کناره‌گیری پمپئو از وزارت خارجه آمریکا چه پیامی دارد؟
قهر سیاسی یا سودای ریاست
اگرچه طی ماه‌های اخیر چند بار شاهد طرح موضوع کناره‌گیری خود خواسته مایک پمپئو از مسند وزارت خارجه ایالات متحده در رسانه‌های آمریکایی بوده‌ایم، اما این بار ماجرا نسبت به هر زمان دیگری جدی‌تر است! روزنامه واشنگتن پست در یکی از تازه‌ترین گزارش‌های خود، به ماجرای خروج پمپئو از کابینه ترامپ اشاره کرده و می‌نویسد: مایک پمپئو به زودی از سمت خود کناره‌گیری می‌کند. البته وی گفته است قصد ندارد در رقابت‌های سال آینده مجلس سنای آمریکا شرکت کند، اما کسانی که نزدیک به وی هستند گفته‌اند او هنوز تصمیم نهایی خود را در این باره اتخاذ نکرده است. ترامپ نیز رایزنی‌هایی را با سناتورها و نمایندگان نزدیک به خود در کنگره بر سر جانشینی پمپئو آغاز کرده است.
فارغ از این‌که پمپئو قصد شرکت در انتخابات سنای آینده (انتخابات کنگره در سال 2020 که همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شود) را داشته باشد یا خیر باید این موضوع را مدنظر قرار داد که کلیت خروج وی از کابینه ترامپ، بیانگر هرج و مرج و نا به سامانی حاکم در حوزه امنیت و سیاست خارجی آمریکاست. از ابتدای حضور ترامپ در رأس معادلات سیاسی و اجرایی ایالات متحده آمریکا، رکس تیلرسون، ژنرال مک‌مستر و جان بولتون دیگر مقاماتی بوده‌اند که توسط ترامپ برکنار شده‌اند. میچ مک کانل، رهبر اکثریت سنا از مایک پمپئو خواسته است در انتخابات سنای سال جدید میلادی، از ایالت کانزاس نامزد شود. جمهوریخواهان نگران هستند که در انتخابات سال 2020، کرسی کانزاس را از دست داده و صندلی این ایالت در سنا به یک دموکرات تعلق پیدا کند.
سودای ریاست جمهوری
ماجرا به این نقطه ختم نمی‌شود! برخی رسانه‌ها از جمله واشنگتن پست مدعی هستند مایک پمپئو، سودای حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال 2024 را در سر دارد و همین مسأله، موضوع حضور وی در انتخابات سنای امسال را جدی‌تر می‌کند. اگر پمپئو در ایالت کانزاس بتواند بر رقیب دموکرات خود غلبه پیدا کند، احتمال دارد در انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان در سال 2024 نیز بتواند رأی طرفداران این حزب را به سود خود واریز کند.
پیام خروج پمپئو از وزارت خارجه
همان گونه که اشاره شد، خروج پمپئو از وزارت خارجه آمریکا، به معنای بروز نوعی آنارشیسم مزمن در حوزه دیپلماسی، امنیت و سیاست خارجی آمریکاست. نبود یک دکترین مدون و محکم در حوزه سیاست خارجی دولت ترامپ، ناآشنایی رئیس‌جمهور آمریکا با اصول و مبانی حوزه روابط بین‌الملل، غیر‌قابل پیش‌بینی بودن تصمیمات ترامپ، اقدامات هزینه‌ساز ترامپ مانند آنچه در ماجرای اوکراین گیت رخ داد و در نهایت، مخالفت بخش زیادی از بدنه وزارت خارجه آمریکا با تصمیمات مسأله ساز ترامپ، جملگی منجر به بروز بحران‌هایی دامنه‌دار در کاخ سفید شده است. در این میان وزرای ترامپ، برای بقا در قدرت باید هزینه‌های زیادی پرداخت کنند! آنها عملا به افرادی ساکن و منفعل تبدیل می‌شوند که اصلی‌ترین وظیفه آنها، توجیه سیاست‌های مضحکانه و غیر منطقی رئیس جمهور آمریکاست.
