بعید نیست انسان‌ها كرونا را به میمون‌ها انتقال دهند
نخستی‌سانان و چالش ویروس كرونا
فرناز حیدری دانش
حدود هفت سال پیش، یك ویروس تنفسی به‌سرعت ۵۶شامپانزه را در پارك ملی كیباله (Kibale National Park) اوگاندا آلوده كرد. این شامپانزه‌ها جزو كلونی‌ای بودند كه ویژگی‌های رفتاری و اجتماعی‌شان به مدت ۳۳ سال توسط محققان مورد مطالعه قرار گرفته بود. آن بیماری ویروسی تنفسی پنج شامپانزه را یكجا كشت و باقی را هم بیمار كرد.
تونی گلدبرگ (Tony Goldberg) اكولوژیست از دانشگاه ویسكانسین در این باره به مجله ساینس (Science) گفته است: «شامپانزه‌های بیمار عطسه و سرفه می‌كردند و با بیچارگی تمام خود را روی زمین جنگل می‌كشیدند.»
اما مقصر این اتفاق چه كسی و چه چیزی بود؟
بررسی‌های بیشتر نشان داد كه راینوویروس‌سی (Rhinovirus C) یك نوع ویروس سرماخوردگی معمولی انسانی، عامل این اتفاق بوده است. گلدبرگ می‌گوید: «نمونه‌های آنالیز ژنتیكی شامپانزه‌های نابالغ تایید كرد كه این ویروس صددرصد از انسان به آنها منتقل شده اما ناقل بیماری می‌توانست یك گردشگر، محقق، بومی یا حتی یك محیط‌بان پارك ملی باشد.»
نه‌تنها این مورد بلكه نمونه‌های متعدد دیگری نیز هست كه نشان می‌دهد ویروس‌های تنفسی انسانی در گذشته عامل مرگ‌ومیر گسترده در شامپانزه‌ها و سایر نخستی‌سانان بوده‌اند. محققان می‌گویند از سال 1378 شمسی/ ۱۹۹۹میلادی تاكنون ویروس‌های مختلفی در میان نخستی‌سانان شایع شده و آخرین مورد ابتلا هم اواخر سال 1395/ اوایل سال ۲۰۱۷ میلادی بوده كه یك كروناویروس از انسان‌ها به نخستی‌سانان منتقل شده است.
اكنون با گسترش ویروس جدید كرونا در جهان و احتمال آسیب‌پذیری نخستی‌سانان در معرض خطر در آفریقا و آسیا، محققان و دامپزشكان خود را آماده می‌كنند تا از نخستی‌سانان در برابر مردم محلی كه می‌توانند ناقل ویروس باشند، محافظت كنند. برای این منظور ذخیره‌‌گاه‌ها و پناهگاه‌های طبیعی در كشورهای مختلف به منظور كاهش تماس با نخستی‌سانان در حال بسته شدن به روی عموم است. كارگران و محیط‌بانانی هم كه در این پناهگاه‌های طبیعی كار می‌كنند، ملزم به استفاده از ماسك شده‌اند.
در 23 فروردین 99 نتایج تحقیقی منتشر شد كه نشان داد شكل خاص گیرنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین نخستی‌سانان كه كروناویروس جدید از آن برای وارد شدن به سلول‌ها استفاده می‌كند، همانند انسان است، بنابراین این احتمال كه نخستی‌سانان هم به كووید-۱۹ مبتلا شوند، دور از انتظار نیست.
در مورد نخستی‌سانان مشكل اینجاست كه در صورت ابتلا منحنی می‌بایست مسطح شود اما این اتفاق بعید جلوه می‌كند. تارا استوینسكی كه یك نخستی‌شناس است، می‌گوید: «برای گوریل‌ها فاصله‌گذاری اجتماعی معنایی ندارد! ما نمی‌توانیم به آنها اكسیژن‌دهی كنیم و نرخ مرگ و میر در صورت ابتلای این جانوران بیگناه قطعا سر‌به فلك خواهد زد.»
منبع: Science
