اختلالات روانی كه پیش از «بله» گفتن سر سفره عقد باید بشناسید
با اجازه مشاور، بـــله!
بهاره جلالوند
تصورش را كنید كه با هزار ذوق و شوق، تصمیم به ازدواج با یك نفر می‌گیرید و همه چیز خوب پیش می‌رود تا این‌كه با مشكلاتی مواجه می‌شوید. شخصی كه می‌خواهید با او ازدواج كنید، دائم شما را كنترل می‌كند و اعتماد چندانی به هیچ چیز ندارد. به وفور عصبانی می‌شود، گاهی حوصله خودش را هم ندارد. انگار هیچ چیز مثل قبل نیست و شما حسابی نگران می‌شوید ولی نمی‌دانید دلایل این مشكلات چیست و دائم با خودتان فكر می‌كنید شاید شما مشكلی دارید. اگر جمله‌های یاد شده برایتان آشناست، باید این احتمال را بدهید كه ممكن است طرف مقابل‌تان به یكی از اختلالات روانی مبتلا باشد. دكتر محمدرضا شالبافان، روانپزشك و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران، شما را با برخی از اختلالات روانی آشنا می‌كند.
صداقت حرف اول را می‌زند
با توجه به این‌كه حدود یك‌چهارم یا 25 درصد افراد به بیماری‌های اعصاب و روان مبتلا هستند، ممكن است نگرانی‌هایی برای افراد در رابطه با سلامت روان در مساله ازدواج، به وجود بیاید. گاهی مشكلاتی كه افراد دچار آن هستند، بیماری تلقی نمی‌شود ولی نباید آنها را مورد توجه قرار نداد اما مشكلات جدی‌تری هم می‌تواند وجود داشته باشد كه بیماری به حساب می‌آید. تشخیص تمامی این موارد توسط افراد عادی امكان‌پذیر نیست به همین دلیل افراد پیش از ازدواج باید آگاهی‌های لازم را كسب كنند و از روانپزشك كمك بگیرند. علاوه بر این، آن دسته از افرادی كه به بیماری اعصاب و روان مبتلا هستند و قبلا سابقه بستری داشته‌اند یا دارو مصرف می‌كردند، باید قبل از ازدواج و عقد، به نامزدشان بگویند. برای این منظور، مراجعه به روانپزشك و ثبت مشكل و اطلاع آن به نامزد فرد از طریق روانپزشك ضروری است تا بعدا مساله‌ای پیش نیاید.
همسرتان بدبین است؟
تشخیص اختلالات روانی پیش از ازدواج كار چندان راحتی نیست و تا زمانی كه افراد با یكدیگر در قالب نامزدی وقت مشترك صرف نكنند، نمی‌توانند متوجه نشانه‌ها بشوند، مگر این‌كه خود فرد بیمار به چیزی اشاره كند. یكی از مهم‌ترین مشكلاتی كه از نظر نباید دور بماند، اختلال شخصیت بدبین یا پارانوئید است. این اختلال روانی می‌تواند به زندگی مشترك افراد آسیب عمیق وارد كند. فرد مبتلا به این نوع اختلال روانی، به تمام رفتارها بدبین است و تصور می‌كند طرف مقابلش به او خیانت می‌كند. مشكلات این شخص به قدری پیچیده می‌شود كه همسر خود را آزار خواهد داد و حتی خانواده‌ها نیز می‌توانند درگیر این مساله شوند. این دسته از افراد عادت دارند به صورت مكرر، طرف مقابل خود را بررسی كنند و افراد این بررسی‌های توام با بدبینی طرف مقابل‌شان را نباید به حساب دوست داشتن یا مورد توجه بودن بگذارند و باید از یك روانپزشك مشورت بگیرند. اختلال شخصیت بدبین، در تمامی اقشار جامعه با هر سطح خانوادگی و تحصیلی، می‌تواند دیده شود.
