چرا اهانت رئیس جمهوری فرانسه به پیامبر اکرم ؟ص؟ با واکنش قاطع ایرانی‌ها روبه‌رو نشده است؟
اکنون زمان سکوت نیست
اهانت به مقدسات مسلمانان در کشورهای اروپایی به‌ویژه فرانسه ادامه دارد و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با موضعگیری اخیر خود به این تحولات شدت بخشیده است. مواضع اخیر رئیس‌جمهور فرانسه پس از آن صورت گرفت که یک چچنی‌تبار با حمله به یک معلم فرانسوی، او را به قتل رساند. امانوئل مکرون به همین بهانه در مراسم بزرگداشت و ادای احترام به معلم فرانسوی که در حیاط دانشگاه سوربن برگزار شد ضمن انتقاد از واکنش‌های مسلمانان نسبت به اقدامات موهن نشریه فرانسوی شارلی‌ابدو، مدعی حاکمیت آزادی بیان در کشورش شد و تاکید کرد کاریکاتورهای اهانت‌آمیز به پیامبر اسلام (ص) باز هم منتشر خواهند شد. اشاره مکرون به اقدامات اهانت‌آمیز نشریه شارلی ابدو نسبت به مقدسات جهان اسلام و بازنشر تصویری اهانت‌آمیز در ارتباط با پیامبر اسلام (ص) است که در هفته‌های گذشته واکنش‌های زیادی را به‌همراه داشته است. مسلمانان در برابر این سخنان اهانت‌آمیز ساکت ننشستند و هشتگ «تحریم کالاهای فرانسوی» به‌دنبال اظهارات رئیس‌جمهوری فرانسه در کشورهای عربی به ترند اول تبدیل شد. همچنین این روزها خبری از برخی کشورهای مسلمان به گوش می‌رسد که کالاهای فرانسوی از بازار و فروشگاه‌های زنجیره‌ای این کشورها در حال جمع شدن است. همچنین می‌توان به مواضع شفاف و صریح و انتقادی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه نسبت به مواضع مکرون در روزهای گذشته اشاره کرد که به یکی از سوژه‌های اصلی رسانه‌های بین‌المللی تبدیل شده است. در جمهوری اسلامی ایران نیز در هفته‌های گذشته واکنش‌هایی نسبت به تحولات اخیر در فرانسه صورت گرفته است اما بخش کوچکی از این واکنش‌ها به دولت و دستگاه دیپلماسی اختصاص دارد. همین مساله انتقادهای زیادی را به‌همراه داشته است و برخی معتقدند دستگاه دیپلماسی دولت و همچنین شخص رئیس‌جمهور باید حضور فعال‌تری در مواجهه با اهانت‌های آشکار فرانسه و رئیس‌جمهور این کشور نسبت به مقدسات جهان اسلام داشته باشند.
مهم‌ترین موضع مقامات دولتی در زمینه موج هتاکی‌ها به ساحت پیامبر اعظم(ص) به توییت چند روز قبل وزیر خارجه بازمی‌گردد. محمدجواد ظریف با انتشار توییتی در صفحه شخصی خود نوشت: «مسلمانان، قربانیان اصلی «فرقه نفرت» [وهابیت] هستند؛ فرقه‌ای که رژیم‌های استعمارگر به آن قدرت بخشیدند و توسط عمال‌شان به همه جا صادر کردند. توهین به
9/1 میلیارد مسلمان- و مقدسات آنها- به‌واسطه جنایات شنیع این افراط‌گرایان، سوءاستفاده‌ای فرصت‌طلبانه از آزادی بیان است. این‌چنین اقداماتی تنها بر آتش افراط‌گرایی می‌دمد.»
پیش از این نیز سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه در واکنش به حوادث اخیر فرانسه، توهین به ارزش‌های اسلامی و عقاید مسلمانان را غیرقابل قبول و مردود دانسته بود.
دیروز هم فلوران ایدالو، کاردار موقت فرانسه در تهران (در غیاب سفیر این کشور) در اعتراض به اصرار مقامات فرانسوی به حمایت از انتشار کاریکاتورهای اهانت‌آمیز به ساحت پیامبر اکرم(ص) به وزارت خارجه احضار شد.
در جریان این دیدار، معاون مدیرکل اروپای وزارت خارجه کشورمان، ضمن محکوم کردن اقدامات غیرقابل‌قبول مقامات فرانسوی که موجب جریحه‌دار شدن احساسات میلیون‌ها مسلمان در اروپا و جهان شده است، تاکید کرد: هرگونه اهانت و بی‌احترامی به پیامبر اسلام(ص) و ارزش‌های ناب اسلام از سوی هر فرد و در هر مقامی به‌شدت محکوم و مردود است.
