رادیو نمایش فراخوانی برای حضور گروههای تئاتری در این فضا منتشر كرده است
با رادیو، تئاتر تعطیل نیست
كرونا كه دیگر شنیدن اسمش عادت هر روزهمان شده، این روزها زندگی همه ما را به شكلی تصرف و درگیر خود كرده است اما امروز خیلی كاری به آن نداریم و میخواهیم از اتفاقی بگوییم كه این روزها توسط رادیو نمایش رقم خورده، ماجرا از این قرار است كه بعد از بریده شدن پایمان از سالنهای تئاتر و دیگر تجمعهای هنری، رادیو نمایش از گروههای علاقهمند دعوت كرده تا كارهای خود را به شكل نمایش رادیویی برای مخاطبانشان ارائه دهند، اتفاقی كه علاوه بر تئاتریها این فرصت را فراهم میكند تا من و شما هم بتوانیم شنونده بخشی از نمایشهایی باشیم كه هر كدام داستانی دارند. البته كه این قضیه شاید خیلی به نمایشنامهخوانی نزدیك باشد اما مدیر رادیو مایش میگوید تمهیداتی را در نظر گرفتهاند تا این تمایز هر چه بیشتر به چشم بیاید. القصه كه این اتفاق باعث شد تا ما به سراغ تئاتریها برویم و از آنها جویای ویژگیهای این ماجرا شویم.
حمیدرضا افتخاری مدیر رادیو نمایش
شروع ماجرا: طبیعتا تغییر یا بهتر بگویم تحمیل سبك زندگی جدید رسانه را نیز تحتتاثیر قرار میدهد. درحالی كه گروههای تئاتری امكان ارائه نمایش در سالنها را ندارند، در راستای حمایت از این گروهها تصمیم گرفتیم تا به این شكل چراغ تئاتر را در كشور زنده نگه داریم.
البته فراخوان پیش از سال جدید انجام شد و چند تجربه محدود و موثر هم داشتیم، همین تجربه باعث شد آن را فراگیر كنیم و به عنوان یك فراخوان عمومی اعلامش كنیم تا هر گروه تئاتری كه امكان تبدیل نمایش خود به یك نمایش رادیویی را دارد اعلام امادگی كند و نمایش خود را به صورت رادیویی به مخاطبان خود ارائه
دهد.
پیامد این اتفاق: بخش بزرگی از یك كار هنری ارائه تفكرات گروه است و این جدای بخش مادی آن است، به همین دلیل وقتی فرصتی برای ارائه نباشد حتما هنرمند دچار رخوت و احساس یاس میشود، ازهمین رو تصور میكنم این فرصت كمك كند تا شور و شوق به جامعه تئاتر برگردد، هرچند ما تمهیدی برای حمایت مالی از این گروهها هم داریم.
ملاك انتخاب: نمایشهایی كه امكان تبدیل به نسخه رادیویی را داشته باشند و از نمایشنامهای بهره ببرند كه در چارچوب سیاستهای صداوسیما باشد.
چهرهها هم میآیند؟ ابتدا اعلام آمادگی گروهها مهم است، بعد از آن به ترتیب اعلام و البته بعد از بررسی مواردی كه قبلا عرض شد كارها انتخاب میشود، در ضمن هماهنگیهای با خانه تاتر هم صورت گرفته تا این نهاد نیز به انجام فراخوان كمك كند.
بازخوردها: در همین فرصت كوتاه و دو روزهای كه فراخوان اعلام شده است بازخوردهای خوبی گرفتهایم اما هنوز برای اظهار نظر درباره سرنوشت طرح كمی زود است، دوستان علاقهمند میتوانند در برنامه استودیو هشت رادیو نمایش كه اخبار این اقدام را پیگیری كنند.
كارآفرینی و حمایت: در این طرح زحمت گروهها بیاجر نیست و تلاش شده تا بودجهای برای حمایت مالی از گروهها تامین شود، اما همانطور كه گفتم نفس اجرا مهم است كه ارتباط مجدد مخاطب تئاتر را با گروههای نمایشی برقرار میكند.
تفاوت با نمایشنامهخوانی: این بحث كمی تخصصی است و شاید در این مجال نگنجد، نمایش رادیویی تفاوتهای ماهوی با نمایشنامهخوانی دارد كه از جمله آنها كارگردانی برای اجرای صدا پایه، بهرهگیری از جلوههای صوتی (افكت)، توجه به منظر (پرسپكتیو) صدا و موارد دیگر است.
