آیا فیلمهای سینمایی مروج خشونتهای جاری در سطح جامعه هستند؟
«ژوكـر » صدای همه را درآورد
شخصیت ژوكری كه یواكین فونیكس در درام كمیك استریپی «ژوكر» تاد فیلیپس ارائه میدهد، تفاوتهای فراوانی با ژوكرهایی دارد كه قبل از این سزار رومیو، جك نیكلسون و هیت لجر روی پرده سینما به نمایش گذاشتهاند. زمان اكران عمومی ژوكر هم تفاوت بسیار زیادی با دورانی دارد كه ژوكرهای قبلی به دیدار تماشاگران سینما آمدهاند. ژوكر فونیكس ضدقهرمانی خشن و توطئهگر است كه بهتدریج به یك تروریست تبدیل میشود و حتی نامش، وحشت میآفریند. او قربانی شیطان درون خودش است و از بیرون مجبور به تحمل تحقیرهایی است كه از سوی جامعه میشود. شهر گاتهام سیتی با او برخورد خوب و مهربانی نداشته و حالا میخواهد از تمام شهر و ساكنان آن انتقام بگیرد. گاتهام سیتی دهه 80 با مشكلات خودش روبهروست و اخلاقیات و رفتار خوب در آن در حال از بین رفتن است. با همه اینها، ژوكر یواكین فونیكس همزمان با اكران عمومی با اعتراضهای زیادی روبهرو شده و مشكلاتی برای سازندگانش به همراه آورده است.
نه تنها بسیار خشنتر از فیلم بتمنی دهه هشتادی تیم برتون با بازی جك نیكلسون است، بلكه روی شخصیت ژوكر فیلم بتمنی كریستوفر نولان با بازی هیت لجر را هم سفید میكند! بسیاری از فعالان اجتماعی نسبت به خشونت ذاتی و پنهان فیلم تازه اعتراض كردهاند. معترضان میگویند خشونتی كه روی پرده سینما جاری میشود، تاثیر بسیار زیادی روی حال و احوال جامعه و مردمان آن گذاشته و به ترویج اقدامات خشونتآمیز میپردازد. در جامعه آمریكا كه آدمها مجاز به نگهداری اسلحه و استفاده از آن هستند، خشونت فیلمها میتواند مردم را ترغیب به اعمال خشونتآمیز
در سطح جامعه كند.
سقوط اخلاقی و روانی یک شهروند
شرکت برادران وارنر تهیهكننده ژوكر، اعلام كرده قصد تولید فیلمی خشونتآمیز نداشته و تنها میخواسته چگونگی سقوط اخلاقی و روانی یك شهروند معمولی را به نمایش بگذارد. تاد فیلیپس و یواكین فونیكس هم در صحبتهای جداگانهای، گفتهاند داستان فیلم خشونت عریان و تلخی را در معرض دید تماشاگران قرار میدهد كه در عالم واقعیت وجود دارد. این دو خشونت موجود در جامعه را به گردن مسائلی غیر از این یا آن فیلم سینمایی میاندازند كه در خودش دارای صحنههای خشن و خشونتآمیز است. تعدادی از روانشناسان و جامعهشناسان هم میگویند برای پیدا كردن رد اصلی خشونتها در جامعه، باید سراغ چیزهای دیگری جز فیلمهای سینمایی رفت.
اما برای مردمی كه عزیزانشان را در جریان حركتها و رفتارهای خشونتآمیز برخی شهروندان آشوبزده و نیمهروانی دیدهاند، خشونت موجود در فیلمهای سینمایی میتواند یكی از عوامل مهم و اصلی گرایش جوانان به اعمال و اقدامات خشونتآمیز باشد. به باور آنها، جوانان تحت تاثیر شخصیتهای فیلمهای سینمایی كه سلاح به دست گرفته و به كشتار مردم بیدفاع كوچه و خیابان میپردازند، دست به تكرار همین كارها در عالم واقعیت میزنند. برای همین است كه گاهی، رسانهها اخبار تیراندازی به مردم عادی و كشتهشدن تعدادی از شهروندان را
گزارش میكنند.