وی افزود: دامن زدن به اسلام‌هراسی و نفرت‌پراکنی آن‌هم به‌نام آزادی بیان که باید در خدمت مفاهمه، همدلی و همزیستی مسالمت‌آمیز میان جوامع بشری باشد، عمیقا مایه تاسف است.
معاون مدیرکل اروپای وزارت خارجه تاکید کرد: واکنش نابخردانه مقامات فرانسوی به اقدام افراط‌گرایانی که به‌نام اسلام دست به خشونت می‌زنند، تنها زمینه را برای رشد گرایشات انحرافی و فاقد سنخیت با این دین الهی را که همواره نویدبخش تسامح، عقل‌گرایی، صلح و عدالت‌طلبی است فراهم می‌کند.
با وجود چنین موضعگیری‌هایی برخی منتقدان اعتقاد دارند دولت جمهوری اسلامی ایران باید فراتر از این‌گونه مواضع و واکنش‌های تشریفاتی و کلیشه‌ای، نقش فعال‌تری در دفاع از مقدسات جهان اسلام ایفا کند چراکه جایگاه جمهوری اسلامی در جهان اسلام، واکنش‌های جدی‌تری را اقتضا می‌کند و این جایگاه در صورت انفعال دولت و اکتفا کردن به موضعگیری‌های تشریفاتی تنزل خواهد یافت و حتی این فرصت را برای برخی کشورها فراهم می‌آورد تا با سوءاستفاده از انفعال دولت کشورمان، خود را در موقعیت رهبری جهان اسلام تعریف کنند.
موضعگیری شفاف رئیس‌جمهور
یکی از مهم‌ترین انتقاداتی که در روزهای گذشته در فضای مجازی و همچنین در اظهارات فعالان سیاسی مشاهده می‌شود این است که دولت در چنین مساله مهمی که با اصول اعتقادی در جمهوری اسلامی ایران گره خورده است با مماشات برخورد می‌کند و از مواضع وزیر خارجه و مقامات دولتی این‌گونه برداشت می‌شود که قصد دارند ضمن انجام موضعگیری، شرایط را به گونه‌ای پیش ببرند که موجب گلایه‌مندی مقامات فرانسوی نشود.
در همین زمینه یکی از اولین اقداماتی که به نظر می‌رسد دولت باید در این خصوص انجام دهد این است که با انتشار بیانیه‌ای، موضع شفاف و قاطع جمهوری اسلامی ایران را نسبت به سخنان توهین‌آمیز رئیس‌جمهور فرانسه اعلام کند. از دیگر نکاتی که در این روزها مورد انتقاد کاربران فضای مجازی و فعالان سیاسی بوده این‌که رئیس‌جمهور تاکنون واکنشی نسبت به مواضع مکرون نداشته و این در حالی است که روسای قوای مقننه و قضاییه به‌صراحت در این زمینه موضعگیری کرده‌اند.
تحریم کالاهای فرانسوی
تحریم کالاهای فرانسوی یکی از مهم‌ترین ایده‌هایی است که در روزهای گذشته در سطح جهان اسلام در واکنش به اقدامات فرانسه مطرح شده است و فعالان عرب‌زبان در فضای مجازی یک کمپین گسترده علیه محصولات فرانسوی به راه انداخته و از همگان خواستند تا در دفاع از پیامبر اسلام این محصولات را تحریم کنند.
برخی فعالان سیاسی در کشورمان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم معتقدند این طرح باید در کشور ما نیز پیاده شود. زهره الهیان، نماینده مجلس در همین زمینه در توییتر با طرح این سوال کنایه‌آمیز که دستگاه دیپلماسی در ماجراهای اخیر کجای کار است، تحریم کالاهای فرانسوی را به‌عنوان یکی از اقدامات ضروری در شرایط فعلی نام برده است. رضا تقی‌پور، نماینده تهران هم طی اخطاری در جلسه دیروز مجلس گفت: لازم است دستگاه دیپلماسی کشور برخورد جدی با ناقضان حقوق بین‌الملل و دولت‌های هتاک و شیطان‌صفتان را در دستورکار قرار دهد و ملت بزرگ ایران و مجلس انقلابی تحریم کالاهای فرانسوی را دنبال کنند.