اصول بهداشتی: با توجه به اینكه تولید نمایشهای رادیویی در حال حاضر انجام میشود و این تولیدات با حفظ فاصلهگذاری مورد نظر وزارت بهداشت و با رعایت موازین بهداشتی انجام میشود، مشكلی برای ضبط این نمایشها وجود ندارد و تمهیدات لازم برای حفظ سلامت افراد اندیشیده شده است.
یك اتفاق دیگر: علاوهبر این فراخوان، رادیو نمایش در حوزه نمایشنامهنویسی نیز برنامهای دارد كه تحت عنوان یك مسابقه نمایشنامهنویسی انجام خواهد شد، فراخوان این مسابقه نیز از اول اردیبهشتماه اعلام میشود و علاقهمندان به حوزه نمایش رادیویی میتوانند در این مسابقه شركت كنند.
بازگشت تلهتئاتر به تلویزیون
در كنار رادیو، تلویزیون هم قرار است تا دوباره به سراغ تئاتر برود و مثل قدیمترها كه تلهتئاتر پای ثابت بخشی از برنامهها بهخصوص در شبكه چهار بود، اتفاق تازهای را رقم بزند. موضوعی كه حتما میتواند نقطه عطفی برای پیوند دوباره تلویزیون با دنیای نمایشها باشد. این ماجرا باعث شد تا محمدامین نوروزی، مدیر گروه فرهنگ و هنر شبكه چهار از كم و كیف احیای مجدد تلهتئاترها به ما بگوید:
تلهتئاتر و احیای مجدد آن موضوعی است كه از ابتدا كه به شبكه چهار آمدم، جزو اهداف و انگیزههایم برای فعالیت بود. الحمدلله در شبكه چهار با این مواجه شدم كه این موضوع جزو مطالبات و اولویتهای مدیریت محترم شبكه نیز هست و میخواهم این نوید را بدهم كه طبق هدفگذاریهایی كه درشبكه چهار برای سال99 دیده شده است، به امید خدا تولید جدید آثار تلهتئاتری به شبكه چهار بازمیگردد.
ما در حال برنامهریزی و تصمیمگیری در این خصوص هستیم. یكی از هدفگذاریهای اولیه برای رسیدن به خروجیهای مطلوب این است كه به سراغ نمایشهایی برویم كه در چندساله گذشته اجراهای موفقی داشتند و درعین حال با فرهنگی عمومی جامعه ما همسویی دارند، صرفا كارهایی برای یك طبقه خاص نیستند و كمتر در گروه آثار ترجمهای قرار دارند.
هدفگذاری كوتاه مدت دیگر، اجراهای بلك باكسی با شخصیتهای كم است كه میتواند سریعتر به تولید برسد و توجهها را دوباره به سمت تلهتئاتر جمع كرد. ما در شرایطی هستیم كه ابتدا به ساكن باید توجهها را دوباره به سمت تلهتئاتر جمع و آن را احیا كنیم تا بتوان شرایط بهتری برای كارهای بزرگتر فراهم كرد. لذا در مرحله اولیه به دنبال پخش آثاری هستیم كه این توجه و نگاه را به سمت این هنر مهجور مانده جلب كنیم.
بنظرم تولید تله تئاتر برای تلویزیون جزو یكی از ضرورت هاست. چرا كه یكی از پربینندهترین بخشهای تلویوزیون آثار نمایشی و سریالهاست و از سوی دیگر تئاتر و تلهتئاتر بهترین جایگاهی كه میتوان از آن بازیگران، نویسندگان و كارگردانان تازهنفس و خلاق به عرصه نمایشی وارد كرد كه پویایی فضای نمایشی با ورود چهرههای جدید و خلاق حفظ شود و دچار ركود و تكرار نشویم. شبكه چهار به واسطه قدمت و سابقهای كه برای هنردوستان دارد، بهترین جایگاه برای چنین اتفاقی است و امید داریم با همكاری و مشورت دلسوزان این عرصه بتوانیم، دوباره تلهتئاتر را در تلویزیون احیا كنیم.
فرصتی برای شنیدن صداهای تازه
ایرج راد- رئیس هیاتمدیره خانه تئاتر
انتقال حس: این اتفاق در حقیقت نوعی نمایشنامهخوانی خواهد بود و دیگر تئاتر نیست. البته گاهی این امكان وجود دارد كه اثر به نمایش رادیویی تبدیل شود و حال و هوای نمایشی داشته باشد اما خیلی وقتها فضای نمایشنامهخوانی را در آنها میبینیم مثل اتفاقی كه گاهی با حضور تماشاچیها برگزار میشود و حس موجود در كار را به مخاطب هم منتقل میكند.
