آلودگی هوا هر سال حدود 12هزار نفر را در كشور به كام مرگ میكشد مرگ این افراد هر سال چه هزینهای به اقتصاد كشور تحمیل میكند؟
2620 میلیارد تومانی که دود میشود
چرا سقوط یك هواپیما باعث شوك روانی و تاثر میان یك جامعه میشود؟ آمار بالای یك تصادف یا منحرف شدن یك اتوبوس و كشته شدن تعدادی از افراد چرا همین تاثیر شگفت و تلخ را روی افكار عمومی دارد؟ پاسخ این سؤال احتمالا برای اغلب افراد روشن است، اما چرا آمار كشتههای آلودگی هوا چنین تاثیری را میان عموم ندارد؟ از نگاه رسانهای كه ارزش خبری بیشتری دارد و فراگیری بالاتری را هم شامل میشود پس چرا آمار كشتههای آلودگی هوا حساسیتی بر نمیانگیزد و کاهش آن مطالبه عمومی مردم نمیشود؟ آلودگی هوا تنها در پایتخت سالانه 5000 نفر را به كام مرگ میكشاند. این آمار در كل كشور نزدیك به 12 هزار نفر در سال است. این تعداد را مقایسه كنید با تعداد فوتیهای آنفلوآنزا كه براساس آخرین آمار تاكنون 108 نفر را به كام مرگ كشانده است. حجم اخبار و حساسیتهای آنفلوآنزا را بگذارید كنار حجم اخبار آلودگی هوا! در فهرست عوامل موثر در مرگ و میرها آلودگی هوا با سرعت شگفتی از ردههای پایینی به رتبه پنجم رسیده است به این مفهوم كه حالا معضل آلودگی هوا رتبه پنجم را میان عوامل موثر در مرگ و میر به خود اختصاص داده است. شاید معتقد باشیم در بدبینانهترین حالت ممكن برای مسؤولان مرگ شهروندان اهمیتی ندارد! حتی اگر چنین باشد همین آلودگی هوا تا سالانه 7درصد تولید ناخالص داخلی كشورها را میبلعد تا صرف عوارض ناشی از آن شود. براساس اعلام مسؤولان، در ایران رقمی معادل ۳۴ هزار میلیادر تومان فقط صرف عوارض ناشی از آلودگی هوا میشود، به طوری كه ریزگردها و همچنین آلایندههای هوا ۳۸میلیون نفر از جمعیت كل كشور را در معرض درجاتی از آلودگی هوا قرار میدهند.
آمار تازهای از تلفات انسانی آلودگی هوا منتشر نشده است. اما آخرین آماری كه درباره مرگ منتسب به آلودگی هوا از طرف وزارت بهداشت اعلام شد، مربوط به سال ۹۴ است. به این مفهوم كه در این آمار نشانی از مرگ و میرهای منتسب به آلودگی هوا در چهار سال گذشته دیده نمیشود.
این نكته را اضافه كنید به افزایش میزان آلودگی هوا در چهار سال اخیر تا متوجه شوید حتما كه این آمار نسبت به چهارسال گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
آنطور كه عباس شاهسونی، سرپرست گروه سلامت هوای مركز محیط و كار وزارت بهداشت گفته است: در ایران سالانه حدود ۳۷۰ هزار مرگ
داریم.
از این تعداد در سال ۹۴، ۱۲ هزار و ۸۹۷ نفر مرگ منتسب به ذرات معلق بوده و البته در برخی شهرها مثل اهواز میانگین ذرات معلق 5/2 میكرون شش برابر حد استاندارد است؛ بنابراین نمیتوان اعداد و ارقام به دست آمده در این محاسبه را به سایر شهرها نیز تسری داد.»
به گفته وی، آمار مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در تهران در سال ۹۵ نهایی شده است. بر اساس محاسبات صورت گرفته در سال گذشته، ۴۸۱۰ مرگ منتسب به آلودگی هوا در تهران ثبت شده است.
زیان یك روز تعطیلی تهران چقدر است؟ ۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
هر چند هنوز بر سر میزان سهم خودروهای شخصی در آلایندگی هوا حرف و حدیث بسیار است، اما نكته مورد توافق همه كارشناسان در این حوزه از سهم بالای اتوبوسهای فرسوده در آلایندگی هوا حكایت دارد. موردی كه حتی خود مسؤولان هم بارها آن را گوشزد كردهاند، اما كو گوش شنوا. همین دیروز محسنهاشمی در صحن علنی شورای شهر تهران انتقادهای تندی در مورد سهم حمل و نقل عمومی در بودجه سال آینده كرد.
