محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی با حضور در تحریریه جامجم از برنامههای این وزارتخانه گفت
اولویت ما ارزانسازی مسکن است
مسکن در سالهای اخیر از یک کالای مصرفی به یک کالای سرمایهای تبدیل شدهاست. پایین بودن میزان تسهیلات مسکن نسبت به قیمت خانه و کوتاه بودن مدت زمان بازپرداخت تسهیلات پرداختی از دلایل پایین بودن تقاضا برای بخش مسکن محسوب میشود. گرچه از زمان ورود محمد اسلامی به وزارت راه و شهرسازی سیاستهای این وزارتخانه علاوه بر بخش ریل و جاده به مسکن نیز توجه کرده و طرح اقدام ملی در این دوران کلید خورد. در ابتدای اعلام طرح اقدام ملی برخی کارشناسان آن را ادامه مسکن مهر دانستند، اما وزیر راه و شهرسازی این طرح را موضوعی متفاوت از مسکن مهر دانسته و معتقد است نام ملی را روی این طرح گذاشتیم تا از تفکرات سیاسی فاصله داشته باشد. وزیر راه و شهرسازی طی بازدیدی که از روزنامه جامجم داشت به صورت مفصل درباره سیاستهای این وزارتخانه در حوزه مسکن توضیح داد. همچنین اقدامات انجام شده در حوزه حمل و نقل هوایی، ریلی و جادهای از دیگر موضوعاتی بود که محمد اسلامی به آن پرداخت و توضیحاتی ارائه کرد. مشروح گفتوگوی جامجم را با وزیر راه و شهرسازی بخوانید:
طبق قانون اساسی و فلسفه وجودی وزارت راه و شهرسازی ما وظیفه داریم زیرساخت خانهدار شدن مردم را فراهم كنیم. طرحهای گوناگونی هم از ابتدای انقلاب اسلامی تاكنون برای تولید و عرضه مسكن در دولتهای مختلف انجام شده و پایداری این طرحها در همه دولتها نشان میدهد این موضوع همواره یكی از دغدغههای مسؤولان بوده است. به طور معمول طرحهای مسكن برای خانه اولیها تصویب میشود تا مردم اطمینان و اعتماد داشته باشند كه تولید و عرضه مسكن همچنان ادامه خواهد داشت. طرح اقدام ملی هم به منظور پاسخ به این هدف طراحی شده و جامعهِ هدف این طرح، افرادی هستند كه خانه ندارند. ما تلاش داریم زیرساخت خانهدار شدن آنها را فراهم كنیم. من در دو سالی كه مسؤولیت وزارت راه و شهرسازی را بهعهده داشتم در جلساتی كه با نمایندگان مجلس داشتم همواره بر این موضوع تاكید كردم كه اولویت من تكمیل مسكن مهر و طرحهای جدید در تولید و عرضه مسكن است كه طرح اقدام ملی مسكن نیز در این راستا كلید خورد. در مورد تفاوت مسكن مهر و طرح اقدام ملی هم باید بگویم هدف هر دوی این طرحها تامین مسكن جامعه هدف بوده است.