نامه برای تهیهکنندگان فیلم
سندی فیلیپس كه دخترش، جسیكا را در جریان تماشای «شوالیه تاریكی برمیخیزد» سال 2012 در ایالت کلرادو از دست داد، نامهای پر درد و رنج برای مدیران شرکت برادران وارنر فرستاده است. او در این نامه میگوید هنوز هم منتظر بازگشت دختر جوانش به خانه است. سندی فیلیپس از مدیران برادران وارنر خواسته تولید فیلمهای خشونتآمیز را متوقف كرده و بقیه شرکتهای فیلمسازی را هم دعوت به انجام این كار كنند. رسانههای گروهی كه نامه این مادر رنجدیده را منتشر كردهاند، در تحلیلهایشان مینویسند بعید میدانند برادران وارنر توجهی به این درخواست كنند. ژوكر محصول تازه برادران وارنر درامی است كه با درجه نمایش r روی پرده سینماها رفته است. این درجه نمایشی حداكثر جریمهای است كه از سوی اداره سانسور، علیه خشونت یا عریانگرایی افسار گسیخته فیلمها اعمال میشود. براساس این درجه، افراد زیر 17سال بدون همراهی یک بزرگتر، مجاز به تماشای این فیلم نیستند.
اما منتقدان سینمایی هم بیكار ننشسته و به یاری قربانیان كشتار با اسلحه و مخالفان خشونت آمدهاند. آنها این پرسش را برای وجدان عمومی جامعه مطرح میكنند كه در كشوری كه كشتار وسیع آدمها با اسلحه دارد به صورت یك امر عادی درمیآید، چگونه میتوان تماشاگران را دعوت به تماشای فیلمی كرد كه خشونت را در ذات خودش دارد و یك ضدقهرمان خشن شخصیت محوری و سمپاتیك آن است.
واکنش اروپاییها
شوری ماجرا آنقدر بالا بوده كه اروپاییها را هم به واكنش واداشته است. در این قاره برای اكران عمومی ژوکر و تماشای آن، قوانینی وضع شده است. طبق نوشته رسانههای گروهی در كشورهای بزرگی چون انگلستان، ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و آلمان تماشاگران فیلم حق استفاده از نقاب یا حمل سلاحهای اسباببازی در زمان حضور در سالنهای نمایشدهنده ژوكر را ندارند. این دستور در حالی با قاطعیت به مورد اجرا گذاشته شده كه طبق یك سنت قدیمی، تماشاگران سینما میتوانند هنگام حضور در سینماهای نمایشدهنده فیلمها خودشان را به شكل شخصیتهای آن فیلمها درآورده و اسباببازیهای مربوط به این فیلمها را با خود حمل كنند. مسؤولان رسمی علت این تصمیم را حفظ امنیت تماشاگران و مردم عادی و جلوگیری از اعمال حركات خشونتآمیز اعلام كردهاند.
اعتراض به خشونت درام بزرگسالانه ژوكر و تقاضا برای اعمال سانسور بر فیلمهای خشن در حالی با شدت تمام در آمریكا ادامه دارد كه این فیلم در سه روز اول اكران عمومی در آمریكای شمالی توانست 95 میلیون دلار فروش كند. فروش هفته اول فیلم در آمریکای شمالی به
138 میلیوندلار و در بقیه کشورهای جهان هم به رقم 152 میلیون دلار رسید. این رقم شگفتانگیز و بالای فروش این پرسش جدی را برای تحلیلگران اجتماعی مطرح كرده كه معترضان به حمل سلاح و خشونت موجود در فیلمهای سینمایی چه كسانی هستند و تعدادشان چند نفر است؟!