ورود به شرط ماسک
هر چند در گفته‌های روز گذشته حسن روحانی حرف از ضرورت استفاده از ماسک در ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی است؛ اما موضوع اجبار در استفاده از ماسک کمی پیش از اشاره رئیس‌جمهور مطرح شده بود. حدود دو هفته پیش بود که بحث بر سر اجبار در استفاده از ماسک در مترو مطرح و حتی شورای شهر تهران آن را در قالب یک طرح به ستاد ملی مقابله با کرونا عرضه کرد.
همان روزها تصاویری از وضعیت قرارگیری مسافران در مترو دست به دست می‌شد و نگرانی‌های بسیاری در ارتباط با عدم اجرای درست فاصله‌گذاری اجتماعی در مترو مطرح بود. همه هم بر این باور بودند که رعایت فاصله‌گذاری در فضایی همچون مترو امکان‌پذیر نیست، اما در همان روزها زهرا نژاد بهرام، عضو شورای شهر تهران اعلام کرد: شهرداری و شورای شهر پیشنهاد استفاده اجباری از ماسک در مترو برای پیشگیری از کرونا را مطرح کرده ولی این پیشنهاد توسط ستاد مقابله با کرونا رد و پذیرفته نشده است.
 در جلسه روز یکشنبه ستاد مقابله با ویروس کرونا اما حسن روحانی با اشاره به افزایش تردد درونشهری در شهرهای بزرگ گفت: با توجه به این‌که معمولا فاصله‌های اعلامی در زمان‌های شلوغی خیلی مراعات نمی‌شود، قرار شد روی ماسک و دستکش تاکید کنیم. آن‌طور که پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری در گزارش این جلسه نوشته، حسن روحانی وزارت کشور را مسوول اعلام زمان اجباری شدن استفاده از ماسک برای سوار شدن به مترو و اتوبوس دانسته است. دیروز اما محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران اعلام کرد: استفاده از اقلام بهداشتی در مترو و اتوبوس اجباری است و مسافران بدون ماسک اجازه ورود ندارند.



   به چقدر ماسک نیاز داریم؟
رایگان باشد یا با یارانه یا حتی با قیمت اصلی بدیهی است باید ابتدا ماسک‌ها در دسترس باشد. آیا برای استفاده روزانه تعداد مسافران مترو ماسک وجود دارد؟ چند روز پیش مرتضی ضامنی، مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی‌های شهری کشور اعلام کرده بود: تنها برای استفاده رانندگان تاکسی روزانه به ۴۰۰ هزار جفت دستکش و ۴۰۰ هزار ماسک نیاز است.  این آمار برای وضعیت اتوبوس‌های شهری هم کم نیست.  براساس اطلاعاتی که روابط عمومی شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه در اختیار جام‌جم گذاشته‌است، هفته گذشته ناوگان اتوبوسرانی تهران به طور میانگین روزانه 400 هزار مسافر را جابه‌جا کرده‌است. این درحالی است که در روزهای پیش از شیوع کرونا، تعداد مسافران روزانه ناوگان اتوبوسرانی پایتخت بین یک میلیون و 700 هزار تا دو میلیون نفر برآورد می‌شد.‌ جالب است بدانید اتوبوسرانی برای جا‌به‌جایی این تعداد مسافر، چه در شرایط همه‌گیری کرونا و چه قبل از آن حدود 5000 اتوبوس در اختیار دارد. در همان روزهای ابتدایی هم ظرفیت تولید ماسک در کشور از زبان وزیر بهداشت و درمان 1.5 میلیون ماسک در روز عنوان شده بود. اما چند روز پیش با افتتاح کارخانه تولید ماسک در استان البرز به همت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) ظرفیت تولید روزانه ماسک دو برابر شده است و آن‌طور که محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) در آیین بهره‌برداری از این کارخانه وعده داده این میزان در آینده نزدیک به  چهار میلیون ماسک در روز هم خواهد رسید. از سوی دیگر تازه‌ترین آمار مسافران مترو هم دیروز از زبان مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران اعلام شد. آن‌طور که فرنوش نوبخت به فارس گفته « در حال حاضر روزانه بیش از ۵۰۰ هزار نفر از مترو استفاده می‌کنند.» با این حساب در حال حاضر اگر تولید روزانه ماسک در کشور را دو میلیون در روز بدانیم با اجرایی شدن اجبار در استفاده از ماسک در مترو یک‌چهارم آن روزانه توسط مسافران متروی تهران استفاده خواهد شد. شاید همین است که بسیاری از مسوولان از دیروز  صحبت از لزوم استفاده از ماسک‌های خانگی دارند.



  از حذف پول تا تونل ضدعفونی
البته آن‌طور که از حرف‌های محمد علیخانی، عضو شورای شهر می‌توان متوجه شد این پروتکل در کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران به تصویب رسیده و توسط ریاست شورای شهر تهران برای تصویب نهایی به رئیس ستاد مبارزه با کرونا در تهران ارسال شده است.   مصوبه شیوه‌نامه استفاده از مترو در اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی جزئیات دیگری هم دارد. لزوم استفاده از ماسک در زمان سوار شدن به مترو برای تمامی مسافران، عرضه‌نکردن بلیت تک‌سفره به شکل نقدی و حذف پول از گیشه‌های فروش بلیت، فاصله‌گذاری در ایستگاه‌ها در مقابل گیشه‌های فروش بلیت، سکوهای انتظار و داخل واگن‌ها، ایجاد تونل‌های ضدعفونی مسافران در ورودی و خروجی ایستگاه‌های مترو و همچنین ممانعت از ورود مسافران مشکوک به علائم ابتلا به داخل شبکه و ایستگاه‌های مترو از مفاد پروتکل کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران است که منتظر تصویب نهایی است.