چرا نام این طرح را اقدام ملی گذاشتید؟
به این دلیل نام ملی را برای این طرح قرار دادیم كه مانعی سر راه آن نباشد و از تفكرات سیاسی دور نگه داشته شود. در كشور با توجه به نرخ رشد جمعیت و ازدواجهایی كه صورت میگیرد سالانه به 700 هزار واحد مسكونی نیاز داریم كه 300 هزار واحد توسط افراد ساخته میشود. ما در طرح اقدام ملی تولید سالانه 400 هزار واحد مسكن را هدفگذاری كردیم. البته این 700 هزار واحدی كه گفتم به غیر از تقاضای انباشتی است كه در طول سالهای گذشته ایجاد شده است. برنامه حوزه مسكن وزارت راه و شهرسازی از سال 98 كلید خورد و برنامهریزی شد تا علاوه بر تولید 400 هزار واحد مسكونی 500 هزار واحد مسكن مهر هم تكمیل و تحویل شود. یعنی ما به دنبال رفع نواقص مسكن مهر هم هستیم تا به عرضه بیشتر مسكن كمك شود. اما درباره سؤال شما كه تفاوتهای طرح مسكن مهر با اقدام ملی چیست باید بگویم در مسكن مهر دولت شروع گسترده را هدف قرار داد، اما در طرح اقدام ملی برنامه ما متقاضی محور بود. برای مثال در همین شرایط 70 هزار واحد مسكن مهر در كشور داریم كه فاقد متقاضی است. تفاوت اصلی و وجه تمایز طرح مسكن مهر با طرح اقدام ملی این است كه ما از هر زمینی استفاده نكردیم و برای این طرح از زمینهای مرغوب استفاده شدهاست. زمینهایی كه متصل به شهر و خدمات باشند را استفاده كردیم و تلاشمان این بود كه تجارب ناموفق مسكن مهر تكرار نشود. مهمترین مشكلی كه مسكن مهر داشت قرارداد با پیمانكاران با نرخ ثابت بود كه این رویه كنار گذاشته شد و مدلهای جدیدی برای مرغوبیت و دوام واحد مسكونی طراحی شد. جالب است در یكی از رسانهها میخواندم كه تعداد مسكن مهر، چهار میلیون و 300 هزار واحد اعلام شده و نوشته شده بود كه اكثر اقدامات این طرح در دولتهای نهم و دهم انجام شده و دولت یازدهم و دوازدهم در این زمینه كاری انجام نداده است یا مثلا طرح اقدام ملی باقیمانده همان طرح مسكن مهر است. من صریحا میگویم، هر چه میخواهند اسم آن را بگذارند؛ مهم این است كه قبول شود كه دولت به فكر خانهدار شدن مردم است. دشمن به دنبال ناامید كردن مردم است و برخی رسانهها مباحث غیرواقعی را تیتر اول رسانهشان میكنند كه این كارشان بازی كردن در تیم دشمن است. كل پروژه مسكن مهر دو میلیون و 200 هزار واحد بوده كه تا پایان دولت دهم 690 هزار واحد آن تحویل شده بود. مابقی آن كه اكنون از دو میلیون و 50 هزار واحد عبور كرده است امروز ساخته و تحویل شده است. دولت یازدهم و دوازدهم وارث پروژهای بودند كه برخی از آنها هفت سال معطل مانده بودند. كاری كه در پردیس به عنوان پایتخت مسكن مهر در دو سال گذشته صورت گرفته یك و نیم برابر شش سال قبل از آن است. ما منتظر دستگاههای خدماترسان بودیم، اما پس از چند سال معطلی خودمان دست به كار شدیم و ساخت اتوبان، پل، تونل، زیر گذر، تصفیهخانه آب، تاسیسات زیربنایی و روبنایی، بازارچه، پارك، كلانتری، انتقال آب شرب مناسب و بسیاری خدمات دیگر را خود وزارت راه و شهرسازی انجام داد. همه این موارد بیش از دو هزار میلیارد تومان هزینه روی دست وزارت راه و شهرسازی گذاشت. حتی در استانهایی كه مسكن مهر تحویل شده بود محیط اطراف آن خاكی بود یا مشكلات دیگری داشت ما خیابانها را آسفالت كردیم و برای رفع مشكلات اقدامات لازم را انجام دادیم. بهطور معمول پروژهای كه افتتاح میشود وزرا دیگر سراغ آن نمیروند، به این دلیل كه در كارنامه كاری آنها لحاظ نمیشود، اما ما در وزارتخانه برای اینكه مشكل مردم را حل كنیم پیگیر همه این موارد بودیم. انصافا وزارت راه و شهرسازی با مظلومیت كامل این اقدامات را انجام داد.