کاهش سطح روابط با فرانسه
کاهش سطح روابط یا حتی قطع روابط از دیگر اقدامات مرسومی است که در چنین مواردی از سوی کشورها انجام می‌شود.
در همین زمینه دستگاه دیپلماسی می‌تواند علاوه‌بر احضار دیپلمات فرانسوی در ایران که دیروز انجام شد با اخراج سفیر فرانسه یا فراخواندن سفیر جمهوری اسلامی ایران از پاریس، جدیت خود را در پیگیری ماجرای اهانت مقامات فرانسوی به مقدسات مسلمانان نشان دهد. البته برخی تحلیلگران سیاسی معتقد به قطع روابط با فرانسه هستند و زهره الهیان، نماینده تهران در مجلس در همین زمینه، قطع رابطه تهران با پاریس را ضروری دانسته است.
تلاش دستگاه دیپلماسی برای بسیج عمومی جهان اسلام
همچنین از وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان دستگاه دیپلماسی کشوری که موثرترین کشور در میان کشورهای اسلامی است انتظار می‌رود با شدت بخشیدن به رایزنی‌های دیپلماتیک خود، نقش مهمی در بسیج کشورهای اسلامی برای مقابله با اقدامات کشورهای اروپایی نسبت به مقدسات مسلمانان داشته باشد. در همین زمینه وزیر خارجه می‌تواند در گفت‌وگو با همتایان خود در کشورهای اسلامی، خواستار موضعگیری جدی آنها در مقابله با هتک حرمت مقامات فرانسوی به ساحت پیامبر اکرم(ص) شود. استفاده از ظرفیت‌هایی چون سازمان کنفرانس اسلامی نیز می‌تواند در همین چارچوب در نظر گرفته شود و اگرچه سازمان کنفرانس اسلامی هیچ‌گاه نتوانسته نسبت به مسائل جهان اسلام، نقش اثرگذاری داشته باشد اما همین حرکت‌های جمعی می‌تواند در نشان‌دادن حساسیت جمهوری اسلامی ایران و جهان اسلام نسبت به مقدسات، مهم باشد.
تجمعات اعتراض‌آمیز
در روزهای گذشته بسیاری از کشورهای مسلمان شاهد برگزاری تجمعات مردمی در اعتراض به اهانت به مقدسات جهان اسلام در فرانسه بوده‌اند. البته در کشور ما نیز مردم و دانشجویان قرار است امروز در مقابل سفارت فرانسه تجمع کنند. این تجمع به همت دفاتر بسیج دانشجویی در دانشگاه‌های تهران و با سخنرانی حجت‌الاسلام سرلک برگزار می‌شود. براساس اعلام برگزارکنندگان، تجمع امروز مردم و دانشجویان با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و با مداحی حاج‌امیر عباسی در خیابان نوفل لوشاتو، روبه‌روی سفارت فرانسه برگزار می‌شود.
ظرفیت‌های مغفول‌مانده مجلس
گرچه مسؤولیت اصلی در حوزه سیاست خارجی کشور با دولت و دستگاه دیپلماسی است اما سایر نهادها نیز از ظرفیت‌هایی در این حوزه برخوردارند که در مقابله با اسلام‌ستیزی بسیار کارآمد است.
یکی از این نهادها مجلس شورای اسلامی است. در روزهای گذشته محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در نطق خود در جلسه علنی مجلس نسبت به مواضع مکرون واکنش نشان داد و 240 نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم با صدور بیانیه‌ای، اظهارات رئیس‌جمهور فرانسه را محکوم کردند اما مجلس شورای اسلامی از ظرفیت دیگری هم برخوردار است که در قالب دیپلماسی پارلمانی از آن یاد می‌شود.
در دوره‌های قبلی مجلس شورای اسلامی شاهد بودیم که هرگاه مساله مهمی در ارتباط با جهان اسلام رخ می‌داد رئیس مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با روسای مجالس سایر کشورها به رایزنی درباره راه‌حل‌های مقابله با تهدیدات موجود می‌پرداخت.
اتحادیه بین‌المجالس کشورهای اسلامی، ظرفیت دیگری است که می‌توان از آن برای اتحاد نظر میان سایر کشورها درخصوص اتخاذ واکنش قاطع در برابر اقدامات اسلام‌ستیزانه استفاده کرد.
