طلوع آفتاب و غروب آفتاب
اخترشناسان معمولا طلوع و غروب آفتاب را لحظهای در نظر میگیرند كه مركز قرص خورشید دقیقا روی افق قرار داشته باشد. اما این موضوع برای اوقات شرعی متناسب با آنچه از روایات و احادیث استنباط میشود اندكی متفاوت است.
بر این اساس لحظهای كه لبه بالایی قرص خورشید از زیر افق ناظر بالا میآید، بهعنوان لحظه طلوع خورشید محاسبه میشود. محاسبه لحظه غروب خورشید نیز بهنحو مشابهی صورت میپذیرد؛ یعنی لحظهای كه لبه بالایی قرص خورشید روی افق ناظر مماس شود. اما یك نكته در اینجا وجود دارد و آن پدیده شكست نور در جو زمین است. عبور نور خورشید از جو زمین سبب میشود مسیر نور اندكی منحرف شده و به این ترتیب قرص آفتاب كمی بالاتر از موقعیت واقعی خود به نظر برسد. مقدار شكست نور خورشید در افق ناظر تقریبا 34 دقیقه قوسی است (هر درجه را 60 دقیقه قوسی در نظر میگیریم). قرص خورشید حدود نیمدرجه از كره آسمان را میپوشاند كه اگر بخواهیم خیلی دقیق آن را محاسبه كنیم بهطور میانگین در یك سال و متناسب با دور و نزدیك شدن زمین در گردش به دور آن حدود 32دقیقه قوسی میشود. به این ترتیب با احتساب شكست نور در جو زمین لحظه طلوع آفتاب و لحظه غروب آفتاب در محاسبات اوقات شرعی برای هر محل زمانی در نظر گرفته میشود كه مركز قرص خورشید حدود 50دقیقه قوسی زیر افق باشد. 34دقیقه قوسی برای احتساب شكست نور و 16دقیقه قوسی به اندازه شعاع قرص خورشید.