پیام دیگر خروج پمپئو از قدرت، این است که شاید وزیر خارجه آمریکا دیگر نمی‌خواهد سرنوشت سیاسی خود را با ترامپ گره بزند. رئیس جمهور ایالات متحده هم اکنون وضعیت خوبی در نظرسنجی های ایالتی ندارد. در ایالات خاکستری و مهمی مانند ویسکانسین، پنسیلوانیا و میشیگان که سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 را تعیین می‌کنند، آرای نظرسنجی‌ها به سود نامزدهای احتمالی حزب دموکرات در گردش است. فراتر از آن، اگر پمپئو خود را بیش از این به ترامپ و کاخ سفید گره‌بزند، سرنوشت سیاسی وی در حزب جمهوریخواه و متعاقبا، کل ایالات متحده، محدود و معطوف به سرنوشت سیاسی ترامپ خواهد بود. در این صورت، پایان تاریخ مصرف ترامپ به معنای پایان تاریخ مصرف سیاسی پمپئو خواهد بود؛ خواه این موضوع در سال 2020 یا 2024 رخ دهد! بنابراین، یکی دیگر از پیام‌های خروج احتمالی پمپئو از قدرت، تزلزل جایگاه ترامپ و غیر قابل پیش بینی بودن وضعیت سیاسی وی است.
روایت ترامپ از کناره گیری احتمالی پمپئو
در این شرایط، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا به دنبال ارائه روایتی است که مانند همیشه بتواند در آن دست برتر را داشته باشد! ترامپ ماه گذشته و زمانی که زمزمه‌های خروج پمپئو از قدرت بیشتر شد، بیان کرد: پمپئو به من گفته است می‌خواهد به عنوان وزیر خارجه باقی بماند، اما اگر عدم حضور پمپئو در انتخابات سنا در ایالت کانزاس باعث از‌دست رفتن این ایالت از دست جمهوریخواهان می‌شود پمپئو باید دیدگاه فکری خود را تغییر دهد، چون وی در کانزاس از محبوبیت برخوردار است.
به عبارت بهتر، ترامپ این گونه وانمود کرده است که تمایل قبلی پمپئو، ماندن در دولت وی است، اما ترس از شکست جمهوریخواهان در ایالت کانزاس ( در انتخابات سنا) منجر به فداکاری احتمالی وی برای خروج از مسند وزارت خارجه خواهد شد. مایک پمپئو نیز فعلا ترجیح داده است موضع روشن و واضحی در خصوص خروج خود از قدرت و شرکت در انتخابات سنا و دلایل و چرایی این تصمیم اتخاذ نکند. پمپئو اخیراً یک صفحه شخصی در شبکه اجتماعی توییتر ایجاد کرد که پس زمینه آن مزارع ایالت کانزاس را نشان می‌دهد.
چه کسی جایگزین پمپئو می‌شود؟
بر اساس آنچه روزنامه واشنگتن پست نوشته است، رایزنی‌های ترامپ با برخی نمایندگان و سناتورهای خاص کنگره برای تعیین جانشین مایک پمپئو ادامه دارد. سناتورهایی مانند تام کاتن و تد کروز در این خصوص مشاوره‌هایی را به ترامپ ارائه داده و خواهند داد. با این حال برخی رسانه‌ها از احتمال انتصاب ریچارد گرانل، سفیر جنجال ساز ایالات متحده در آلمان در مسند وزارت خارجه آمریکا خبر می‌دهند. ریچارد گرانل، یکی از مهره‌های وابسته و گوش به فرمان ترامپ است که تاکنون دخالت‌هایش در امور داخلی آلمان و دیگر کشورهای اروپایی، خشم متحدان غربی کاخ سفید را برانگیخته است. سفیر آمریکا در برلین مانند ترامپ، در قبال هر موضوع و واقعه‌ای توییت‌های تند و مضحکانه می‌زند و بازیگران بین‌المللی را به‌راحتی تهدید می‌کند. گرانل پس از خروج ایالات متحده از برجام، به شرکت‌های آلمانی هشدار داد در صورت ارتباط با ایران تحریم می‌شوند. همچنین گرانل مقامات آلمانی را تهدید کرد که با شرکت هوآوی چین برای نصب تجهیزات مخابراتی و راه اندازی نسل پنجم اینترنت همکاری نکنند. در ماجرای تحریم اخیر اعلام شده از سوی کاخ سفید و کنگره علیه پروژه انتقال گاز روسیه به آلمان (نورد استریم 2)، گرانل وضع این تحریم‌ها را به سود آلمان و اروپا دانست!
