پس از آنكه سرویس امنیتی گوگل پلی (پلی پروتكت) با هشدار به كاربران اندرویدی به آنها گفته بود كه تلگرام طلایی قصد جاسوسی از اطلاعات شخصی آنها مانند عكس، پیغامها، فهرست تماس و صداهای ضبط شده را دارد و از آنها خواسته بود این نرمافزار را از روی گوشیهای خود پاك كنند، حالا در اردیبهشت98، گوگل دو نرمافزار تلگرام طلایی وهاتگرام را بهدلیل جاسوسی از اطلاعات كاربران از روی گوشیهای اندرویدی پاك كرد و این دو اپ هم از رده خارج شدند و همزمان با حذف این دو پوسته، در غیاب پیامرسان جایگزین، جستوجوها برای فیلترشكنهای گوناگون بالا رفت!
نذر روغن ریخته
به نظر میرسد این دفعه دیگر واقعا تلگرام طلایی وهاتگرام كارشان تمام شده و دیگر خبری از این دو فیلترشكن قانونی تلگرام نیست. با این حال سؤالات پیرامون این دو همچنان پابرجاست كه از كجا آمدند؟ كدام نهاد حمایت كرد؟ اصلا این شركت راهكار سرزمین هوشمند برای كجا بود و چه قدرتی داشت كه حتی مقامات قضایی از آن شاكی بودند؟
تیتر خبرها
-
میگفتند كیروش بازی را به قطر فروخته!
-
پوست اندازی تلگرام
-
مرقومـهای برای قهرمــان
-
مادر دهه شصتی عـروسها
-
قاتل کثیف !
-
موج منفی را کوتاه کنیم
-
نینوا روی کاغذ
-
#صاحبخانه_خوب دمت گرم!
-
پیام عقبنشینی افایتیاف
-
دانستن حق مردم است!
-
جای وزارت بازرگانی خالی نیست
-
عاشقانهای در حاشیه شکار پهپاد
-
مقاومت فعال در برابر اف.ای.تی.اف
-
عاشقانهای در حاشیه شکار پهپاد
-
ماهاتیر محمد: این آمریکاست که ایران را تحریک میکند
-
سیاستمدار کویتی: ترامپ از همه خطوط قرمز خود عقبنشینی کرد