آنطور كه رئیس شورای شهر تهران گفته است: «سهم حمل ونقل عمومی در بودجه سال آینده بسیار ناچیز و در حد صفر است.» جالب اینكه بودجه نزدیك به ۲۰۰۰میلیارد تومان است كه بیش از یكچهارم آن بودجه عمومی دولت است و حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان را برای یارانه نقدی در نظر گرفته است، اما از این مبلغ یك ریال به حمل ونقل عمومی تخصیص داده نشده است! در بقیه موارد هم وضعیت بهتر از این نیست. به عنوان مثال سهم شهروندان استان تهران از بودجه عمرانی كه بیشترین نقش را در تولید درآمد ملی در كشور دارند، كمترین سرانه بین ۳۱ استان كشور و كمتر از ۶۰۰هزارتومان در سال است و سهم محیط زیست نیز از بودجه برای هر ایرانی ۷۰۰۰ تومان ونزدیك به صفر در سال است و طبیعی است با این بودجه نباید منتظر اقدامات مهمی در حوزه محیط زیست بود. محسنهاشمی همچنین به تاثیر چنین تصمیمی در وضعیت آلودگی هوا هم اشارههایی داشته است.
به گفته او « آنها متوجه هستند با این بیمهری صورت گرفته در بودجه سال آینده، بحران حمل و نقل عمومی و آلودگی هوای تهران شدیدتر خواهد شد. دستكم در لایحه بودجه به اندازه زیان تعطیلی پایتخت كه روزانه بالغ بر هزار میلیارد تومان برآورد میشود، اعتباری برای حمل ونقل عمومی تهران و بالطبع محیط زیست آن منظور كنند.»
زیان کشور از مرگ انسانها ۱۶۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰
در سال اخیر، كل مصارف بودجه عمومی برابر با ۴۵۴ هزار میلیارد تومان برآورد شده است كه با احتساب جمعیت ایران، پنج میلیون و ۴۶۰ هزار تومان به ازای هر نفر خواهد شد. به این مفهوم كه دولت در سال به ازای هر فرد حدود پنج میلیون و ۴۶۰ هزار تومان هزینه میكند. این اعتبار به عبارت دیگر هزینه خدماتی است كه سالانه ایرانیان در بخشهای مختلف اعم از بهداشت، درمان، بیمه، قانونگذاری و... دریافت میكنند. این هزینهها جزئیات بیشتری هم دارد؛ به عنوان مثال هزینه مصرف شده برای نظم و امنیت به ازای هر ایرانی ۲۰هزار تومان و هزینه مصرفی برای هر ایرانی در بخش آموزش و پرورش ۴۹ هزار تومان است. این جزئیات كه البته از موضوع بورد بحث خارج است، اما اگر همان رقم كلی را در نظر بگیریم مرگ سالانه بیش از 12 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا فارغ از نگاه انسانی زیان عمدهای را هم متوجه دولتها میكند. اگر میانگین افرادی را كه به واسطه آلودگی هوا فوت میكنند، 40 سال در نظر بگیریم حدودا برای یك فرد 40ساله دولتها رقمی بیش از 218 میلیارد تومان هزینه میكنند. حالا اگر بخواهیم زیان دولتها از مرگ 12 هزار كشته را كه میانگین سنی 40 ساله دارند، در نظر بگیریم بر اساس اعداد اعلام شده به رقمی نزدیك به 2620 میلیارد تومان میرسیم.
بیشترین آلاینده متحرك تهران چیست؟ ۱۵/۷ درصد
برخی معتقدند در حالی بیشترین فشار روی مردم در استفاده از خودروی شخصی اعمال میشود كه این خودروها پایینترین سهم در آلودگی هوای تهران را دارند. پر بیراه نیست چرا كه استناد این افراد به آمارهای منتشر شده از سهم آلایندههای مختلف هواست كه نشان میدهد خودروهای شخصی چیزی كمی بیشتر از یكدرصد در آلودگی هوای تهران نقش دارند.
اما یكی از سهامداران عمده آلودگی هوای تهران كامیونها هستند. بر اساس آنچه شركت كنترل كیفیت هوای تهران اعلام كرده، بیشترین سهم در آلودگی هوای تهران به منابع متحرك اختصاص دارد. از میان این منابع متحرك كامیونها بیشترین سهم را دارند. كامیونهایی كه از ساعت 10 شب تا 6 صبح در شهر تردد میكنند.
در میان منابع متحرك، بیشترین میزان آلودگی به كامیونها با 7/15درصد اختصاص دارد. مدتی پیش علی پیرحسینلو، مشاور معاون حمل و نقل شهرداری تهران اعلام كرده بود در این بازه زمانی در تهران ۳۸۲۸ كامیون رفت و آمد میكنند. این طور به ماجرا نگاه كنید كه اگر فقط یك شب ممنوعیت برای تردد كامیونهای تهران اعمال شود بیش از 15درصد آلودگی هوای تهران كاهش مییابد. البته كه همین موضوع ممنوعیت تردد هم شده است توپی كه هر بار به زمین یكی از ارگانها فرستاده میشود. در میانه مقصر جلوه دادن شهرداری و پلیس راهور اما كامیونهای دیزلی در سطح شهر تهران آزادانه تردد میكنند.