به موضوع قرارداد با پیمانکاران اشاره کردید. قرارداد جدیدی که با پیمانکاران منعقد کردید چه تفاوتی با قبل دارد؟
تفاوت اول اینکه برای پیشبرد و پیشرفت فیزیکی پروژهها از هر پیمانکاری استفاده نکردیم. بلکه ابتدا اهلیت آنها مورد بررسی قرار گرفت و بعد پروژه به آنها سپرده شد. برخی پیمانکاران در پیشرفت پروژه ناتوان بودند و پس از افتتاح دیگر به وظایف خود عمل نمیکردند اما برخورد وزارت راه و شهرسازی در طول دو سال گذشته با پیمانکاران به این صورت بود که ابتدا پروژه تکمیل و تحویل میشد و بعد مراسم افتتاح را برگزار میکردیم. حتی آخرین مراسمی که رئیسجمهور واحدهای مسکن مهر را افتتاح کرد چند هفته قبل از آن به متقاضیان تحویل داده بودیم. در طرح اقدام ملی به 135 هزار متقاضی زمین دادیم تا چند نفره به انتخاب خودشان اقدام به تاسیس ساختمان کنند. در واقع در این مقطع نظارت وزارتخانه بر رفتار و عملکرد پیمانکاران تا 95 درصد افزایش یافته است. طی فراخوانی اعلام کردیم کسانی که خانه خالی یا نیمهتمام دارند در طرح اقدام ملی خانههای خود را معرفی کنند و سازندگان هم از این موضوع استقبال کردند و تعداد زیادی واحد مسکونی به این طرح اضافه شد. اکنون در سراسر کشور نهضت مسکنسازی در حال انجام است. همچنین 150 هزار نفر در بانک مسکن برای دریافت تسهیلات مسکن حساب باز کردند و روزانه به تعداد تسهیلات پرداختشده برای ساخت مجتمعهای مسکونی هم افزوده میشود.
چه زمانی پرونده مسکن مهر بسته میشود؟
تا پایان امسال با همراهی و همکاری خود مردم پرونده این طرح را میبندیم. البته تعدادی از واحدهای مسکن مهر در دادگاه است که از عهده وزارت راه و شهرسازی خارج است و باید در قوه قضاییه تعیین تکلیف شود اما واحدهای فاقد مشکل تا پایان امسال تکمیل خواهند شد.
با توجه به افزایش تورم، در حال حاضر هزینه ساخت هر مترمربع خانه در طرح اقدام ملی چقدر است؟
با توجه به تورم وحشتناکی که اتفاق افتاده برنامهریزی ما را در همه بخشها بههمریخته است. تصور ما برای ساخت هر متر مربع بین 5/2 تا 5/3 میلیون تومان است که همچنان همین دامنه مد نظرمان است. برای اینکه قیمت ساخت هر متر مربع افزایش پیدا نکند از رئیسجمهوری مجوز گرفتیم تا بخشی از فولاد خارج از بورس کالا بهصورت مستقیم تحت نظارت وزارت راه و شهرسازی به سازندگان تحویل شود. همین کار را برای سیمان هم انجام دادیم که این دو محصول که بیشترین استفاده در ساختمانسازی را دارند با کمترین افزایش قیمت مواجه شوند.
ادعای مسکن مهر این بود که میخواهد طبقه فرودست جامعه را خانهدار کند. به نظرتان با این قیمتها در طرح اقدام ملی طبقه فرودست جامعه میتوانند خانهدار شوند؟
ما برای دهکهای یک و 2 جامعه با همکاری 16 نهاد، بنیاد، خیریه و سازمانهای متولی 200 هزار واحد مسکونی میسازیم که در راس آنها بنیاد مسکن قرار دارد. این 200 هزار واحد مسکونی به غیر از 400 هزار واحدی است که در طرح اقدام ملی ساخته میشود و با استطاعت مالی این دهکها همخوانی دارد. البته آمار دقیقی از تعداد افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کل کشور نداریم اما حدس میزنم تعداد افراد تحت پوشش حوالی همین 200 هزار خانوار باشد و ساخت خانه برای 200 هزار خانوار مشکل بزرگ خانوارهای کمدرآمد را حل میکند. ضمن اینکه بخش زیادی از 200 هزار واحدی که قرار است ساخته شود در بخش روستایی قرار دارد و بنیاد مسکن و بنیاد مستضعفان با تسهیلات دولتی کار خود را در این زمینه آغاز کردند که به نظر میرسد در این مقطع زمانی عدد مناسبی باشد.
