نگاهی به سناریوهای مختلفی كه دانشمندان برای پایان شیوع بیماری كووید-19 ارائه میكنند
قصه كرونا چطور تمام میشود؟
با وجود تمام تلاشهای جهانی در كنترل كروناویروس جدید (با نام اختصاری SARS-CoV-2 به معنای سندرم تنفسی شدید و ناگهانی ویروس كرونای۲) هر روز نقاط بیشتری از دنیا گرفتار این ویروس و بیماری كووید-19 (COVID-19) ناشی از آن میشوند و آمار مبتلایان رو به افزایش است. فقط در مدت دو ماه، این ویروس كه اولین بار در بازار فروش گوشت آبزیان در چین مشاهده شد، مرزهای آن كشور را درنوردید و بیش از ۸۲ هزار نفر در جهان را آلوده كرد و جان حدود 3000 نفر را به كام مرگ كشید. البته باید گفت این بیماری هم مانند بیماریهای شیوعیافته گذشته سرانجام به پایان خواهد رسید. اما سؤال عمومی در شرایط فعلی این است كه سناریوی پایان این بیماری چگونه خواهد بود؟
متخصصان میگویند، یك احتمال، افزایش قوای سیستم ایمنی بدن است كه باعث میشود افراد در برابر این بیماری مصون شوند و این شرایط معمولا پس از یكبار ابتلا به نوع خفیف بیماری یا واكسیناسیون اتفاق میافتد. اما احتمال دیگر این است كه این بیماری به گردش خود ادامه میدهد و موقعیتش را به شكل ویروس رایج سیستم تنفسی تثبیت میكند.
روند آلودگی ویروس كرونای جدید
در مرحله فعلی آلودگی این ویروس، بعید است شیوع آن فقط به چند مكان محدود شود. به گفته یكی از محققان اپیدمیشناسی دانشگاه میشیگان «با وجود این كه به نظر میرسد احتمال ابتلا در برخی نقاط دنیا كم است، اما همه مردم دنیا در معرض خطر هستند.»
محققان مركز كنترل بیماری و پیشگیری ایالات متحده میگویند در حال حاضر شیوع این بیماری به دو معیار مربوط به همهگیری جهانی دست یافته است.
ویروس كرونای جدید میتواند افراد را آلوده و بیمار كند و دیگر اینكه بهراحتی از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. هرقدر این ویروس جوامع بیشتری را آلوده كند، به معیار سوم خود كه گسترش جهانی آن است، نزدیكتر میشود.
حدود ۹۵درصد از موارد ابتلا در چین كه مركز شیوع است رخ داده و تاكنون حدود 70 كشور دیگر را درگیر كرده است. محققان اپیدمیشناسی بهترین روش كنترل این ویروس و كندكردن روند شیوع آن را اقداماتی نظیر قرنطینه و ایجاد محدودیت در تعداد سفرها میدانند.
اما كنترل این ویروس به چند دلیل بسیار مشكل است. اول اینكه خیلی آسان از فردی به فرد دیگر منتقل میشود و دوره نهفتگی طولانی دارد. در ضمن، تمام اقداماتی كه در برابر آن انجام میشود، براساس اطلاعات محدودی است كه از این نوع ویروس داریم و شناخت ما از آن هنوز كافی نیست. زمان قرنطینه معمولا ۱۴ روز است، زیرا در بررسیهای اولیه، دوره نهفتگی این بیماری ۱۴ روز اعلام شده بود. اما اكنون مشخص شده كه این دوره در برخی از افراد بسیار طولانیتر هم میشود. مثلا، علائم بیماری در یك بیمار ۷۰ ساله چینی، پس از ۲۷ روز مشخص شد.
