با انجام تکالیف دولت در حمایت از درمان 5/3میلیون زوج نابارور، زندگی آنها شیرین و جمعیت ایران بیشتر خواهد شد
فرصت طلایی برای افزایش 2میلیونی جمعیت
کرونا و تاثیرات ملموسش در زندگی فردفرد ایرانیها حالا سنجه مناسبی شده است برای مقایسه دیگر چالشهای این سرزمین؛ مهمترینش شاید روند کاهش جمعیت کشور باشد، اینقدر که حالا بسیاری هشدار میدهند با روند کنونی کاهش جمعیت بلایی چند برابر وحشتناکتر از کرونا در انتظارمان نشسته است. اعداد و آمار بهتر اتفاق فاجعهبار پیشرو را به چشم میآورد. با ادامه این روند کاهش جمعیت در ۲۰ سال آینده، ایران از پیرترین کشورهای دنیا خواهد بود و در۳۰ سال آینده پیرترین کشور جهان میشویم، بهطوریکه از هر سه نفر تقریبا یکنفر بالای ۶۰ سال خواهد داشت. برخی از کارشناسان این حوزه هم معتقدند «شدت کاهش جمعیت ایران در تاریخ بشریت نظیر ندارد!» مبنای این اظهارنظرها هم آمارهای جمعیتی ایران است، بهعنوان مثال در سال ۹۸ تعداد ۱۷۰ هزار تولد از سال ۹۷ کمتر داشتیم و سال ۹۷ هم ۱۲۰ هزار تولد از سال ۹۶ کمتر بوده است. به این مفهوم که نرخ رشد سالانه جمعیت کشورمان از 3.91درصد در سال 1365 به 1.24درصد در سال 95 کاهش یافته است و البته این شاخص در سال 98 به مرز نزدیک یکدرصد رسیده است! برمبنای همین آمارها سیاستهایی هم پیشبینی شد، از مشوقهای مالی برای فرزندآوری بگیرید که نسبت به مبالغ وعده داده شده بیشتر به یک شوخی تلخی شبیه بود تا اقداماتی فرهنگی که حداقل همین آمار موجود نشان میدهد تاثیری نداشته است. همه این سالها هم سمبه پرزور سیاستگذاری روی طبقه متوسطی بوده که عملا نشان داده علاقهای به فرزندآوری ندارد. اما در همه این سالها کمترین توجه به خانوادههایی بوده که علاقه به فرزند داشتهاند اما نابارور بودهاند. به گواه آمارها بیش از 3.5میلیون زوج در ایران، ناباروری اولیه دارند و سالانه حدود 90 هزار نفر به این آمار اضافه میشود. خانوادههایی که فارغ از تمام مشکلات پیشرویشان علاقه به فرزندآوری دارند و همان سیاستگذاران کمترین توجهی را نسبت به مشکلات پیشروی این افراد از خود نشان ندادهاند.
هزینههای درمان ناباروری
وقتی پای پول به میان میآید عددهای اعلام شده تنوع بیشتری میگیرد، از ساخت آمار بیرون میآید و رنگ سلیقه میگیرد. درباره هزینههای درمان ناباروری هم هر چند منشأ اعداد یکی است اما رقمهای اعلام شده بازه گستردهای دارد. اعداد اعلام شده از شش میلیون تومان آغاز و به 55 میلیون تومان هم میرسد. در حال حاضر هزینه یک عمل پیشرفته بدون درنظر گرفتن هزینههای جانبی دیگر همچون داروها و رفت و آمد، در مراکز درمان ناباروری دولتی 5/8 میلیون تومان و در مراکز خصوصی ۱۸ میلیون تومان است. حالا با توجه به اینکه احتمال موفقیت هر عمل
۳۳درصد است و هر زوج نابارور برای داشتن یک فرزند حداقل نیازمند سه عمل پیشرفته است، یعنی باید بین ۲۵ تا ۵۴ میلیون تومان فقط هزینه عمل پیشرفته کند. در حالی که این هزینه با 50 تا 80درصد درآمد سالانه دهکهای متوسط درآمدی خانوارهای ایرانی برابری میکند. در پژوهشی تحتعنوان «جنبههای روانی - اجتماعی ناباروری از دیدگاه پزشکان ایرانی» چنین عنوان شده که جمعیت نابارور در ایران از طبقه نسبتا کمدرآمد جامعه هستند. بیشتر شهرستانهای کشور نیز مرکز درمان ناباروری ندارند و زوجین نابارور لازم است برای درمان به شهرهای دیگر رفتوآمد داشته باشند که این خود بار هزینهای مضاعفی را بر آنان تحمیل میکند.
