گرانی اوراق تسه باعث شده گرفتن وام مسکن بدون سپردهگذاری عملا بیمعنا باشد
خزان خانهدار شدن
هنوز ماه اول پاییز تمام نشده، بازار مسکن برای متقاضیان خرید خانه داغ شدهاست. البته این داغی این بار نه به صورت مستقیم برای بازار مسکن بلکه بازار اوراق تسهیلاتمسکن که در بورس با نام «تسه» شناخته میشود، رخ داده و با گران شدن این اوراق، خانهدار شدن به آرزویی بزرگتر از قبل تبدیل شدهاست. هرچند از سال گذشته خانه خریدن آرزو شده بود اما امسال مردم آنقدر گرانیهای پی در پی در کالاهای مختلف را تجربه کردند که دیگر قدرت خریدشان اجازه نمیدهد فکر خانهدار شدن حتی به مخیلهشان خطور کند. بر اساس گزارش بانکمرکزی متوسط قیمت هر متر مسکن در تهران به بیش از 24میلیون تومان رسیده است. براین اساس قیمت یک واحد مسکونی 50متری در تهران چیزی حدود یک میلیارد و 200میلیونتومان خواهدبود، این در حالی است که میزان تسهیلات مسکن در بهترین حالت 25درصد قیمت خانه را تشکیل میدهد. با این حال به دلیل تورم زیادی که در جامعه وجود دارد، افراد متقاضی خرید مسکن تمایل چندانی برای استفاده از تسهیلات مسکن پساندازی ندارند و ترجیح میدهند با پرداخت مبالغی برای خرید اوراق تسه اقدام کنند. موضوعی که باعث شده این بخش همواره سهم مهمی در خرید مسکن از سوی متقاضیان خرید خانه داشتهباشد. این استقبال موجبشده تقاضا در این بخش روندی افزایشی داشته و به تبع آن، قیمت این اوراق نیز همواره صعودی باشد.
اوراق تسهیلات مسکن در ابتدای هفته جاری تا نزدیک 100هزار تومان افزایش یافت. این درحالی بود که یک نماد با نرخ 147هزار تومان نمایش دادهشد. اوراق تسهیلات مسکن موسوم به تسه، 24نماد دارد. به بیان بهتر هر اوراقی که برای تسهیلات مسکن توسط متقاضیان خریداری میشود 24ماه مهلت استفاده دارد و هر چه به ماههای پایانی برسد به دلیل کوتاه بودن مهلت استفاده، قیمت پایینتری دارد. نمادی که در ابتدای هفته با نرخ حدود 150هزار تومان نمایش دادهشد مربوط به نماد مهر 99 بود که دو سال دیگر اعتبار دارد اما افرادی که قصد خرید خانه از طریق استفاده از اوراق تسهیلات مسکن را دارند، ترجیح میدهند از اوراق ارزان تر بهره ببرند و پول کمتری برای این بخش بپردازند.
در بررسی قیمتهای معاملاتی در ابتدای هفته، میانگین قیمت تعداد زیادی از نمادهای معاملاتی تسه (اوراق تسهیلات مسکن صادره از بانک عامل بخش مسکن) در بازه ۹۱ تا ۹۵هزارتومان قرار داشت، اما در یکی از نمادهای معاملاتی تملی (اوراق تسهیلات مسکن صادره از بانک ملی) قیمت هر برگه تا ۹۹هزار تومان هم رسید؛ این در حالی بود که تا پیش از افزایش قیمت برگههای تسهیلات مسکن در خرداد ماه امسال، هر برگه تملی از اردیبهشت امسال به قبل، حداکثر تا ۲۰هزار تومان خرید و فروش میشد. تقریبا میانگین قیمت همه اوراقی که در ابتدای هفته در زیرمجموعه نمادهای تسه (۲۲نماد) به فروش رسید، به جز ۳ نماد که در دامنه ۸۸ تا ۸۹هزار تومان بود، در بازه بالای ۹۰هزار تومان خرید و فروش شد. فروش ۹۸برگه از نماد تملی ۷۰۴ (اوراق تسهیلات مسکن صادره در تیر ۹۷ بانک ملی) به قیمت ۱۴۷هزار و ۹۴۷تومان است که این رقم تاکنون سابقه نداشتهاست. به نظر میرسد نبود محدودیت فروش اوراق تملی از زمان خرید که برخلاف تسه، دارنده اوراق تسهیلات مسکن بانکمسکن نمیتواند تا چهار ماه از زمان خرید، آن را به فروش برساند، سبب دامن زدن سفتهبازان به اوراق تسهیلات مسکن بانک ملی باشد.
طبق بررسیهای جامجم برخی شرکتها و افراد سودجو در برخی ماههای سال اوراق تسهیلات مسکن را به طور عمده خریداری میکنند و با افزایش نرخ آنها را به صورت قطره چکانی راهی بازار میکنند. از آنجایی که قیمت اوراق تسهیلات مسکن در فرابورس از طریق عرضه و تقاضا به دست میآید قیمت مشخصی ندارد و صادر کنندگان این اوراق نمی توانند نقشی در کاهش قیمت ایفا کنند.
هر 500 هزار تومان یک برگه روال استفاده از تسهیلات مسکن اینطور است که افراد باید به ازای هر 500هزار تومان تسهیلات یک برگه اوراق خریداری کنند. به بیان بهتر برای استفاده از یک وام 100میلیون تومانی باید 200برگه 500تومانی خریداری شود که با محاسبه نرخهای اخیر حداقل 20میلیون تومان باید پرداخت شود.
استفاده از اوراق تسهیلات مسکن؛ خوب یا بد؟
در مورد استفاده از اوراق تسهیلات مسکن دو نظریه وجود دارد. برخی کارشناسان معتقدند استفاده از اوراق تسهیلات مسکن متقاضیان را شفاف میکند و منابع برای خرید مسکن استفاده میشود و به اصطلاح از مسیر اصلی منحرف نمیشود. در همین حال برخی کارشناسان بیان میکنند قبلا استفاده از تسهیلات مسکن از طریق اوراق هزینه زیادی برای خریدار نداشت اما اکنون یک هزینه زیاد را برای متقاضی تحمیل میکند. همچنین برخی صاحبنظران در حوزه مسکن معتقدند اوراق تسهیلات مسکن نباید نرخ نوسانی داشتهباشد؛ اما این برگه در فرابورس کشف قیمت میشود و با افزایش تقاضا قیمت آن نیز بالا میرود و با کاهش تقاضا قیمت روند نزولی را طی میکند.
اعمال محدودیتها چه شد؟
تابستان امسال بود که امیرهامونی، مدیرعامل فرابورس از اعمال محدودیتهای جدید برای کلیه اوراق تسهیلات مسکن خبر داده بود، اما اکنون در پاییز هستیم و هنوز مصوبهای در این زمینه از سوی سازمانهای ذیربط تصویب نشده است.
اخیرا خبری از احتمال افزایش سقف تسهیلات خرید یا ساخت مسکن منتشر شده بود و به نظر میرسد این اظهارنظر باعث شده برخی سفتهبازان به این بازار ورود کنند. سرمایهگذاری سفتهبازان در بازار اوراق تسهیلات مسکن، سبب وارد آمدن فشار به خریداران واقعی این اوراق شده که قصد دارند با خرید این برگهها از تسهیلات خرید مسکن بهرهمند شوند.