در مجموع باید گفت رسانه‌های ما در زمینه اطلاع‌رسانی صحیح به مردم به خصوص در شرایط حساس بسیار ضعیف عمل می‌كنند، اما این رسانه‌ها باید توجه داشته باشند تا زمانی كه با مردم صادق نباشند، راه را برای جریان‌های خبری بیگانه باز می‌كنند؛ اتفاقی كه به هیچ وجه به سود كشور و منافع ملی ما نیست. 

كارهایی بكنیم كه دوست داریم
همه ما معمولا در طول زندگی به كرات خبرهای منفی و نگران كننده را می‌شنویم كه تعدادی از آنها به زندگی شخصی و تعدادی از آنها به زندگی اجتماعی مان مربوط است. پس وقوع حوادث در زندگی همه انسان‌ها طبیعی است، اما اتفاقاتی كه در این مدت برای كشورمان رخ داده آن‌قدر بد و تلخ و آن‌چنان پرتعداد و پشت سر هم بود كه احساس می‌شود همه به نوعی دمغ اند و انرژی ندارند. بعد از شهادت سردارسلیمانی و همرزمانش به سبب مشاركت مردم در تشییع پیكرها، از تلخی این اتفاق كاسته شد به طوری كه مردم باور داشتند شهید سلیمانی از سردارسلیمانی قوی تر است. اما پس از آن اتفاقاتی رخ داد كه سلامت اجتماعی را تحت الشعاع قرار داد، آن هم با پیشینه اتفاقات مربوط به گران شدن بنزین كه محملی شد برای از دست رفتن شادابی اجتماعی به طوری كه این روزها همه جا مردم درباره این اتفاقات حرف می‌زنند و بیش از گذشته برای یافتن اخبار و تحلیل‌های جدید سرشان درگوشی‌ها و فضای مجازی است. ما مردم در مواجهه با این اخبار می‌توانیم دو گونه عمل كنیم، اول این كه مكرر اخبارمنفی را بشنویم و دنبال كنیم و انرژی‌های منفی را درون مان تلنبار كنیم و دوم این كه در عین خبرگیری از اوضاع، به روز بودن و همدردی با جامعه از وارد كردن فشارهای روانی به خود پرهیز كنیم. افراد هر جامعه دو دسته‌اند، عده‌ای كه تجربه و مهارت مدیریت هیجانات را دارند وعده‌ای كه از چنین توانایی‌هایی بی بهره‌اند. گروه اول قادرند دست به خود مراقبتی بزنند ولی گروه دوم دچار اضطراب می‌شوند و در نتیجه كیفیت زندگی، روابط اجتماعی و نقش‌هایی كه باید ایفا كنند تحت تاثیر قرار می‌گیرد. خطاب به گروه دوم باید گفت حوادثی كه در روزهای اخیر برای كشور اتفاق افتاد خارج از كنترل مردم بوده و آنها هیچ نقشی در بروزشان نداشته اند؛ پس درعین حال كه باید دست به همدلی زد ولی برای شكسته نشدن مقابل حوادث باید مدیریت به خرج داد و از خود مراقبت كرد. یكی از راه‌ها این است كه اخبار منفی را كمتر بخوانیم و بشنویم و باز نشر دهیم، درعوض بیشتر با خانواده و دوستان باشیم و برای تقویت روابط اجتماعی تلاش كنیم و به كارهای گروهی روی بیاوریم. اینها همه راه‌هایی برای خود مراقبتی است كه البته مراقبت از خود از هر فردی به فرد دیگر فرق می‌كند؛ زیرا افراد با انجام كارهای مختلف شاد می‌شوند و نمی‌شود برای همه نسخه‌ای واحد پیچید اما خلاصه این است كه برای دور شدن از غصه‌هایی كه این روزها بر جامعه هجوم آورده باید كارهایی را انجام داد كه به آن علاقه داریم و از آنها لذت می‌بریم. دراین میان البته نقش حاكمیت نیز درحفظ بهداشت روانی جامعه مهم است، حاكمیتی كه می‌تواند با روی آوردن به صداقت و شفافیت، در مسیر اعتمادسازی گام بردارد و برای كاهش نارضایتی‌ها تلاش كند.