شما در صحبتهایتان به مرغوبیت زمین در طرح اقدام ملی بهعنوان یکی از تفاوتها با مسکن مهر اشاره کردید. به نظرتان زمین مرغوب باعث افزایش قیمت تمامشده مسکن نمیشود؟
منظور من از زمین مرغوب این است که این زمینها به بافت شهری بسیار نزدیک است. پولی برای زمین نمیگیریم و شرایط واگذاری زمین به صورت 99 ساله است. سندی که به متقاضیان تحویل میشود اعیانی است، به این معنا که فقط صاحب ساختمان هستند و اگر مایل به دریافت سند عرصه باشند طی اقساط ده ساله میتوانند پول آن را بپردازند. ضمن اینکه جانمایی طرح اقدام ملی بهتر از مسکن مهر بود و این طرح را در جاهایی اجرا کردیم که زندگی شهری در آن جریان داشت بنابراین دلیلی برای معطلی به منظور اتصال شهر به این منطقه وجود نداشت. ما بیش از یکسال روی این موضوع برنامهریزی کردیم.
چندی پیش رئیسجمهوری اذعان کرد که دولت در زمینه مسکن کمکار بوده و به نوعی این انتقاد را پذیرفتند که در این زمینه ضعف وجود داشته است. نظر شما درباره این اظهارات و دلایل بیان آن از سوی رئیسجمهوری چیست؟
آقای رئیسجمهوری شخصا در زمینه مسکن و بافتفرسوده وقت زیادی گذاشت. وقتی از وزارت راهوشهرسازی نتیجه نگرفت طی حکمی هیاتی را زیرنظر خود در این زمینه تشکیل داد تا کار را دنبال کند؛ البته اگر در همان جلسه صحبتهای من را هم شنیده باشید من به آقای رئیسجمهوری اعلام کردم که در بافت فرسوده زمین رایگان وجود ندارد و قلمرو مردم است. هرچه مردم مشارکت بیشتری در ساختوسازها داشته باشند وضعیت بهتر میشود، اما نکته اصلی اینجاست که دستگاههای دولتی در این بخشها دارای زمین هستند و تعدادی زمین شناسایی کردیم. طی یکسال گذشته مردم 14 هزار پرونده تشکیل داده و پروانه دریافت کردند. در طرح اقدام ملی 100 هزار واحد مسکونی در بافت شهری هدفگذاری شده بود که 5000 واحد آن با معرفی شرکت بازآفرینی شهری احداث شده است. حدود 2500 میلیارد تومان نیز در بافتفرسوده برای احیای محلات هزینه کردیم که هزینه بسیار بالایی است. از سوی دیگر باید توجه داشت دیدگاه وزیر قبلی راهوشهرسازی این بود که از لحاظ ریاضی تعداد خانههای مسکونی از تعداد خانوارهای کشور بیشتر است بنابراین در دوران وزارت ایشان به این دیدگاه در وزارتخانه دامن زده شد. در این میان، نکته مهم اینجاست که سبد عرضه مسکن با استطاعت مالی جامعه هدف انطباق ندارد. در طرح اقدام ملی یک میلیون و 800 هزار نفر ثبت نام کردند، اما واجدین شرایط فقط 463 هزار نفر بودند. طبق بررسیهای انجام شده در وزارت راهوشهرسازی سالانه 400 هزار واحد مسکونی میتواند از عطش تقاضا در بازار مسکن بکاهد. به نظر میرسد رئیسجمهوری روی چالشهای مدیریت قبلی حساس و گلهمند بودند.
آقای دکتر بحثمان تا اینجا در مورد ساخت و عرضه مسکن بود. در زمینه تحریک تقاضا با توجه به متوسط قیمت مسکن در تهران که به 24 میلیون تومان رسیده چه برنامهای دارید؟
البته نباید مناطق یک و سه را در سبد آماری حساب کنید به این دلیل که تعداد معاملات در این مناطق بسیار کم است و خانههای این بخشها جزو کالاهای لوکس به حساب میآید و متوسط قیمت مسکن در تهران زیر 15 میلیون تومان است.
همین رقم 15 میلیون تومان بالا نیست؟
قبول داریم بالاست.