نقش‌آفرینی موثرتر حوزه‌های علمیه
معمولا در مسائل مرتبط با جهان اسلام، یکی از نهادهایی که در کشورمان نقش محوری ایفا می‌کند حوزه‌های علمیه است. در گذشته هرگاه با مواردی از جمله اقدامات اسلام‌ستیزانه در غرب روبه‌رو بودیم حوزه‌های علمیه با توجه به نفوذ خود در بدنه جامعه، حضور موثری در روشنگری نسبت به اتفاقات و خط‌دهی به جامعه در مسیر مقابله با توطئه‌ها داشتند که این نقش‌آفرینی در قالب سخنرانی‌ها و برگزاری تجمعات، نمود داشت. گرچه اکنون به‌دلیل شیوع بیماری کرونا، بخشی از این اقدامات ممکن نیست اما همچنان علما و مراجع تقلید با مواضع روشنگرانه خود می‌توانند نقش‌آفرین باشند.
البته در روزهای گذشته شاهد موضعگیری‌ها و بیانیه‌هایی در این زمینه بوده‌ایم که ازجمله آنها می‌توان به بیانیه مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه اشاره کرد.
در بخشی از این بیانیه که به امضای آیت‌ا... اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه رسیده، آمده است: حوزه‌های علمیه ضمن محکوم کردن لایحه ضداسلامی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و حمایت او از اهانت به قرآن و بزرگ‌ترین پیامبر الهی انتظار دارد که فرهیختگان، شخصیت‌ها و مسؤولان کشورهای اسلامی و دیگر ادیان آسمانی با اقدام عاجل و قاطع خویش راه را بر این آتش‌افروزان بسته و زمینه‌های ارتقای وحدت و تعامل سازنده ادیان ابراهیمی را در جهان فراهم کنند.
کاهش سطح روابط
حمیدرضا ترقی/ کارشناس مسائل بین‌الملل
اهانت به پیامبر اسلام در فرانسه برای اولین بار نیست و درگذشته نیز شاهد تکرار این‌گونه اتفاقات به نام آزادی بیان بوده‌ایم. متأسفانه سیاست دوگانه‌ای در فرانسه حاکم است که هرکسی علیه اسلام حرف می‌زند باید از آزادی بیان برخوردار باشد و برعکس اگر کسی از موضوعات دیگر مانند هولوکاست سخن بگوید، ممنوع است. بنابراین ادعای مکرون مبنی بر این‌که این اهانت‌ها ناشی از آزادی در غرب است، کاملا باطل و غیرواقعی است. اهانت به مقدس‌ترین شخصیت جهان اسلام قابل‌پذیرش و توجیه نیست، چراکه اگر این نوع اهانت‌ها باب شود، زندگی مسالمت‌آمیز ادیان در کنار هم آسیب جدی می‌بیند و این اتفاق ضد دموکراسی است. احترام به حقوق دیگران شامل احترام به مذاهب را نباید نادیده گرفت و نمی‌توان حقوق مدنی را از حقوق اعتقادی تفکیک کرد.بنابراین جمهوری اسلامی ایران که باید پیشگام و پرچمدار مقابله با این نوع اهانت‌ها باشد، نباید دراین‌ارتباط عقب‌تر از کشورهای اسلامی دیگر بماند و از کنار این مساله به‌راحتی عبور کند. در شرایط فعلی که کشورهای اسلامی در جهت تحریم کالاهای فرانسه اقدام کرده و تجمعات بزرگ انسانی برگزار می‌کنند، انتظار می‌رود ایران به‌عنوان پرچمدار و ام‌القرای جهان اسلام واکنش شدیدتری نسبت به این موضوع داشته باشد. ملت ایران انتظار دارد مقامات دولت باشهامت و شجاعت موضع محکمی در برابر فرانسه اتخاذ کنند و حتی تا قطع رابطه با فرانسه هم موضوع را پیش ببرند به این معنی که در مراحل اولیه اقداماتی ازجمله کاهش سطح روابط از سفیر به کاردار، درخواست از تشکل‌های مردم‌نهاد برای اتخاذ موضع علیه فرانسه و درنهایت قطع روابط با فرانسه می‌تواند به‌عنوان آخرین مرحله مدنظر باشد تا به‌این‌ترتیب این کشور متوجه اقدامات اشتباه خود بشود.
