سفیر آشوب

درباره حضور سفیر انگلیس در تجمعات غیرقانونی تهران

سفیر آشوب

 بعد از انتشار خبر مقصر بودن پدافند هوایی جمهوری اسلامی ایران در ساقط کردن هواپیمای اوکراینی، فضای کشور درگیر این مساله احساسی شد و چند نقطه در تهران شاهد تجمعات پراکنده‌ای از مردمی بود که برای ابراز همدردی با بازماندگان سانحه هوایی گرد هم جمع شده بودند. در این میان، اما تعدادی از حاضران شعارهای ساختار شکنانه از جنس راهپیمایی‌های غیر قانونی ماجرای گرانی بنزین سر دادند.
در میان این جمع، یک چهره‌ شناخته شده دیپلماتیک هم حضور داشت که با ادعای ابراز همدردی در جمع معترضان حاضر شد، اما روایت دیگری از ماجرا حاکی از این است که گویی او رهبری میدانی را نیز به عهده گرفته بود.  اصل خبر این بود که نیرو‌های انتظامی شنبه شب رابرت مک‌ایر، سفیر بریتانیا در تهران را به دلیل تحریک و ساماندهی تحرکات مشکوک در مقابل دانشگاه امیرکبیر برای ساعاتی بازداشت کردند.
حاضرانی که در صحنه بودند گفتند آقای سفیر عکس و فیلم از اتفاقات می‌گرفت و با معترضان گفت‌وگو می‌کرد. دور و بر او هم چند چهره معروف  جمع شده بودند و با او خوش و بش می‌کردند. نیروی انتظامی که نسبت به تحرکات آقای سفیر مشکوک شده بود، سراغ او رفت. مک‌ایر در بدو دستگیری صرفاً به زبان انگلیسی صحبت و از معرفی خود اجتناب کرده بود، اما بعد که دید نیروی انتظامی در انجام وظیفه قانونی خود جدی است، نطقش به زبان فارسی باز شد و خود را معرفی و سمت دیپلماتیکش را عنوان کرد.
حضور سفیر انگلیس در چنین تجمعی آن‌قدر دور از پروتکل‌های دیپلماتیک است که سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه کشورمان در این باره گفت: وقتی پلیس به من اعلام کرد فردی دستگیر شده که ادعا می‌کند سفیر انگلستان است، گفتم غیرممکن است! فقط پس از مکالمه تلفنی با او ، با تعجب او را شناسایی کردم. عراقچی می‌افزاید: راب مک ایر بازداشت نشده است، اما به عنوان یک بیگانه ناشناس در یک گردهمایی غیرقانونی دستگیر شد.
 طلبکاری وزارت خارجه انگلیس
البته بازداشت مک‌ایر چند ساعتی بیشتر طول نکشید و با پادرمیانی وزارت خارجه آزاد شد. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه در توییتر نوشته 15 دقیقه پس از اعلام دستگیری سفیر انگلیس از سوی نیروی انتظامی و گفت‌وگوی تلفنی با او، مک ایر آزاد شده است.
اما با توجه به روحیات گستاخانه و طلبکارانه غربی‌ها طبیعی بود انگلیس زیر بار این ماجرا نرود. به همین دلیل بود که سفیر انگلیس بعد از آزادی در توییتی دلیل حضور خود در مراسم یادبود قربانیان سقوط هواپیمای اوکراینی را توضیح داد. او نوشت: «تاکید می‌کنم من در هیچ تظاهراتی شرکت نکردم!‌ من به مراسم یادبود افرادی که در سانحه ناگوار سقوط هواپیمای PS752 بودند رفتم. طبیعی‌ است نسبت به کشته‌شدگان ادای احترام کنم، تعدادی از آنها بریتانیایی بودند.»
بعد از بازداشت مک ایر، وزارت خارجه انگلیس هم طلبکارانه و بدون این‌که توضیح دهد به چه حقی سفیرش در یک تجمع غیر قانونی شرکت کرده، با صدور بیانیه‌ای به این اتفاق واکنش نشان داد.  اسکای نیوز در همین زمینه نوشت: دومینیک راب، وزیر خارجه انگلیس بازداشت سفیر این کشور در ایران را مغایر با قوانین بین‌المللی دانسته و گفته بازداشت سفیر ما در تهران بدون هیچ توضیحی، نقض فاحش قوانین بین‌المللی است. دولت ایران در لحظه حساسی قرار دارد.