تقویت سواد رسانه‌ای در شرایط اطلاع‌رسانی ضعیف
نحوه اطلاع‌رسانی رسانه‌های جریان اصلی ما در سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی نشان داد این رسانه‌ها در شرایط بحرانی به هیچ وجه موفق عمل نمی‌کنند. در چنین شرایطی، مردم برای پیگیری اخبار حوادثی از این دست به سراغ شبکه‌های اجتماعی می‌روند؛. شبکه‌هایی که چون نظارت کافی بر آنها وجود ندارد، صحت اخبارشان به هیچ وجه قابل تایید نیست.
در این وضعیت لازم است مخاطبان ما خود در جهت ارتقای سواد رسانه‌ای‌شان تلاش کنند. برای این منظور، مردم باید منابع رسانه‌ای خود را افزایش دهند و در زمینه دریافت اخبار به یک منبع اتکا نکنند. اصولا مراجعه به منابع متعدد برای دریافت یک خبر به مخاطب کمک می‌کند متوجه صحت و سقم آن خبر شود. البته این مساله به سواد رسانه‌ای افراد نیز بستگی دارد و بسته به سطح سواد رسانه‌ای افراد، لازم است نحوه استفاده آنها از رسانه‌ها متفاوت باشد. از این رو نمی‌توان به هر کسی توصیه کرد به منابع خبری متعدد مراجعه کند، زیرا بسیاری از افراد اساسا تاب تحمل دریافت حجم زیادی از اخبار منفی را ندارند. به همین دلیل، این افراد نباید در شرایط بحرانی، دائم به سراغ دریافت اخبار منفی از رسانه‌های متعدد بروند، زیرا این مساله روی روح و روان آنها تاثیر منفی می‌گذارد. حال با این که رسانه‌های جریان اصلی ما گاهی دچار ضعف در اطلاع‌رسانی می‌شوند، اما بازهم به مردم توصیه می‌شود برای این که در زمینه دریافت اخبار در شرایط بحرانی دچار سردرگمی نشوند تا حد ممکن به منابع رسمی مراجعه کنند و به صحت اخبار منتشرشده در منابع غیررسمی اعتماد نکنند. البته به صورت کلی، مردم وقتی با هر خبری حتی در رسانه‌های رسمی مواجه می‌شوند، باید با شک و تردید به آن خبر بنگرند و صحت و سقم آن را از منابع رسانه‌ای گوناگون بررسی کنند. همچنین لازم است مخاطبان تا از صحت یک موضوع مطلع نشده‌اند، آن را برای افراد دیگر منتشر نکنند. زیرا آحاد جامعه درجات سواد رسانه‌ای مختلفی دارند و ممکن است هر خبری روی ذهن آنها تاثیر منفی بگذارد. بنابراین کاربران باید از انتشار گسترده هر خبری که از صحت آن مطمئن نیستند، پرهیز کنند. با وجود این باید اذعان کرد در جریان خبررسانی حادثه سقوط هواپیما، رسانه‌های جریان اصلی ما نه سرعت لازم را در انتشار اخبار داشتند و نه اصول صحت و دقت را رعایت کردند؛ مسال‌های که در بلند مدت بدون شک به بی‌اعتمادی شدید مردم به رسانه‌های رسمی منجر می‌شود.
بنابراین متاسفانه در جریان سقوط هواپیمای اوکراینی نه فقط در حوزه نظامی با خطای انسانی مواجه بودیم، بلکه در حوزه اطلاع‌رسانی نیز اتفاق تاسف‌برانگیزی رخ داد. زیرا رسانه‌های ما از صحت یک خبر مطلع نبودند و با وجود این، دائم تحلیل‌ها و نظرات مختلف خود را در قالب خبر به خورد مردم می‌دادند. همان‌طور که دیدیم در سه روز نخست بعد از این حادثه شاهد این نارسایی از سوی رسانه‌ها بودیم که با وجود نداشتن اطلاعات کافی از اصل خبر، در تحلیل‌هایشان بر صحت یک نظریه ثابت‌نشده به عنوان نظریه‌ای متقن اصرار می‌ورزیدند. این در حالی است که اگر رسانه‌های ما باهوش بودند، باید تا زمان باز شدن جعبه سیاه این هواپیما از اظهار نظر درباره علت سقوط آن پرهیز می‌کردند.