قوانین حمایتی چه شد؟
هزینههای درمان ناباروری بسیار سنگین است، اما قوانین موجود در ایران هم گویای صرف بودجههای قابل توجهی برای حمایت از این خانوادههاست. در بخشی از گزارش مرکز پژوهشهای مجلس که سال گذشته در این رابطه منتشر شد، به برخی قوانین و اسناد بالادستی جمهوری اسلامی به منظور حمايت از هزينههای درمانی زوجين نابارور اشاره شدهاست. به عنوان مثال در بند سوم سیاستهای کلی جمعیت به وضوح عنوان شده است «اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بهویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمهای هزینههای زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان». بر همین اساس از سال 93، سالانه 200 میلیارد تومان برای حمایت از درمان این زوجها در نظر گرفتهشد، اما مبهم بودن هزینهکرد این ارقام باعث شد وزارت بهداشت در سال 96 مجبور به ارائه گزارش شود؛ گزارشی که نشان میداد کمتر از 11درصد این بودجه صرف درمان این زوجها شده است! البته در این ارتباط حرف و حدیثهایی هم شکل گرفت، اینکه وزارت بهداشت مدعی شد بخشی از هزینه را صرف ساخت مراکز ناباروری کردهاست، مخالفانش اما گفتند این بودجه از نوع اعتبار هزینهای بوده و صرف آن در ساخت و ساز ممنوع بودهاست. ادعای دیگر وزارت بهداشت اما معطوف به پذیرش 85درصدی هزینههای این درمان بود. ادعایی که این بار نمایندگان مجلس از جمله سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس آن را رد کردند.
چالش درصدی وزارت بهداشت و مجلس
در حالی وزارت بهداشت مدعی است ۸۵درصد هزینههای ناباروری را تامین میکند که مجلس شورای اسلامی میگوید وزارت بهداشت در بهترین حالت تنها ۲۰درصد هزینهها را تامین میکند که البته این مورد هم شامل حال همه ناباروران نیست. اهالی بهارستان برای مصداق این گفته خود مثالهایی هم داشتند؛ از جمله این که برای عمل کمک باروری تلقیح آزمایشگاهی (IVF) که میانگین هزینه آن در بخش دولتی 8.5 میلیون تومان است، وزارت بهداشت تنها 1.7 میلیون تومان یارانه تخصیص میدهد که برابر 20درصد هزینه فرآیند درمان است. تازه با در نظر گرفتن این موضوع که یارانه وزارت بهداشت در شرایط خاصی و برای تعداد محدودی از سیکلهای درمانی به زوجین تعلق میگیرد که از جمله آن شرایط میتوان به سن کمتر از 45 سال زن اشاره داشت.
همه این موارد در حالی است که بدانیم از کل مراکز فعال درمان ناباروری در سراسر کشور (که شامل حدود ۷۵ مرکز میشود) تنها ۳۲ مرکز آن دولتی هستند و از مراکز خصوصی نیز تعداد بسیار محدودی ذیل آیین نامه حمایتی وزارت بهداشت قرارداد همکاری دارند. به عبارتی دیگر طرح تحول سلامت نتوانسته پوشش مناسب خدمات و دسترسی به درمان با کیفیت را هم برای ناباروران فراهم آورد.