لحن گستاخانه وزیر خارجه انگلیس در ادامه این متن مشهود است. آنجا که با ادبیاتی طلبکارانه نوشت: ایران می‌تواند به دولتی یاغی تبدیل شود و انزوای اقتصادی و سیاسی متعاقب آن را  ادامه دهد یا گام‌هایی را برای کاهش تنش‌ها و تعامل در مسیر دیپلماتیک بردارد. این نوع اظهارات از سوی مقامات انگلیسی و همچنین رفتار سفیر این کشور البته بی‌سابقه نیست و پس از پیروزی انقلاب اسلامی بارها شاهد مداخله انگلیس در امور داخلی ایران بودیم. به عنوان مثال بعد از انتخابات مجلس هفتم،‌ جک استراو، وزیر خارجه وقت انگلیس مدعی شد جریان انتخابات در ایران به علت رد صلاحیت‌های گسترده ناقص است.  بعد از ماجرای ترور دانشمندان هسته‌ای در هشتم آذر سال 90 هم برخی مدارک حکایت از نقش سرویس اطلاعاتی انگلیس در این ترورها داشت که همین مساله به تجمعات اعتراضی در مقابل سفارت انگلیس در تهران و نهایتا هجوم برخی معترضان به سفارت انگلیس منجر شد.
حالا با این سابقه روشن، تعجبی ندارد دوباره یک مقام دیپلماتیک انگلیس مقیم ایران فضا را برای تحریک اجتماعی مناسب ببیند و در یک تجمع غیر قانونی شرکت کند و بعد از این‌که با برخورد نیروی انتظامی مواجه شد بهانه بیاورد که تنها برای ابراز همدردی در جمع عزاداران حاضر شده است.  
 واکنش وزارت خارجه و نمایندگان مجلس
به دنبال حضور سفیر انگلیس در تجمعی غیرقانونی در ایران، رابرت مک ایر به دلیل رفتار نامتعارف و حضور در تجمعات غیرقانونی از سوی دستیار وزیر خارجه و مدیر کل اروپا به وزارت خارجه فراخوانده شد و مراتب اعتراض رسمی جمهوری اسلامی به وی و دولت انگلیس ابلاغ شد. در این دیدار به مک ایر یادآوری شد حضور سفرای خارجی در تجمعات غیرقانونی هیچ تناسبی با مسوولیت‌های سفیر به عنوان نماینده سیاسی کشور متبوع او ندارد و مخالف مفاد کنوانسیون ۱۹۶۱ روابط دیپلماتیک وین است و دولت انگلیس باید در این خصوص توضیح دهد.
برخی نمایندگان مجلس از جمله حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده شاهین‌شهر، علیرضا سلیمی نماینده محلات، عباس گودرزی نماینده بروجرد هم در تذکرهایی در صحن علنی دیروز مجلس خواهان برخورد با این سفیر و حتی فراهم آوردن مقدمات خروج او از ایران شدند.
 هیچ کشوری چنین رفتاری را از سوی سفرای خارجی نمی‌پذیرد
محسن پاک‌آیین، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان هم در گفت‌وگو با جام‌جم اقدام مک ایر برای حضور در یک تجمع غیرقانونی را مصداق بارز نقض موازین بین‌المللی دانست و گفت: به هیچ وجه این رفتار از تکالیف و وظایف یک مقام دیپلماتیک به عنوان سفیر در یک کشور خارجی نیست.
وی با بیان این‌که رفتار جمهوری اسلامی ایران با این سفیر همراه با رافت و احترام بود، خاطرنشان کرد: اگر چنین رفتاری از سوی یک سفیر در  کشورهای دیگر صورت بگیرد ممکن است با این واکنش نرم همراه نباشد و حتی این اقدام دخالت کشور خارجی در امور داخلی کشور دیگر تلقی می‌شود و محتمل است به بازداشت های طولانی و حتی اخراج سفیر منجر شود.
سفیر پیشین ایران در آذربایجان ادامه داد: کار مک ایر غیر از حضور در تجمعی غیرقانونی، اقدامی مخفیانه بود. او در جریان حضور در این تجمع، وقتی مورد سوال قرار می‌گیرد ابتدا کوشید با زبان انگلیسی خود را گردشگر معرفی و هویت اصلی خود را به عنوان سفیر و دیپلمات خارجی مخفی کند اما با جدیت ماموران انتظامی ناچار شد با زبان فارسی هویت خود را اعلام کند. این رفتار مخفیانه خلاف قاعده است چون تمام تحرکات مقام‌های دیپلماتیک در یک کشور خارجی باید شفاف و روشن و با اطلاع وزارت خارجه باشد. به عبارت دیگر حتی می توان رفتار مخفیانه او را به جاسوسی تعبیر کرد.