زیان یك خانواده از آلودگی هوا چقدر است؟ ۱۲۰۰۰۰۰۰
اعداد و ارقام دیگری هم وجود دارد كه روی اعصاب و روان مردم راه میرود اما حتما توجیهی برای مسؤولان امر دارد كه بیخیال روان مردم و آسمان پاك شدهاند و همچنان اصرار به سیاستهای اشتباه خود دارند.
مصداق بارز این اعداد تعداد خودروهای تهران است. خودروسازان كه كمترین اهمیت را به جان انسانها میدهند و از هر روشی استفاده میكنند تا استانداردهای لازم برای كاهش آلایندگی را در خودروها رعایت نكنند، از این جهت تكلیفشان معلوم است.
جالب این كه بدانیم طی سه سال گذشته 25درصد به میزان خودروها در تهران اضافه شده است،خیابان تازهای احداث شده؟ بزرگراهی پدید آمده؟ حمل و نقل عمومی گسترش پیدا كرده؟ خط متروی تازهای شكل گرفته؟ پاسخ همه اینها منفی است.
از سهم پیادهروها گرفته شده و به خیابانها اضافه شده است. آدمها تبعید شدهاند به كرانه و خودروها جولان میدهند. جولان كه چه جولانی قفل شدهاند در خیابانها. آمارهای رسمی منتشر شده نشان میدهد سه سال پیش تهران چهار میلیون خودرو داشت كه اكنون این عدد رشد كرده و به پنج میلیون و صد هزار رسیده است.
با همه این اوصاف جالب این است كه بدانیم زیان هر فرد از خسارتهای آلودگی هوا چیزی نزدیك به 300 دلار است یعنی تقریبا برای یك خانواده سهنفره حدود 12میلیون تومان.
بنزین چقدر مقصر آلودگی هواست؟ ۷۵۰۰۰۰۰۰
اعداد میزان مصرف روزانه سوخت در ایران توابع مختلفی دارد و به همین دلیل تغییرات بسیار داشته است. پیش از سهمیهبندی بنزین آمارها حكایت از مصرف روزانه 95 میلیون لیتر در روز داشت. البته مدت كوتاهی پس از سهمیهبندی هم از سوی برخی مسؤولان اعلام شده كه نه تنها این آمار كاهش نداشته بلكه حالا به 102 میلیون لیتر در روز رسیده است! اما تازهترین این آمار كه از زبان مدیر عامل شركت ملی پخش فرآوردههای نفتی اعلام شده است حكایت از این دارد كه میانگین روزانه مصرف بنزین كشور در آذرماه به ۷۵ میلیون لیتر رسیده است. آن طور كه امیر وكیلزاده اعلام كرده همین میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته 16درصد كاهش داشته است.
آمار سایت كنترل كیفیت هوای تهران نشان میدهد در سال 97، شهروندان 26 روز پاك، 261 روز سالم و 59 روز ناسالم برای گروههای حساس را تجربه كردهاند، در حالی كه هیچ روزی در شرایط ناسالم یا بسیار ناسالم قرار نگرفت. امسال اما ركوردهای تازهای در تعطیلیها بابت آلودگی هوا ثبت شد. برای نخستینبار دانشگاهها تعطیل شدند و برای نخستینبار، مدارس ابتدایی یك هفته تعطیلی ممتد را تجربه كردند.
رشد چشمگیر كیفیت هوا در سال 97 با افزایش ظرفیت تولید بنزین با كیفیت ایران و رهایی از واردات بنزین همراه بود و از این رو، برخی رشد كیفیت بنزین را از دلایل عمده بهتر شدن كیفیت هوای شهرها دانستند.
اما پاییز امسال كه آلودگی هوای كمسابقهای شهرها را دربر گرفت، شركت ملی پالایش و پخش در چند مرحله گزارشها و آمارهایی ارائه كرد كه نشاندهنده سهم اندك بنزین در آلایندگی هوا بود و تعدد این گزارشها از آلودگی هوا به قدری زیاد است كه حتی نسبت به انگیزههای این حجم از اطلاعرسانی شبهه ایجاد میكند.
به عنوان مثال، 29 آذرماه خبرگزاری شانا به نقل از شركت كنترل كیفیت هوای تهران گزارش داد «منشأ بیش از ۸۰درصد آلودگی وسایل نقلیه شهر تهران مربوط به كامیونها، اتوبوسها و مینیبوسها گزارش شده كه از قضا سوخت مصرفی هیچكدام از آنها بنزین نیست؛ لذا مرتبط دانستن آلودگی هوا با بنزین بهطور كامل رد میشود.»