نذر برای دیپلماسی خشکیده آب
قایقهایی كه خاك میخورند، خانههایی كه درهایشان را گل گرفتهاند، چشمهای آسیب دیده از توفان شن و نفسهایی كه به خسخس عادت دارند. محال ممكن است گذر شخصی به سیستان و بلوچستان بیفتد و با این صحنههای آزار دهنده چشم در چشم نشود.
سیستان از حیات خالی شده از وقتی تالاب به خاك نشست، زندگی هم اینجا در خاك غرق شد. این روزها در سیستان آنها كه پایی داشتهاند رفتهاند، آنها هم كه ماندهاند یا پای رفتن ندارند یا سخت به دیارشان وابستهاند.
سیستان و بلوچستان دیگر آن دیار رستم دستان نیست، آن دیاری كه در تاریخ از آن به عنوان انبار غله ایران یاد میشد. دیگر خبری از هامون سخاوتمند نیست؛ تالابی كه تاقبل از خشكیدنش هرسال حدود 15هزار تن ماهی از آن صید میشد.
این روزها به دلیل سوءمدیریت و خشكسالی، همه در سیستان و بلوچستان از تب كوچ میگویند برای نمونه فقط در سالهای 90 تا 91 بیش از 35 هزار نفر از منطقه سیستان كوچ كردهاند و شرایط زندگی هر روز دشوارتر از گذشته میشود.
بحران كمبود آب محدود به سیستان و بلوچستان نمیشود. این روزها بیشتر استانهای كشور با كمآبی دست و پنجه نرم میكنند، هرچند خیل آوارگان زیستمحیطی خراسان جنوبی، كرمان و سیستان و بلوچستان از شرایط ناگوار این مناطق حكایت دارد، اما نمیتوان هیچ استانی را در ایران یافت كه خطر بیآبی تهدیدش نكند.
بحران آب جدی است. رد این خطر را در سخنرانیهای مسؤولان نیز میتوان جست، اما كمتر مدیری پیدا میشود كه به این خطر باور داشته باشد، چراكه اگر غیر از این بود از سوءمدیریتها باید كاسته میشد. برای نمونه رئیس سازمان حفاظت محیطزیست بارها هشدار داده هیچ بعید نیست تا چند سال آینده ساكنان جنوب البرز تا آبهای جنوبی و شرق زاگرس و مرزهای شرقی كشور به خاطر بیآبی آواره شوند، افرادی كه جمعیتشان حدود 50 میلیون نفر برآورد میشود.
خطر خشكسالی امنیت كشور را تهدید میكند، اما راهكار مدیران به تجویز مسكن محدود شده است. در این میان سازمانی مانند هلال احمر نیز پای كار آمده و با ایجاد پویش نذر آب به سهم خود برای بهبود شرایط ساكنان مناطق بحرانی تلاش میكند. این تلاش ستودنی است، اما راهكار برون رفت از این مشكل به جریان انداختن دیپلماسی آب و بهبود مدیریت منابع آب است. تا وقتی ایران نتواند حقابههای خود را از كشورهای همسایه مانند افغانستان و تركیه بگیرد خطر بحران آب جدیتر میشود به همین دلیل در كنار ایجاد پویشهایی مانند نذر آب باید برای جاری شدن دیپلماسی آب كشور نیز تلاش كرد.