وزارت خارجه نباید بدون واکنش باشد
نوذر شفیعی، استاد دانشگاه
موضعگیری در مقابل اهانت به مقدسات اسلامی و حمایت فرانسه از این اقدام صرفا وظیفه دستگاه سیاست خارجی کشورمان نیست بلکه مردم و دولت در کشور ما و همچنین در سرزمین‌های اسلامی باید مواضع محکمی در این خصوص اتخاذ کنند. چراکه ممکن است وزارت خارجه ما ملاحظات خاص خود را داشته باشد و تمایل چندانی برای ایجاد چالش با دولت فرانسه نداشته باشد، زیرا معمولا دیپلمات‌ها باملاحظه عمل می‌کنند. بنابراین بین دو انتخاب قرار داریم. از یک‌سو ارزش‌های دینی و اسلامی ما از جانب فرانسه مورد اهانت قرارگرفته است که به هر شکلی باید به آن واکنش نشان داد درعین‌حال ملاحظات سیاسی نیز در چگونگی این واکنش‌ها و این‌که آیا در حد یک بیانیه دولت یا صدور بیانیه رسمی از سوی وزارت خارجه کفایت می‌کند یا خیر، وجود دارد. درهرصورت وزارت خارجه نمی‌تواند نسبت به این موضوع بدون واکنش باشد، اما نوع واکنش آن می‌تواند متفاوت باشد.
از سوی دیگر می‌توان واکنش‌های دیگری را از سوی سایر نهادها ازجمله ائمه جمعه و ستاد هماهنگی تبلیغات اسلامی شاهد باشیم که با توجه به شرایط کرونایی این‌گونه واکنش‌ها می‌تواند در چارچوب فضای مجازی صورت گیرد. در هر صورت الگوهای مختلف رفتاری وجود دارد و وزارت خارجه و دولت هم می‌توانند واکنش‌های لازم را داشته باشند.
9/1 میلیارد مسلمان- و مقدسات آنها- به‌واسطه جنایات شنیع این افراط‌گرایان، سوءاستفاده‌ای فرصت‌طلبانه از آزادی بیان است. این‌چنین اقداماتی تنها بر آتش افراط‌گرایی می‌دمد.»
پیش از این نیز سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه در واکنش به حوادث اخیر فرانسه، توهین به ارزش‌های اسلامی و عقاید مسلمانان را غیرقابل قبول و مردود دانسته بود.
دیروز هم فلوران ایدالو، کاردار موقت فرانسه در تهران (در غیاب سفیر این کشور) در اعتراض به اصرار مقامات فرانسوی به حمایت از انتشار کاریکاتورهای اهانت‌آمیز به ساحت پیامبر اکرم(ص) به وزارت خارجه احضار شد.
در جریان این دیدار، معاون مدیرکل اروپای وزارت خارجه کشورمان، ضمن محکوم کردن اقدامات غیرقابل‌قبول مقامات فرانسوی که موجب جریحه‌دار شدن احساسات میلیون‌ها مسلمان در اروپا و جهان شده است، تاکید کرد: هرگونه اهانت و بی‌احترامی به پیامبر اسلام(ص) و ارزش‌های ناب اسلام از سوی هر فرد و در هر مقامی به‌شدت محکوم و مردود است.
وی افزود: دامن زدن به اسلام‌هراسی و نفرت‌پراکنی آن‌هم به‌نام آزادی بیان که باید در خدمت مفاهمه، همدلی و همزیستی مسالمت‌آمیز میان جوامع بشری باشد، عمیقا مایه تاسف است.
معاون مدیرکل اروپای وزارت خارجه تاکید کرد: واکنش نابخردانه مقامات فرانسوی به اقدام افراط‌گرایانی که به‌نام اسلام دست به خشونت می‌زنند، تنها زمینه را برای رشد گرایشات انحرافی و فاقد سنخیت با این دین الهی را که همواره نویدبخش تسامح، عقل‌گرایی، صلح و عدالت‌طلبی است فراهم می‌کند.
با وجود چنین موضعگیری‌هایی برخی منتقدان اعتقاد دارند دولت جمهوری اسلامی ایران باید فراتر از این‌گونه مواضع و واکنش‌های تشریفاتی و کلیشه‌ای، نقش فعال‌تری در دفاع از مقدسات جهان اسلام ایفا کند چراکه جایگاه جمهوری اسلامی در جهان اسلام، واکنش‌های جدی‌تری را اقتضا می‌کند و این جایگاه در صورت انفعال دولت و اکتفا کردن به موضعگیری‌های تشریفاتی تنزل خواهد یافت و حتی این فرصت را برای برخی کشورها فراهم می‌آورد تا با سوءاستفاده از انفعال دولت کشورمان، خود را در موقعیت رهبری جهان اسلام تعریف کنند.