به بحث تحریک تقاضا بازگردیم؛ برنامهای برای این بخش دارید؟
اولویت ما در حال حاضر ساخت، تولید، عرضه و ارزانسازی مسکن است و با سیاستهای متنوعی که در این زمینه به کار گرفتیم نتایج مطلوبی تا پایان دولت دوازدهم به دست میآوریم؛ البته شورای پول و اعتبار آمادگی دارد مبلغ وام ساخت مسکن را افزایش دهد که این موضوع در صورت استطاعت مالی پرداخت خواهد شد. ما این موضوع را خیلی با احتیاط دنبال میکنیم تا منابع بانکی قفل نشود. از سوی دیگر در آخرین جلسه شورای پول و اعتبار تصویب شد که 20 هزار میلیارد تومان از سوی بانکها برای مسکن تامین مالی شود و همچنین پروژههای مشارکتی که دنبال میکنیم دهک سه تا هفت را پوشش میدهد. به این دهکها زمین مشارکتی داده میشود و پس از تائیدیههای مختلف وام ساخت به میزانی که استطاعتمالی داشته باشند پرداخت خواهد شد. واقعیت این است که ما در دهک یک و دو با افرادی مواجه هستیم که حتی توانایی بازپرداخت تسهیلات 40 میلیون تومانی را نیز ندارند. در این راستا جهت ارزانسازی با سازمانهای حمایتی در حال رایزنی هستیم تا بتوانیم از سیستمهای یارانهای برای اقشار خاص استفاده کنیم. از سوی دیگر به دنبال اجارهداری حرفهای هستیم که خانههایی را با نرخ متعادل اجاره دهیم.
پس از برجام قراردادهای خرید هواپیما با سه شركت ایتیآر، ایرباس و بوئینگ منعقد شد كه تعدادی هواپیما شركت ایتیآر و تعدادی ایرباس تحویل ایران داد. شركت بوئینگ از همان ابتدا هم به تعهدات خود عمل نكرد. این قراردادها با بازگشت تحریمهای آمریكا علیه ایران در حال حاضر چه وضعیتی دارد؟
هر سه شركت براساس دستور آمریكا قراردادهایشان با ایران را، یكطرفه تعلیق كردند. ما دو گزینه پیش رو داشتیم كه یا آن را فسخ كنیم یا تعلیق را بپذیریم. شركت ایرانایر به عنوان یكی از طرفهای قرارداد به این جمعبندی رسید كه تعلیق را ادامه دهد.
افزایش نرخ ارز هزینه شركتهای خدماتدهنده را بالا برده و ایرلاینها میخواستند قیمت بلیت را بالا ببرند كه وزارت راه با این موضوع مخالفت كرد.
40 درصد از هزینههای ایرلاینها ارزی است. طبیعی است تغییر نرخ ارز روی هزینه آنها تاثیر میگذارد. رعایت پروتكلهای بهداشتی و دستورالعملهایی كه ستاد ملی مبارزه با كرونا و سازمان بهداشت جهانی ابتدا اعلام كردند، به دلیل اینكه هوای داخل كابین هواپیما به طور مداوم در حال تصفیه است، نیازی به فاصلهگذاری اجتماعی نبود و روند به گونهای بود كه دو ردیف آخر هواپیما خالی باشد تا اگر مسافری دارای علائم بود، به انتهای هواپیما هدایت شود. این رویه ادامه پیدا كرد تا اینكه آقای دكتر نمكی، وزیر بهداشت و درمان اعلام كرد در هواپیماها نیز باید فاصلهگذاری اجتماعی انجام شود. ما هم براساس این موضوع به شركتهای ایرلاین اعلام كردیم از اول آبان 99 حداكثر ظرفیت مسافرگیری در هواپیماها 60 درصد است. در این صورت 40 درصد هواپیما باید خالی باشد و هزینه تمامشده بر 60 درصد ظرفیت سرشكن شود. انجمن شركتهای هواپیمایی لیستی را منتشر كرده بودند كه با توجه به افزایش هزینهها قیمت بلیت باید 154 درصد رشد داشته باشد. اما من صریحا به این موضوع ورود كردم و به سازمان هواپیمایی كشوری ماموریت دادم آثار و تبعات افزایش هزینهها را در بلیت هواپیما لحاظ كند و اكنون در این مسیر قرار داریم. ما حداقل و حداكثر نرخ را بررسی میكنیم و با توجه به اینكه نرخ نباید از سقف تعیینشده فراتر برود، حداقل هزینههای تحمیلشده صندلیهای خالی را برای ایرلاینها درنظر میگیریم. این اتفاق برای شركتهای ریلی هم افتاده و با توجه به اینكه هزینهها افزایش یافته، برای ادامه حیات شركتهای خدماتی باید برای آنها برنامهریزی كنیم.