با این حال مشخص نیست در نهایت ترامپ چه کسی را به‌عنوان وزیر خارجه آمریکا برگزیند، آن هم در حالی که حدود ده ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 زمان باقی مانده است. بسیاری از اطرافیان ترامپ نگران هستند که سیاست خارجی وی، به پاشنه آشیل جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 تبدیل شود. از این رو هرگونه اقدام تنش‌زا و هزینه بری در طول مدت زمان باقیمانده در حوزه سیاست خارجی آمریکا می‌تواند به عاملی برای شکست ترامپ در انتخابات تبدیل شود. از سوی دیگر، فارغ از این‌که چه کسی به جای پمپئو در مسند رئیس دستگاه سیاست خارجی آمریکا می‌نشیند، فشار دموکرات‌ها بر وزارت خارجه ایالات متحده بر سر رسوایی اوکراین گیت و ابعاد آن ادامه خواهد یافت.
سودای ریاست جمهوری
ماجرا به این نقطه ختم نمی‌شود! برخی رسانه‌ها از جمله واشنگتن پست مدعی هستند مایک پمپئو، سودای حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال 2024 را در سر دارد و همین مسأله، موضوع حضور وی در انتخابات سنای امسال را جدی‌تر می‌کند. اگر پمپئو در ایالت کانزاس بتواند بر رقیب دموکرات خود غلبه پیدا کند، احتمال دارد در انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان در سال 2024 نیز بتواند رأی طرفداران این حزب را به سود خود واریز کند.
پیام خروج پمپئو از وزارت خارجه
همان گونه که اشاره شد، خروج پمپئو از وزارت خارجه آمریکا، به معنای بروز نوعی آنارشیسم مزمن در حوزه دیپلماسی، امنیت و سیاست خارجی آمریکاست. نبود یک دکترین مدون و محکم در حوزه سیاست خارجی دولت ترامپ، ناآشنایی رئیس‌جمهور آمریکا با اصول و مبانی حوزه روابط بین‌الملل، غیر‌قابل پیش‌بینی بودن تصمیمات ترامپ، اقدامات هزینه‌ساز ترامپ مانند آنچه در ماجرای اوکراین گیت رخ داد و در نهایت، مخالفت بخش زیادی از بدنه وزارت خارجه آمریکا با تصمیمات مسأله ساز ترامپ، جملگی منجر به بروز بحران‌هایی دامنه‌دار در کاخ سفید شده است. در این میان وزرای ترامپ، برای بقا در قدرت باید هزینه‌های زیادی پرداخت کنند! آنها عملا به افرادی ساکن و منفعل تبدیل می‌شوند که اصلی‌ترین وظیفه آنها، توجیه سیاست‌های مضحکانه و غیر منطقی رئیس جمهور آمریکاست.
پیام دیگر خروج پمپئو از قدرت، این است که شاید وزیر خارجه آمریکا دیگر نمی‌خواهد سرنوشت سیاسی خود را با ترامپ گره بزند. رئیس جمهور ایالات متحده هم اکنون وضعیت خوبی در نظرسنجی های ایالتی ندارد. در ایالات خاکستری و مهمی مانند ویسکانسین، پنسیلوانیا و میشیگان که سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 را تعیین می‌کنند، آرای نظرسنجی‌ها به سود نامزدهای احتمالی حزب دموکرات در گردش است. فراتر از آن، اگر پمپئو خود را بیش از این به ترامپ و کاخ سفید گره‌بزند، سرنوشت سیاسی وی در حزب جمهوریخواه و متعاقبا، کل ایالات متحده، محدود و معطوف به سرنوشت سیاسی ترامپ خواهد بود. در این صورت، پایان تاریخ مصرف ترامپ به معنای پایان تاریخ مصرف سیاسی پمپئو خواهد بود؛ خواه این موضوع در سال 2020 یا 2024 رخ دهد! بنابراین، یکی دیگر از پیام‌های خروج احتمالی پمپئو از قدرت، تزلزل جایگاه ترامپ و غیر قابل پیش بینی بودن وضعیت سیاسی وی است.