این نشانه‌ها مهم هستند
از آنجا كه ازدواج مساله مهمی است، نباید هیچ نشانه جدی‌ای را نادیده گرفت. برای مثال، چنانچه طرف مقابل دائما صحبت‌های ناامید كننده داشته باشد و گریه‌های بی‌دلیل یا افكار مایل به خودكشی در او دیده شود، باید حتما این مسائل را با روانپزشك در میان گذاشت. اضطراب و وسواس هم جزو مسائلی هستند كه از كنارشان نباید به راحتی عبور كرد. وسواس می‌تواند در زندگی زناشویی مشكلات بسیار مهمی را ایجاد كند و باید حتما این مساله تحت كنترل و درمان قرار بگیرد.
مشكلات دردسرساز
اسكیزوفرنیا، یكی از اختلالات مهم روانی محسوب می‌شود كه تشخیص قطعی این اختلال، توسط روانپزشك امكان‌پذیر است با این حال نباید برخی نشانه‌ها را پیش از ازدواج در این‌باره نادیده گرفت. افراد مبتلا به اسكیزوفرنیا ممكن است اظهار كنند صداهای عجیب و غریب می‌شنوند در حالی‌كه صدایی وجود ندارد یا به آنها اتفاقات الهام می‌شود. اختلال شخصیت مرزی، یكی دیگر از بیماری‌هایی است كه برخی از افراد می‌توانند به آن مبتلا باشند. این دسته از افراد، معمولا تصمیم‌های ناگهانی می‌گیرند و با تهدید مكرر به خودكشی و گاهی خودزنی برای اطرافیان و خودشان دردسرساز هستند.
شخصیت ضد اجتماعی را می‌شناسید؟
یكی دیگر از اختلال‌های شخصیت كه نباید آن را نادیده گرفت، اختلال شخصیت ضد اجتماعی است. افرادی كه به این نوع اختلال شخصیتی مبتلا هستند، قانون برایشان اهمیتی ندارد و در اصطلاح قانون‌شكن هستند. چنانچه فردی سابقه دستگیری و بازداشت مكرر داشته باشد، نباید این مساله برای ازدواج از نظر دور بماند. مشاوره با روانپزشك در چنین شرایطی ضروری است، چون ازدواج با چنین فردی آسیب‌های بسیاری به همراه دارد.
افراد گوشه‌گیر در ازدواج
اختلال دیگری كه پیش از ازدواج باید به آن توجه داشت، اختلال شخصیت فرد گوشه‌گیر است. این دسته از افراد به‌گونه‌ای هستند كه انگار عاطفه ندارند و همیشه بی‌احساس و یكنواخت به نظر می‌رسند. افراد مبتلا به این اختلال، نسبت به ابراز احساسات هیچ واكنشی نشان نمی‌دهند. این افراد خودشان برای ازدواج تمایلی نشان نمی‌دهند و ممكن است تحت فشارهای خانواده درگیر مساله ازدواج شوند.
توصیه‌های مهم
همه افراد نباید نسبت به مشاوره پیش از ازدواج بی‌تفاوت باشند حتی اگر نشانه‌ای هم در طرف مقابل خود نبینند، باز هم باید برای مشاوره مراجعه كنند. روانپزشك و روان‌شناس می‌توانند با مشاوره، فرد را در انتخاب صحیح كمك كنند، ولی در نهایت تصمیم نهایی با خود افراد است و نباید به‌دنبال تایید یا عدم تایید از سوی روانپزشك و روان‌شناس باشند. انتخاب یك مشاور ماهر در این رابطه بسیار مهم است و افراد برای این منظور می‌توانند به كلینیك‌ها و مراكزی كه تحت نظر دانشگاه‌های علوم پزشكی فعالیت دارند، مراجعه کنند. داشتن گواهی معتبر زوج درمانی برای فردی كه به‌عنوان مشاور انتخاب می‌شود، ضروری است. افراد علاوه بر انتخاب مشاور خوب، باید برای مدتی در قالب نامزدی وقت صرف كنند تا بتوانند به یك شناخت نسبی از یكدیگر برسند. شاید نتوان برای این مساله یك نسخه كلی در نظر گرفت ولی در شهرهای بزرگ كه فرصت شناخت افراد به دلیل شهرنشینی كمتر وجود دارد، حدود شش ماه باید برای این منظور وقت گذاشت. البته صرف زمان بیشتر، توصیه نمی‌شود چون می‌تواند باعث سردی رابطه و مشكلات دیگری شود.