از دو سال پیش كه شما وارد وزارتخانه شدید، چه اقداماتی در صنعت ریلی انجام شده و برنامه وزارت راه و شهرسازی تا پایان دولت دوازدهم در این زمینه چیست؟
صنعت ریلی جزو سیاستهای كلی نظام است كه رهبر معظم انقلاب روی آن تاكید داشتند. همچنین رئیسجمهور هر هفته پروژههای ریلی را از من پیگیری میكنند و اگر یك هفته پیگیری انجام نشود، استثنا خواهد بود. در ابتدای دولت یازدهم تعهد شده بود پنج استان به خطوط ریلی كشور متصل شود که همدان، كرمانشاه، آذربایجانغربی، گیلان و خط جدید میانه به تبریز وارد مدار شد. البته پنج استان دیگر هم تا پایان دولت دوازدهم وارد مدار خواهد شد. چابهار به زاهدان، اردبیل، چهارمحال بختیاری، كردستان و اتصال ریلی خراسانشمالی به سمت اسفراین در دست ساخت است. همچنین پروژههای یزد به فارس، كرمانشاه به ایلام، كرج به قزوین بافق به اصفهان، بافق به تربت حیدریه و شلمچه به بصره (عراق) در حال ساخت است كه البته در موارد بینالمللی منتظر تاییدیه دولتهای همسایه هستیم. قطار بینالمللی خواف به هرات در آستانه افتتاح است. در ابتدای فعالیت دولت یازدهم ده هزار كیلومتر ریل داشتیم و تا پایان دولت از 16 هزار و 500 كیلومتر عبور خواهد كرد. اقدام مهمی كه در این زمینه انجام دادیم، استفاده از ریل و لوكوموتیو و واگن تولید داخل است. اكنون در انتظار تولید انبوه سوزنهای ریل هستیم و هیچ وابستگیای در این زمینه نداریم و خودكفایی 100 درصد داریم. ما به دنبال اتصال خطوط ریلی به بخش ناوگان باری هستیم.
به عنوان یك كارشناس نه وزیر، یك نمره به عملكرد دولت در حوزه راه و شهرسازی در هفت سال گذشته بدهید.
در بحث راه و راهآهن كارهای بزرگی شده است. بزرگراههای كشور، راهآهن و آزادراه هر كدام 50 درصد رشد داشتند. كنارگذر جنوبی تهران فقط 50 درصد پیشرفت كارش برای این دو سال است. با افتتاح آزادراه شمال، مردم خیلی راحتتر از گذشته به شمال دسترسی دارند و فاز دوم آن در اواسط سال آینده تكمیل و راهاندازی خواهد شد. عبور از تونل كندوان و افتتاح بزرگترین تونل كشور به نام البرز نیز از جمله برنامههای پیش روی دولت است. حجم كاری كه صورت گرفته، در قیاس با دورههای قبل اصلا قابل مقایسه نیست. اكنون همهجای كشور كارگاههای راهسازی و جادهسازی فعال هستند و با توجه به این اقدامات نمره اعلا میدهم.
-
آمدنم به دانمارک با برنامه بود
-
خاطرهبازی با کوهنوردان امدادگر
-
رکورد شکنی تلویزیون در تلوبیون
-
اولویت ما ارزانسازی مسکن است
-
جنگ سرخــابی
-
بازگشت نظم به حوزه تنظیمگری
-
مـــرغ غریب جــزیـــره مجنــون
-
قانون مهریه، نیازمند تغییر
-
اکنون زمان سکوت نیست
-
بازگشت نظم به حوزه تنظیمگری
-
راهكارهای مقابله با اقدام فرانسه