رایجترین شكل گسترش این ویروس، از طریق ذرات ناشی از تنفس افراد آلوده و تماس با آنهاست. شواهدی نیز در دست است كه این ویروس پیش از بروز علائم میتواند شیوع یابد. با این حال این موضوع هنوز در دست بررسی است. همچنین ممكن است این ویروس در منطقهای گسترش پیدا كند و پس از آنكه كاملا شایع شد، از وجود آن باخبر شویم. علاوه بر این، تظاهرات بیماری در بسیاری از افراد خفیف است و نمیتوان آن را بهآسانی از بیماریهای دیگر مانند سرماخوردگی تشخیص داد.
بنا به گفته محققان اپیدمیشناسی دانشگاه میشیگان، تنها دو راه افزایش قوای ایمنی بدن از راه ابتلا به ویروس یا استفاده از واكسیناسیون برای پایان دادن به شیوع این بیماری پیش روی بشریت است. در واقع ویروس یا كاملا حذف شده و به دیگران منتقل نمیشود یا به چرخه بیماریزایی خود ادامه میدهد و به یكی از ویروسهای رایج سیستم تنفسی تبدیل میشود.
واكسیناسیون، روشی برای
كنترل بیماری
در شرایط فعلی محققان و مسؤولان منتظر ننشستهاند تا ببینند ویروس كرونای جدید چه كار خواهد كرد. محققان سراسر دنیا برای كشف واكسن یا درمانی مناسب برای ویروس كرونای جدید در تلاشند. از آنجا كه این ویروس، خود را میان جمعیت انسانی تثبیت كرده است، واكسیناسیون، تنها روش از
میان بردن آن است.
اخیرا محققان ساختار نوعی پروتئین را بررسی كردهاند كه ویروس كرونای جدید به آن چسبیده و سلولهای انسان را آلوده میكند. این كشف میتواند به تولید واكسن منجر شود. محققان میگویند اگر به بدن افراد نوعی واكسن براساس این نوع پروتئین تزریق شود، بدن آنها شروع به تولید پادتن علیه آن كرده و وقتی در برابر ویروس كرونای جدید قرار گیرند، از ابتلا مصون خواهند ماند. اما مشكل تولید واكسن، طولانی شدن فرآیند آزمایش آن روی حیوانات و سپس انسان است. بنابراین در دورههای شیوع یك بیماری ویروسی نمیتوان به واكسن دل خوش كرد. همچنین محققان، حتی با تولید واكسن، كماكان بر این باورند كه ویروس كرونای جدید بهزودی از میان نمیرود و به نظر میآید بهسادگی نابود نشود.
انتشار طبیعی ویروسها
محققان میگویند همهگیری زمانی تمام میشود كه از تعداد افراد مستعد بیماری كم شود. مثلا در همهگیری آنفلوآنزای اسپانیایی در سال 1297 شمسی/ ۱۹۱۸ میلادی كه
۵۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا شدند، بسیاری از سربازان كه برای جنگ جهانی اول در پادگانها و نزدیك هم بودند، گرفتار این بیماری شدند. اما پس از پایان جنگ، وقتی سربازها پراكنده شدند، از سرعت شیوع آنفلوآنزا هم كاسته شد و در نهایت سیستم ایمنی بدن افرادی كه از این بیماری جان سالم بهدر برده بودند، در برابر آنفلوآنزا مقاوم شد و این ویروس مانند زمان شیوع خود، دیگران را آلوده نكرد.
در واقع وقتی ویروس از بدن فردی به فرد دیگر منتقل میشود، اگر آن فرد مستعد ابتلا نباشد، ویروس قدرت خود را از دست میدهد و این زنجیره قطع میشود.
همچنین اگر ویروس كرونای جدید مانند بسیاری از گونههای آنفلوآنزا (یا ویروسهای كرونایی كه باعث سرماخوردگی میشوند) باشد، در فصول گرم سال بیماریزایی خود را از دست میدهد. اما با شروع پاییز و زمستان، فعالیتش دوباره شروع میشود. با اینحال، بنا به گفته محققان مركز كنترل و پیشگیری بیماری آمریكا، هنوز خیلی زود است كه بتوان در مورد عملكرد این ویروس چنین نتیجهای گرفت. طبق این فرضیه، شرایط زیستمحیطی میتواند روی وضع انتقال ویروس موثر باشد و به همین دلیل است كه برخی ویروسها فصلی هستند. اما كاملا مشخص نیست كه آیا ویروسهایی مانند آنفلوآنزا، در مناطق استوایی شبیه باشند و به اندازه مناطق گرمسیری فعالیت كنند.
