ایران غایب بزرگ نمایشگاه کتاب فرانکفورت 2020
یادداشت: حمید نورشمسی روزنامهنگار
هفتاد و دومین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب فرانکفورت در حالی از روز چهارشنبه هفتهجاری افتتاح میشود که این رویداد مهم و تاثیرگذار در عرصه نشر جهان تحت تاثیر بحران کرونا با وضعیت ویژهای به استقبال مخاطبان خود رفته است. در آستانه افتتاح این نمایشگاه، مسؤولان برگزاری این رویداد اعلام کردهاند که نمایشگاه امسال که بخش عمده آن با حمایت دولت آلمان در قالب پلتفرم مجازی در دست برگزاری قرار گرفته است با حضور 4400 غرفهدار و شرکتکننده در فضای مجازی از 103 کشور و برگزاری 2100رویداد در قالب فضای مجازی طی پنج روز که در 260 ساعت اجرا خواهد شد به استقبال علاقهمندان کتاب و نشر در جهان خواهد رفت. در میان غرفهداران دیجیتالی این دوره از نمایشگاه، آلمانیها رتبه نخست را به خود اختصاص دادهاند که با 104 غرفه مجازی به دیدار مخاطبان خود میروند و پس از آن سوئیس، اتریش، انگلستان، ایالات متحده آمریکا، کانادا، چین، فرانسه و برزیل قرار خواهند داشت. با این همه کشورهای کوچکتری مانند نپال، برونئی و حتی عراق هم گوشهچشمی به حضور در این رویداد داشته و حضور خود را در آن اعلام کردهاند.
همچنین 750 برنامه سخنرانی با حضور سخنرانانی چون مارگارت اتوود و ادوارد اسنودن نیز امسال میزبان این رویداد مجازی در عرصه نشر جهانی خواهند بود. مدیران این نمایشگاه از این بستر بزرگ برای ایجاد ارتباط مجازی میان فعالان نشر در سراسر جهان با عنوان سیگنالی بزرگی از امید برای زنده ماندن صنعت نشر در جهان یاد کردهاند و با اذعان بر اینکه فضای مجازی در این عرصه نمیتواند جای رویارویی مستقیم را بگیرد، از اینکه صنعت نشر جهان پس از بحران کرونا توانسته است در این موقعیت تازه به خودباوری رسیده و خود را بار دیگر احیا کند ابراز رضایت کردهاند. در ایران اما موسسه تازه تاسیس خانه کتاب و ادبیات که در
سال جاری مجری اعلام فراخوان و دعوت از ناشران برای شرکت در این رویداد بوده است. تا زمان تنظیم این گزارش آماری از استقبال ناشران ایرانی از این رویداد و نیز امکانسنجی حضور آنها ارائه نکرده است. با این همه بررسی اطلاعات پایگاه اینترنتی این رویداد نشان میدهد در این رویداد تنها موسسه خانه کتاب و ادبیات آن هم با نام سابق خود یعنی موسسه نمایشگاههای فرهنگی ایران و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در کنار نمایندگی فرهنگی ایران در آلمان حضور دارند و البته موسسهای به نام ایرانشناسی که دفتر آن در تهران است.
حالا این سوال مطرح است که حضور پررنگ و لعاب سالهای پیشاکرونایی ایران در این نمایشگاه چه خصوصیت و کیفیتی برای ناشران ایرانی داشته و با چه هدفی صورت پذیرفته و حتی مورد برنامهریزی دولتی قرار میگرفته است؟ و این سوال که چرا رویداد مجازی این نمایشگاه در سال جاری که بهطور طبیعی هزینه کمتر و امکانات بیشتری را برای آنها فراهم میآورد مورد استقبال آنها قرار نگرفته است؟