تشویق به تهیه ماسک خانگی
بسیاری از کشورها در صدد اجباری کردن استفاده از ماسک برای شهروندانشان هستند.‌ یکی از آنها کشور آلمان است که خبر داده در تمام ایالت‌ها و برای تمام افراد بیرون از منزل استفاده از ماسک اجباری است. در کشورهای دیگر اما پیش از این هم استفاده از ماسک‌های خانگی رواج داشت. در این میان اخباری هم مخابره می‌‍‌شد که نشان می‌داد این ماسک‌ها در برابر ویروس کرونا بی تاثیر است و حتی به دلیل ایجاد رطوبت می‌تواند خطرناک‌تر هم باشد.
 با همه این اوصاف اما حالا هم سازمان بهداشت جهانی و هم وزارت بهداشت و درمان ایران به لزوم استفاده از ماسک در فضای بیرون از منزل تاکید دارند. علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت به جام‌جم می‌گوید: در صورتی که استفاده از ماسک اجباری شود خطر انتقال بیماری کرونا کاهش می‌یابد، این موضوع در بسیاری از کشورها نیز مدنظر قرار گرفته و نتایج موثری داشته است.
  ایرج حریرچی هم مردم را ترغیب به استفاده از ماسک‌های خانگی کرده و گفته است: استفاده از ماسک خانگی در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر بسیار کمتر است؛ حتی در کشورهای آسیای جنوب شرقی بعضا ۳۰ تا ۴۰ درصد ماسک‌های مورد استفاده خانگی است. مردم می‌توانند با آموزش‌هایی که از طریق صدا و سیما ارائه شده، اقدام به تولید و مصرف آن کنند.



   رایگان نیست، ارزان است

شورای شهر تهران می‌گوید استفاده از ماسک در مترو اجباری شده است، دولت می‌گوید وزارت کشور خبر آغاز این طرح را اعلام خواهد کرد و وزارت بهداشت هم می‌گوید در چند روز آینده اجرایی می‌شود.
فارغ از زمان اجرای آن، قطعی بودن این طرح در روزهای آینده بدیهی است. اما نحوه ارائه ماسک به مسافران چگونه است؟ ایرج حریرچی دراین‌باره گفت‌:ماسک‌ها در ورودی ایستگاه‌های مترو حتی‌المقدور با قیمت مناسب به مسافران همراه با یارانه عرضه شود.
‌ رئیس کمیسیون عمران شورای شهر هم در رابطه با این‌که امکان ارائه رایگان ماسک به مسافران هست یا خیر گفت: شهرداری چنین بودجه‌ای ندارد، ولی می‌توان ماسک را به قیمت دولتی که حدود 300 تا 400تومان است میان مسافران در ایستگاه‌های مترو توزیع کرد. همچنین او دیروز عنوان کرد: ما از دولت و وزارت بهداشت درخواست تهیه و توزیع رایگان ماسک بین مسافران ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی نداریم! برآیند حرف‌های همه مسوولان شهری این است که اگرچه اجبار در استفاده از ماسک در مترو ضروری است،اما قطعا ماسک‌های ارائه شده در ایستگاه‌های مترو رایگان نخواهد بود.
هر چند مرتضی طلایی، عضو پیشین شورای شهر تهران به جام‌جم می‌گوید: وقتی قرار است استفاده از ماسک در مترو اجباری شود، شهرداری باید خودش این ماسک‌ها را تهیه و در ایستگاه‌های مترو به طور رایگان بین مردم توزیع کند، چراکه شرایط اقتصادی دشوار امروز به بخشی از مردم اجازه تهیه ماسک را نمی‌دهد.
 علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، هم در پاسخ به جام‌جم در رابطه قیمت ماسک‌ها می‌گوید: برای استفاده از ماسک در وسایل حمل‌و‌نقل عمومی، وجهی دریافت می‌شود که خیلی ارزان‎تر از قیمتی است که در فروشگاه‎ها عرضه می‎شود، در واقع قیمت ماسک‌های عرضه شده، یارانه‌ای است.



 اجباری شدن ماسک، شدنی است؟
جزئیات شیوه‌نامه استفاده از ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی (مترو) که به تصویب کمیسیون عمران و حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران رسیده و حالا هم آن‌طور که معاون وزارت بهداشت و درمان اعلام کرده  آن را تصویب کرده نشان می‌دهد در اجرای بسیاری از این بندها با مشکلاتی روبه‌رو خواهیم بود.  در این که این شیوه‌نامه بسیار دقیق است و اجرای آن در کنترل چرخه شیوع می‌تواند تاثیرگذار باشد، شکی نیست اما وقتی این شیوه‌نامه از روی کاغذ بیرون می‌آید و قرار است شکلی اجرایی به خود بگیرد، مشکلات آن بیشتر به چشم می‌آید. مرتضی طلایی هم در گفت وگویش با جام‌جم به این نکته اشاره می‌کند و می‌گویدبندهای این شیوه‌نامه به اندازه کافی سختگیرانه به نظر می‌رسد و اجرای آن با دشواری‌هایی همراه خواهد بود.
همچنان به نظر می‌رسد هدف نهایی در اجباری کردن استفاده از ماسک آن هم در حالی که بسیاری از مراکز پرخطر مانند بوستان‌ها و پاساژها فعالیت می‌کنند، تاثیر زیادی در حفظ سلامت مردم نخواهد داشت. بلکه مهم‌ترین کارکردن آن بازنمایی چهره‌ای از شهر خواهد بود که مردم و مسوولانش کرونا را فراموش نکرده‌اند، همین!