احتمال دیگری كه میتوان برای آینده كرونا ویروس جدید متصور شد، بروز جهش در آن است. ممكن است بخت و اقبال یار ما باشد و این ویروس بهگونهای مفید دستخوش جهش شود تا دیگر نتواند به آسانی افراد را مبتلا كند. در این مورد میتوان به ویروس سارس (SARS) كه نوع دیگری از ویروس كروناست، اشاره كرد. ویروس سارس، در زمان شیوع خود تا ۲۶ كشور را آلوده كرد. اما این ویروس به دلیل بهداشت صحیح عمومی بهخوبی كنترل شد و همچنین جهشهای تصادفی معمول در ویروسها، ویروس سارس را به ویروسی تبدیل كرد كه نمیتوانست به راحتی گذشته به انسان منتقل شود.
در آخر، چه كار میتوان كرد؟
با تمام شرایط پیشآمده حتی اگر نتوانیم رفتار آینده ویروس كرونای جدید را پیشبینی كنیم، میتوانیم برای كاهش تعداد افراد مبتلا اقداماتی انجام دهیم.
از این اقدامات میتوان به غربالگری و آزمایشهای سریع ویروس، قرنطینه كردن افراد مبتلا، لغو گردهماییها، قرنطینههای داوطلبانه در خانه و رعایت مسائل بهداشت عمومی و فردی اشاره كرد. با این روشها میتوان جلوی شیوع گسترده بیماری كووید-19 را گرفت.
منبع: Live Science
ویروسی با قدرت پایدار
بنا به گفته یكی از محققان و متخصصان بیماریهای عفونی در دانشگاه وندربیلت در تنسی، بعید است ویروس كرونای جدید كه بهآسانی به بدن افراد مختلف سرایت میكند، كاملا از میان برداشته شود.
بنا به نظر سازمان بهداشت جهانی، ریشهكن كردن یك بیماری دشوار است و بهندرت میتوان به چنین موفقیتی دست یافت. برای تحقق این امر باید با تمام ابزارهای لازم، در روند انتقال ویروس اختلال ایجاد كرد و همچنین ابزارهای تشخیصی دقیقی در دست داشت. همچنین تنها بدن انسان باید محل فعالیت آن ویروس خاص باشد. حتی اگر ویروس كرونا در انسان ریشهكن شود، اگر بتواند به بقای خود در حیوانات ادامه دهد، احتمال اینكه با ساختاری جدیدتر دوباره به چرخه بیماریزایی در انسان برگردد، بسیار زیاد است.
این احتمال هم وجود دارد كه این ویروس تبدیل به بیماری فصلی شود و هر سال همراه با بیماریهای دیگر مانند ویروسهای سرماخوردگی و آنفلوآنزا بازگردد. اما در دورههای بعدی چرخه این ویروس، به دلیل افزایش توانایی سیستم ایمنی افراد از قدرت آن كاسته میشود. البته هنوز كاملا مشخص نیست كه آیا افراد مبتلا، پس از بهبود باز هم به بیماری كووید-19 ناشی از این ویروس آلوده شوند یا خیر.
برخی ویروسها مانند ویروس سرخك پس از واكسیناسیون دیگر نمیتوانند افراد واكسینهشده را مبتلا كنند. اما برخی ویروسهای كرونا میتوانند افرادی را كه سیستم ایمنی بدنشان در طول زمان ضعیف شده دوباره مبتلا كنند.
گاهی اوقات هم احتمال دارد برخی ویروسها دچار جهشهای نامطلوبی شده و آنقدر قوی شوند كه به طور كامل سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا را از بین ببرند. اما خوشبختانه هنوز محققان با چنین جهشی در ویروسهای كرونا مواجه نشدهاند و تمام ویروسهای كرونای شناختهشده، ساختار و عملكردی شبیه هم دارند.