مشاوره پیش از ازدواج، آمار طلاق را 25 درصد كاهش داده است.
صداقت حرف اول را می‌زند
با توجه به این‌كه حدود یك‌چهارم یا 25 درصد افراد به بیماری‌های اعصاب و روان مبتلا هستند، ممكن است نگرانی‌هایی برای افراد در رابطه با سلامت روان در مساله ازدواج، به وجود بیاید. گاهی مشكلاتی كه افراد دچار آن هستند، بیماری تلقی نمی‌شود ولی نباید آنها را مورد توجه قرار نداد اما مشكلات جدی‌تری هم می‌تواند وجود داشته باشد كه بیماری به حساب می‌آید. تشخیص تمامی این موارد توسط افراد عادی امكان‌پذیر نیست به همین دلیل افراد پیش از ازدواج باید آگاهی‌های لازم را كسب كنند و از روانپزشك كمك بگیرند. علاوه بر این، آن دسته از افرادی كه به بیماری اعصاب و روان مبتلا هستند و قبلا سابقه بستری داشته‌اند یا دارو مصرف می‌كردند، باید قبل از ازدواج و عقد، به نامزدشان بگویند. برای این منظور، مراجعه به روانپزشك و ثبت مشكل و اطلاع آن به نامزد فرد از طریق روانپزشك ضروری است تا بعدا مساله‌ای پیش نیاید.
همسرتان بدبین است؟
تشخیص اختلالات روانی پیش از ازدواج كار چندان راحتی نیست و تا زمانی كه افراد با یكدیگر در قالب نامزدی وقت مشترك صرف نكنند، نمی‌توانند متوجه نشانه‌ها بشوند، مگر این‌كه خود فرد بیمار به چیزی اشاره كند. یكی از مهم‌ترین مشكلاتی كه از نظر نباید دور بماند، اختلال شخصیت بدبین یا پارانوئید است. این اختلال روانی می‌تواند به زندگی مشترك افراد آسیب عمیق وارد كند. فرد مبتلا به این نوع اختلال روانی، به تمام رفتارها بدبین است و تصور می‌كند طرف مقابلش به او خیانت می‌كند. مشكلات این شخص به قدری پیچیده می‌شود كه همسر خود را آزار خواهد داد و حتی خانواده‌ها نیز می‌توانند درگیر این مساله شوند. این دسته از افراد عادت دارند به صورت مكرر، طرف مقابل خود را بررسی كنند و افراد این بررسی‌های توام با بدبینی طرف مقابل‌شان را نباید به حساب دوست داشتن یا مورد توجه بودن بگذارند و باید از یك روانپزشك مشورت بگیرند. اختلال شخصیت بدبین، در تمامی اقشار جامعه با هر سطح خانوادگی و تحصیلی، می‌تواند دیده شود.
این نشانه‌ها مهم هستند
از آنجا كه ازدواج مساله مهمی است، نباید هیچ نشانه جدی‌ای را نادیده گرفت. برای مثال، چنانچه طرف مقابل دائما صحبت‌های ناامید كننده داشته باشد و گریه‌های بی‌دلیل یا افكار مایل به خودكشی در او دیده شود، باید حتما این مسائل را با روانپزشك در میان گذاشت. اضطراب و وسواس هم جزو مسائلی هستند كه از كنارشان نباید به راحتی عبور كرد. وسواس می‌تواند در زندگی زناشویی مشكلات بسیار مهمی را ایجاد كند و باید حتما این مساله تحت كنترل و درمان قرار بگیرد.
مشكلات دردسرساز
اسكیزوفرنیا، یكی از اختلالات مهم روانی محسوب می‌شود كه تشخیص قطعی این اختلال، توسط روانپزشك امكان‌پذیر است با این حال نباید برخی نشانه‌ها را پیش از ازدواج در این‌باره نادیده گرفت. افراد مبتلا به اسكیزوفرنیا ممكن است اظهار كنند صداهای عجیب و غریب می‌شنوند در حالی‌كه صدایی وجود ندارد یا به آنها اتفاقات الهام می‌شود. اختلال شخصیت مرزی، یكی دیگر از بیماری‌هایی است كه برخی از افراد می‌توانند به آن مبتلا باشند. این دسته از افراد، معمولا تصمیم‌های ناگهانی می‌گیرند و با تهدید مكرر به خودكشی و گاهی خودزنی برای اطرافیان و خودشان دردسرساز هستند.