روایت ترامپ از کناره گیری احتمالی پمپئو
در این شرایط، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا به دنبال ارائه روایتی است که مانند همیشه بتواند در آن دست برتر را داشته باشد! ترامپ ماه گذشته و زمانی که زمزمه‌های خروج پمپئو از قدرت بیشتر شد، بیان کرد: پمپئو به من گفته است می‌خواهد به عنوان وزیر خارجه باقی بماند، اما اگر عدم حضور پمپئو در انتخابات سنا در ایالت کانزاس باعث از‌دست رفتن این ایالت از دست جمهوریخواهان می‌شود پمپئو باید دیدگاه فکری خود را تغییر دهد، چون وی در کانزاس از محبوبیت برخوردار است.
به عبارت بهتر، ترامپ این گونه وانمود کرده است که تمایل قبلی پمپئو، ماندن در دولت وی است، اما ترس از شکست جمهوریخواهان در ایالت کانزاس ( در انتخابات سنا) منجر به فداکاری احتمالی وی برای خروج از مسند وزارت خارجه خواهد شد. مایک پمپئو نیز فعلا ترجیح داده است موضع روشن و واضحی در خصوص خروج خود از قدرت و شرکت در انتخابات سنا و دلایل و چرایی این تصمیم اتخاذ نکند. پمپئو اخیراً یک صفحه شخصی در شبکه اجتماعی توییتر ایجاد کرد که پس زمینه آن مزارع ایالت کانزاس را نشان می‌دهد.
چه کسی جایگزین پمپئو می‌شود؟
بر اساس آنچه روزنامه واشنگتن پست نوشته است، رایزنی‌های ترامپ با برخی نمایندگان و سناتورهای خاص کنگره برای تعیین جانشین مایک پمپئو ادامه دارد. سناتورهایی مانند تام کاتن و تد کروز در این خصوص مشاوره‌هایی را به ترامپ ارائه داده و خواهند داد. با این حال برخی رسانه‌ها از احتمال انتصاب ریچارد گرانل، سفیر جنجال ساز ایالات متحده در آلمان در مسند وزارت خارجه آمریکا خبر می‌دهند. ریچارد گرانل، یکی از مهره‌های وابسته و گوش به فرمان ترامپ است که تاکنون دخالت‌هایش در امور داخلی آلمان و دیگر کشورهای اروپایی، خشم متحدان غربی کاخ سفید را برانگیخته است. سفیر آمریکا در برلین مانند ترامپ، در قبال هر موضوع و واقعه‌ای توییت‌های تند و مضحکانه می‌زند و بازیگران بین‌المللی را به‌راحتی تهدید می‌کند. گرانل پس از خروج ایالات متحده از برجام، به شرکت‌های آلمانی هشدار داد در صورت ارتباط با ایران تحریم می‌شوند. همچنین گرانل مقامات آلمانی را تهدید کرد که با شرکت هوآوی چین برای نصب تجهیزات مخابراتی و راه اندازی نسل پنجم اینترنت همکاری نکنند. در ماجرای تحریم اخیر اعلام شده از سوی کاخ سفید و کنگره علیه پروژه انتقال گاز روسیه به آلمان (نورد استریم 2)، گرانل وضع این تحریم‌ها را به سود آلمان و اروپا دانست!
با این حال مشخص نیست در نهایت ترامپ چه کسی را به‌عنوان وزیر خارجه آمریکا برگزیند، آن هم در حالی که حدود ده ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 زمان باقی مانده است. بسیاری از اطرافیان ترامپ نگران هستند که سیاست خارجی وی، به پاشنه آشیل جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 تبدیل شود. از این رو هرگونه اقدام تنش‌زا و هزینه بری در طول مدت زمان باقیمانده در حوزه سیاست خارجی آمریکا می‌تواند به عاملی برای شکست ترامپ در انتخابات تبدیل شود. از سوی دیگر، فارغ از این‌که چه کسی به جای پمپئو در مسند رئیس دستگاه سیاست خارجی آمریکا می‌نشیند، فشار دموکرات‌ها بر وزارت خارجه ایالات متحده بر سر رسوایی اوکراین گیت و ابعاد آن ادامه خواهد یافت.