با تمام این بررسیها نمیتوان رفتار آینده ویروس را با دقت بالا پیشبینی كرد. برخی از این ویروسها بارها عود میكنند. مثلا ویروس بیماری سارس، نرخ جهش تقریبا پایینی دارد و نمیتواند بارها رخ دهد.
اما در مقابل آن، ویروس آنفلوآنزا بالاترین نرخ جهش را داشته و افراد را بارها گرفتار خود میكند. اگر ویروس كرونای جدید بتواند در ماههای آینده جهش یابد، بنابراین واكسنهایی كه امروز محققان میسازند، در زمان شدت یافتن دوباره این ویروس مؤثر نخواهد بود.
روند آلودگی ویروس كرونای جدید
در مرحله فعلی آلودگی این ویروس، بعید است شیوع آن فقط به چند مكان محدود شود. به گفته یكی از محققان اپیدمیشناسی دانشگاه میشیگان «با وجود این كه به نظر میرسد احتمال ابتلا در برخی نقاط دنیا كم است، اما همه مردم دنیا در معرض خطر هستند.»
محققان مركز كنترل بیماری و پیشگیری ایالات متحده میگویند در حال حاضر شیوع این بیماری به دو معیار مربوط به همهگیری جهانی دست یافته است.
ویروس كرونای جدید میتواند افراد را آلوده و بیمار كند و دیگر اینكه بهراحتی از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. هرقدر این ویروس جوامع بیشتری را آلوده كند، به معیار سوم خود كه گسترش جهانی آن است، نزدیكتر میشود.
حدود ۹۵درصد از موارد ابتلا در چین كه مركز شیوع است رخ داده و تاكنون حدود 70 كشور دیگر را درگیر كرده است. محققان اپیدمیشناسی بهترین روش كنترل این ویروس و كندكردن روند شیوع آن را اقداماتی نظیر قرنطینه و ایجاد محدودیت در تعداد سفرها میدانند.
اما كنترل این ویروس به چند دلیل بسیار مشكل است. اول اینكه خیلی آسان از فردی به فرد دیگر منتقل میشود و دوره نهفتگی طولانی دارد. در ضمن، تمام اقداماتی كه در برابر آن انجام میشود، براساس اطلاعات محدودی است كه از این نوع ویروس داریم و شناخت ما از آن هنوز كافی نیست. زمان قرنطینه معمولا ۱۴ روز است، زیرا در بررسیهای اولیه، دوره نهفتگی این بیماری ۱۴ روز اعلام شده بود. اما اكنون مشخص شده كه این دوره در برخی از افراد بسیار طولانیتر هم میشود. مثلا، علائم بیماری در یك بیمار ۷۰ ساله چینی، پس از ۲۷ روز مشخص شد.
رایجترین شكل گسترش این ویروس، از طریق ذرات ناشی از تنفس افراد آلوده و تماس با آنهاست. شواهدی نیز در دست است كه این ویروس پیش از بروز علائم میتواند شیوع یابد. با این حال این موضوع هنوز در دست بررسی است. همچنین ممكن است این ویروس در منطقهای گسترش پیدا كند و پس از آنكه كاملا شایع شد، از وجود آن باخبر شویم. علاوه بر این، تظاهرات بیماری در بسیاری از افراد خفیف است و نمیتوان آن را بهآسانی از بیماریهای دیگر مانند سرماخوردگی تشخیص داد.
بنا به گفته محققان اپیدمیشناسی دانشگاه میشیگان، تنها دو راه افزایش قوای ایمنی بدن از راه ابتلا به ویروس یا استفاده از واكسیناسیون برای پایان دادن به شیوع این بیماری پیش روی بشریت است. در واقع ویروس یا كاملا حذف شده و به دیگران منتقل نمیشود یا به چرخه بیماریزایی خود ادامه میدهد و به یكی از ویروسهای رایج سیستم تنفسی تبدیل میشود.