فرصت تازه: این فراخوان میتواند باعث شود كه هنرمندان و چهرههای دیگری به جز بازیگرانی كه در رادیو هستند به این فضا اضافه شوند. شاید مردم هم دوست داشته باشند كه با صداهای تازهتری از طریق برخی چهرههایی كه رادیویی نیستند آشنا شوند و از این قاب شنونده آنها باشند. میتوان گفت این تنها تفاوتی است كه به وسیله جریانی كه برای حضور تئاتریها در رادیو شكل گرفته، رخ داده است، اتفاقی كه میتواند جذابیت خودش را داشته باشد.
نمایشنامهخوانی یا تئاتر: در این فضا باید شیوهای درنظر گرفته شود كه تفاوتی بین آثار ارائه شده با دیگر نمایشهای رادیویی ایجاد شود تا جذابیت دیگری هم داشته باشد. حال نمیدانم چه تصمیمی برای این موضوع گرفته شده، شاید بشود با قطع كردن نمایش و حضور كارگردان روی آنتن یا طراحیهای دیگر این تمایز را ایجاد كرد.
تمایز و جذابیت: این خیلی هم خوب است كه فضا برای ورود گروههای تئاتری به رادیو و رقم زدن یك اتفاق تازه باز شده منتهی همانطور كه گفتم شیوه اجرای آن است میتواند ماجرا را جذابتر كند. علاوه بر این اگر به عنوان كارآفرینی به این موضوع نگاه شود، میتوان گفت زمینه نسبتا خوبی فراهم میشود تا در این روزها كه نمایشی روی صحنه نمیرود، هنرمندان بستری برای ارائه كارشان داشته باشند، آن هم در فضایی كه میشود بحث فاصلهگذاری را هم در نظر گرفت چرا كه روی صحنه این امكان وجود ندارد و بازیگران باید نقششان را ایفا كنند.
استودیوهای غیراستاندارد
صفا آقاجانی، كه سالهاست طعم تئاتر را هم روی صحنه و هم در رادیو چشیده و به ما چشانده است، درباره این اتفاق میگوید:
ماجرای قرنطینه: در چنین روزهایی كه امكان اجرای نمایشهای صحنهای وجود ندارد، طبیعتا رادیو میتواند فرصتی برای شنیدن نمایش را فراهم كند. با این حال اجرای نمایش رادیویی در یك استودیو كوچك با چند میكروفون كه در حضور چندین نفر انجام میشود، جزو مواردی است كه مفهوم قرنطینه را زیر سوال میبرد و امیدوارم كه این ماجرا ختم به خیر شود. تا جایی كه من استودیوها را میشناسم امكان ایجاد تغییر در آنها چندان فراهم نیست و نمیشود در آن بهداشت را طوری رعایت كرد تا در معرض این ویروس قرار نگیریم. اگر من جزو تصمیمگیرندگان این رویداد بودم، پیشنهاد میكردم كه نمایشهای تك نفره و نهایتا سه نفره نوشته و آماده شود تا هم فاصلهگذاری رعایت شود و هم تولید ادامه پیدا كند.
كمك به تئاتریها: این ماجرا از وجه اقتصادی نمیتواند كمك چندانی به گروهها كند، اما از این نظر كه بچهها حاصل كاری كه برای آن زحمت كشیدهاند را در فضایی ارائه كنند، این اقدام اتفاق موثری است چرا كه عرضه اثر برای هنرمندان این حوزه اهمیت زیادی دارد و باعث میشود كه از این روزن كارشان را ارائه كنند.
مخاطبان نمایش: تئاتر فقط صدا نیست و از تمام امكانات انتقال پیام در آن استفاده میشود و اغلب این موارد در رادیو جمع و تنها جلوی میكروفون اجرا میشود. در این فضا تنها با ایجاد پرسپكتیو میشود نمایش را به همان شكل نمایشنامهخوانی اجرا كرد به همین دلیل نمیشود از آن انتظار ارائه تمام ویژگیهای نمایشی را داشت. با همه اینها نمایشهای رادیویی جزو اتفاقاتیاند كه تا امروز خواهان خود را داشتند و جذابیتشان را حفظ كردهاند.