شخصیت ضد اجتماعی را می‌شناسید؟
یكی دیگر از اختلال‌های شخصیت كه نباید آن را نادیده گرفت، اختلال شخصیت ضد اجتماعی است. افرادی كه به این نوع اختلال شخصیتی مبتلا هستند، قانون برایشان اهمیتی ندارد و در اصطلاح قانون‌شكن هستند. چنانچه فردی سابقه دستگیری و بازداشت مكرر داشته باشد، نباید این مساله برای ازدواج از نظر دور بماند. مشاوره با روانپزشك در چنین شرایطی ضروری است، چون ازدواج با چنین فردی آسیب‌های بسیاری به همراه دارد.
افراد گوشه‌گیر در ازدواج
اختلال دیگری كه پیش از ازدواج باید به آن توجه داشت، اختلال شخصیت فرد گوشه‌گیر است. این دسته از افراد به‌گونه‌ای هستند كه انگار عاطفه ندارند و همیشه بی‌احساس و یكنواخت به نظر می‌رسند. افراد مبتلا به این اختلال، نسبت به ابراز احساسات هیچ واكنشی نشان نمی‌دهند. این افراد خودشان برای ازدواج تمایلی نشان نمی‌دهند و ممكن است تحت فشارهای خانواده درگیر مساله ازدواج شوند.
توصیه‌های مهم
همه افراد نباید نسبت به مشاوره پیش از ازدواج بی‌تفاوت باشند حتی اگر نشانه‌ای هم در طرف مقابل خود نبینند، باز هم باید برای مشاوره مراجعه كنند. روانپزشك و روان‌شناس می‌توانند با مشاوره، فرد را در انتخاب صحیح كمك كنند، ولی در نهایت تصمیم نهایی با خود افراد است و نباید به‌دنبال تایید یا عدم تایید از سوی روانپزشك و روان‌شناس باشند. انتخاب یك مشاور ماهر در این رابطه بسیار مهم است و افراد برای این منظور می‌توانند به كلینیك‌ها و مراكزی كه تحت نظر دانشگاه‌های علوم پزشكی فعالیت دارند، مراجعه کنند. داشتن گواهی معتبر زوج درمانی برای فردی كه به‌عنوان مشاور انتخاب می‌شود، ضروری است. افراد علاوه بر انتخاب مشاور خوب، باید برای مدتی در قالب نامزدی وقت صرف كنند تا بتوانند به یك شناخت نسبی از یكدیگر برسند. شاید نتوان برای این مساله یك نسخه كلی در نظر گرفت ولی در شهرهای بزرگ كه فرصت شناخت افراد به دلیل شهرنشینی كمتر وجود دارد، حدود شش ماه باید برای این منظور وقت گذاشت. البته صرف زمان بیشتر، توصیه نمی‌شود چون می‌تواند باعث سردی رابطه و مشكلات دیگری شود.
مشاوره پیش از ازدواج، آمار طلاق را 25 درصد كاهش داده است.
- برخی كارشناسان بر این باورند كه حداقل 5 جلسه مشاوره پیش از ازدواج ضروری است.
- تعداد مراكز مشاوره ازدواج در ایران تا چند سال دیگر به استانداردهای جهانی می‌رسد. براساس استاندارد جهانی، به ازای هر 2500 نفر به یك نفر روان‌شناس نیاز است.
- از هر چهار ایرانی بالای 15 سال، یك نفر به اختلال اعصاب و روان مبتلاست. به‌طور كلی 4/23 درصد بالغان به اختلال اعصاب و روان مبتلا هستند كه از این میان 6/27 درصد را زنان و 4/19 درصد را زنان تشكیل می‌دهند.
- 30 درصد علت مراجعه به مراكز مشاوره بهزیستی موضوع خانواده است و بعد از آن به كودك مربوط می‌شود.
- حدود 2200 مركز مشاوره توسط سازمان بهزیستی در سراسر كشور فعالیت دارد.