واكسیناسیون، روشی برای
كنترل بیماری
در شرایط فعلی محققان و مسؤولان منتظر ننشستهاند تا ببینند ویروس كرونای جدید چه كار خواهد كرد. محققان سراسر دنیا برای كشف واكسن یا درمانی مناسب برای ویروس كرونای جدید در تلاشند. از آنجا كه این ویروس، خود را میان جمعیت انسانی تثبیت كرده است، واكسیناسیون، تنها روش از
میان بردن آن است.
اخیرا محققان ساختار نوعی پروتئین را بررسی كردهاند كه ویروس كرونای جدید به آن چسبیده و سلولهای انسان را آلوده میكند. این كشف میتواند به تولید واكسن منجر شود. محققان میگویند اگر به بدن افراد نوعی واكسن براساس این نوع پروتئین تزریق شود، بدن آنها شروع به تولید پادتن علیه آن كرده و وقتی در برابر ویروس كرونای جدید قرار گیرند، از ابتلا مصون خواهند ماند. اما مشكل تولید واكسن، طولانی شدن فرآیند آزمایش آن روی حیوانات و سپس انسان است. بنابراین در دورههای شیوع یك بیماری ویروسی نمیتوان به واكسن دل خوش كرد. همچنین محققان، حتی با تولید واكسن، كماكان بر این باورند كه ویروس كرونای جدید بهزودی از میان نمیرود و به نظر میآید بهسادگی نابود نشود.
انتشار طبیعی ویروسها
محققان میگویند همهگیری زمانی تمام میشود كه از تعداد افراد مستعد بیماری كم شود. مثلا در همهگیری آنفلوآنزای اسپانیایی در سال 1297 شمسی/ ۱۹۱۸ میلادی كه
۵۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا شدند، بسیاری از سربازان كه برای جنگ جهانی اول در پادگانها و نزدیك هم بودند، گرفتار این بیماری شدند. اما پس از پایان جنگ، وقتی سربازها پراكنده شدند، از سرعت شیوع آنفلوآنزا هم كاسته شد و در نهایت سیستم ایمنی بدن افرادی كه از این بیماری جان سالم بهدر برده بودند، در برابر آنفلوآنزا مقاوم شد و این ویروس مانند زمان شیوع خود، دیگران را آلوده نكرد.
در واقع وقتی ویروس از بدن فردی به فرد دیگر منتقل میشود، اگر آن فرد مستعد ابتلا نباشد، ویروس قدرت خود را از دست میدهد و این زنجیره قطع میشود.
همچنین اگر ویروس كرونای جدید مانند بسیاری از گونههای آنفلوآنزا (یا ویروسهای كرونایی كه باعث سرماخوردگی میشوند) باشد، در فصول گرم سال بیماریزایی خود را از دست میدهد. اما با شروع پاییز و زمستان، فعالیتش دوباره شروع میشود. با اینحال، بنا به گفته محققان مركز كنترل و پیشگیری بیماری آمریكا، هنوز خیلی زود است كه بتوان در مورد عملكرد این ویروس چنین نتیجهای گرفت. طبق این فرضیه، شرایط زیستمحیطی میتواند روی وضع انتقال ویروس موثر باشد و به همین دلیل است كه برخی ویروسها فصلی هستند. اما كاملا مشخص نیست كه آیا ویروسهایی مانند آنفلوآنزا، در مناطق استوایی شبیه باشند و به اندازه مناطق گرمسیری فعالیت كنند.
احتمال دیگری كه میتوان برای آینده كرونا ویروس جدید متصور شد، بروز جهش در آن است. ممكن است بخت و اقبال یار ما باشد و این ویروس بهگونهای مفید دستخوش جهش شود تا دیگر نتواند به آسانی افراد را مبتلا كند. در این مورد میتوان به ویروس سارس (SARS) كه نوع دیگری از ویروس كروناست، اشاره كرد. ویروس سارس، در زمان شیوع خود تا ۲۶ كشور را آلوده كرد. اما این ویروس به دلیل بهداشت صحیح عمومی بهخوبی كنترل شد و همچنین جهشهای تصادفی معمول در ویروسها، ویروس سارس را به ویروسی تبدیل كرد كه نمیتوانست به راحتی گذشته به انسان منتقل شود.