هزینه درمان ناباروری چه شد؟
به دنبال ابلاغ سیاستهای کلی جمعیت در سال ۹۳ در قوانین بودجه سنواتی، برنامهای تحت عنوان «کمک به اجرای سیاستهای جمعیت کشور» ذیل ردیفهای هزینهای ستادی وزارت بهداشت قرار گرفت. انجام اقدامات و بستههای اجرایی سیاستهای جمعیت کشور و ترویج زایمان طبیعی و درمان ناباروری از جمله فعالیتهای تعریف شده ذیل این برنامه بود.
آنطور که در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس آمده در سالهای ۹۴ و ۹۷ اعتبار این فعالیت ۱۵۰ میلیارد تومان و در بقیه سالها ۲۰۰میلیارد تومان بودهاست. ضمن اینکه از سال 93 وزارت بهداشت اعتبار درمان ناباروری را ذیل ردیف اعتباری «کمک به اجرای سیاستهای جمعیتی کشور» دریافت میکردهاست، اما از سال 98 این اعتبار را ذیل اعتبارات طرح تحول سلامت دریافت میکند.
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس نشان میدهد وزارت بهداشت سالانه دو اعتبار ۲۰۰ میلیارد تومانی (جمعا ۴۰۰میلیارد تومان) یکی برای درمان ناباروری ذیل طرح تحول سلامت و دیگری را به اسم تدوین و اجرای سیاستهای جمعیتی - که وزارت بهداشت اذعان دارد آن را هزینه ناباروری میکند - از دولت دریافت میکند. اما نکته جالب توجه اینجاست که طبق گزارش دبیرخانه طرح تحول سلامت در سال ۹۶ از ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار هزینهای وزارت بهداشت برای اجرای سیاستهای جمعیتی و حمایت از درمان ناباروری فقط ۲۰ میلیارد تومان یارانه به درمان ناباروران اختصاص داده شدهاست.
سنگاندازی به جای حمایت
3.5 میلیون زوج نابارور یعنی 3.5 میلیون خانواده بدون فرزند. متخصصان این حوزه هم به کرات اعلام کردهاند حدود 90 درصد ناباروریها قابل درمان هستند. به این مفهوم اگر مشکلات ساختاری، هزینههای بیمه و درمانی که به آن اشاره شد وجود نداشت و 90 درصد این تعداد خانواده میتوانستند صاحب فرزند شوند، آن وقت بیش از سه میلیون خانواده نابارور صاحب فرزند میشدند. این تعداد از جایی بسیار قابل توجه و مهم میشود که بدانیم در سال 98 حدود یک میلیون و 200 هزار تولد ثبت شده است. حل مشکل درمانی ناباروان یعنی اضافه شدن بیش از دوبرابری تعداد متولدان سال گذشته، این در حالی است که هر سال 90 هزار نفر به تعداد زوجهای نابارور هم اضافه میشود. به عبارت دیگر در بحران رشد جمعیت کنونی دقت و حمایت ویژه از جمعیت نابارور جامعه ایرانی میتواند در یک بازه پنج ساله نزدیک به 50 درصد به تعداد موالید در ایران کمک کند. همین گمانههاست که این پرسش را شکل میدهد «چرا به جای حمایت بیمهای و درمانی از زوجهای نابارور، مدام سنگ پیش پایشان انداخته میشود؟ »
-
آشیانه ادبیات
-
با این همه بودجه، یک جام نیاوردند!
-
ایران در برابر دزدان دریایی
-
بیکاران سرکارند؟
-
«مكث» شبكه 2 برای روایت قصههای كرونایی
-
فرصت طلایی برای افزایش 2میلیونی جمعیت
-
اینجا «پَلُم» زندگی در دسترس نیست
-
دام «الکس» در اینستاگرام
-
آپولو10 در یك قدمی ماه
-
سوالهای بیتعارف جوابهای باحوصله
-
زندگی مستند علما
-
آمریکا و مشکل جدیدی به نام نفتکشهای ایران
-
«جمعیت» مشکل اعتبار دارد