در آخر، چه كار میتوان كرد؟
با تمام شرایط پیشآمده حتی اگر نتوانیم رفتار آینده ویروس كرونای جدید را پیشبینی كنیم، میتوانیم برای كاهش تعداد افراد مبتلا اقداماتی انجام دهیم.
از این اقدامات میتوان به غربالگری و آزمایشهای سریع ویروس، قرنطینه كردن افراد مبتلا، لغو گردهماییها، قرنطینههای داوطلبانه در خانه و رعایت مسائل بهداشت عمومی و فردی اشاره كرد. با این روشها میتوان جلوی شیوع گسترده بیماری كووید-19 را گرفت.
منبع: Live Science
ویروسی با قدرت پایدار
بنا به گفته یكی از محققان و متخصصان بیماریهای عفونی در دانشگاه وندربیلت در تنسی، بعید است ویروس كرونای جدید كه بهآسانی به بدن افراد مختلف سرایت میكند، كاملا از میان برداشته شود.
بنا به نظر سازمان بهداشت جهانی، ریشهكن كردن یك بیماری دشوار است و بهندرت میتوان به چنین موفقیتی دست یافت. برای تحقق این امر باید با تمام ابزارهای لازم، در روند انتقال ویروس اختلال ایجاد كرد و همچنین ابزارهای تشخیصی دقیقی در دست داشت. همچنین تنها بدن انسان باید محل فعالیت آن ویروس خاص باشد. حتی اگر ویروس كرونا در انسان ریشهكن شود، اگر بتواند به بقای خود در حیوانات ادامه دهد، احتمال اینكه با ساختاری جدیدتر دوباره به چرخه بیماریزایی در انسان برگردد، بسیار زیاد است.
این احتمال هم وجود دارد كه این ویروس تبدیل به بیماری فصلی شود و هر سال همراه با بیماریهای دیگر مانند ویروسهای سرماخوردگی و آنفلوآنزا بازگردد. اما در دورههای بعدی چرخه این ویروس، به دلیل افزایش توانایی سیستم ایمنی افراد از قدرت آن كاسته میشود. البته هنوز كاملا مشخص نیست كه آیا افراد مبتلا، پس از بهبود باز هم به بیماری كووید-19 ناشی از این ویروس آلوده شوند یا خیر.
برخی ویروسها مانند ویروس سرخك پس از واكسیناسیون دیگر نمیتوانند افراد واكسینهشده را مبتلا كنند. اما برخی ویروسهای كرونا میتوانند افرادی را كه سیستم ایمنی بدنشان در طول زمان ضعیف شده دوباره مبتلا كنند.
گاهی اوقات هم احتمال دارد برخی ویروسها دچار جهشهای نامطلوبی شده و آنقدر قوی شوند كه به طور كامل سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا را از بین ببرند. اما خوشبختانه هنوز محققان با چنین جهشی در ویروسهای كرونا مواجه نشدهاند و تمام ویروسهای كرونای شناختهشده، ساختار و عملكردی شبیه هم دارند.
با تمام این بررسیها نمیتوان رفتار آینده ویروس را با دقت بالا پیشبینی كرد. برخی از این ویروسها بارها عود میكنند. مثلا ویروس بیماری سارس، نرخ جهش تقریبا پایینی دارد و نمیتواند بارها رخ دهد.
اما در مقابل آن، ویروس آنفلوآنزا بالاترین نرخ جهش را داشته و افراد را بارها گرفتار خود میكند. اگر ویروس كرونای جدید بتواند در ماههای آینده جهش یابد، بنابراین واكسنهایی كه امروز محققان میسازند، در زمان شدت یافتن دوباره این ویروس مؤثر نخواهد بود.
تیتر خبرها