موضعگیری شفاف رئیس‌جمهور
یکی از مهم‌ترین انتقاداتی که در روزهای گذشته در فضای مجازی و همچنین در اظهارات فعالان سیاسی مشاهده می‌شود این است که دولت در چنین مساله مهمی که با اصول اعتقادی در جمهوری اسلامی ایران گره خورده است با مماشات برخورد می‌کند و از مواضع وزیر خارجه و مقامات دولتی این‌گونه برداشت می‌شود که قصد دارند ضمن انجام موضعگیری، شرایط را به گونه‌ای پیش ببرند که موجب گلایه‌مندی مقامات فرانسوی نشود.
در همین زمینه یکی از اولین اقداماتی که به نظر می‌رسد دولت باید در این خصوص انجام دهد این است که با انتشار بیانیه‌ای، موضع شفاف و قاطع جمهوری اسلامی ایران را نسبت به سخنان توهین‌آمیز رئیس‌جمهور فرانسه اعلام کند. از دیگر نکاتی که در این روزها مورد انتقاد کاربران فضای مجازی و فعالان سیاسی بوده این‌که رئیس‌جمهور تاکنون واکنشی نسبت به مواضع مکرون نداشته و این در حالی است که روسای قوای مقننه و قضاییه به‌صراحت در این زمینه موضعگیری کرده‌اند.
تحریم کالاهای فرانسوی
تحریم کالاهای فرانسوی یکی از مهم‌ترین ایده‌هایی است که در روزهای گذشته در سطح جهان اسلام در واکنش به اقدامات فرانسه مطرح شده است و فعالان عرب‌زبان در فضای مجازی یک کمپین گسترده علیه محصولات فرانسوی به راه انداخته و از همگان خواستند تا در دفاع از پیامبر اسلام این محصولات را تحریم کنند.
برخی فعالان سیاسی در کشورمان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم معتقدند این طرح باید در کشور ما نیز پیاده شود. زهره الهیان، نماینده مجلس در همین زمینه در توییتر با طرح این سوال کنایه‌آمیز که دستگاه دیپلماسی در ماجراهای اخیر کجای کار است، تحریم کالاهای فرانسوی را به‌عنوان یکی از اقدامات ضروری در شرایط فعلی نام برده است. رضا تقی‌پور، نماینده تهران هم طی اخطاری در جلسه دیروز مجلس گفت: لازم است دستگاه دیپلماسی کشور برخورد جدی با ناقضان حقوق بین‌الملل و دولت‌های هتاک و شیطان‌صفتان را در دستورکار قرار دهد و ملت بزرگ ایران و مجلس انقلابی تحریم کالاهای فرانسوی را دنبال کنند.
کاهش سطح روابط با فرانسه
کاهش سطح روابط یا حتی قطع روابط از دیگر اقدامات مرسومی است که در چنین مواردی از سوی کشورها انجام می‌شود.
در همین زمینه دستگاه دیپلماسی می‌تواند علاوه‌بر احضار دیپلمات فرانسوی در ایران که دیروز انجام شد با اخراج سفیر فرانسه یا فراخواندن سفیر جمهوری اسلامی ایران از پاریس، جدیت خود را در پیگیری ماجرای اهانت مقامات فرانسوی به مقدسات مسلمانان نشان دهد. البته برخی تحلیلگران سیاسی معتقد به قطع روابط با فرانسه هستند و زهره الهیان، نماینده تهران در مجلس در همین زمینه، قطع رابطه تهران با پاریس را ضروری دانسته است.
تلاش دستگاه دیپلماسی برای بسیج عمومی جهان اسلام
همچنین از وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان دستگاه دیپلماسی کشوری که موثرترین کشور در میان کشورهای اسلامی است انتظار می‌رود با شدت بخشیدن به رایزنی‌های دیپلماتیک خود، نقش مهمی در بسیج کشورهای اسلامی برای مقابله با اقدامات کشورهای اروپایی نسبت به مقدسات مسلمانان داشته باشد. در همین زمینه وزیر خارجه می‌تواند در گفت‌وگو با همتایان خود در کشورهای اسلامی، خواستار موضعگیری جدی آنها در مقابله با هتک حرمت مقامات فرانسوی به ساحت پیامبر اکرم(ص) شود. استفاده از ظرفیت‌هایی چون سازمان کنفرانس اسلامی نیز می‌تواند در همین چارچوب در نظر گرفته شود و اگرچه سازمان کنفرانس اسلامی هیچ‌گاه نتوانسته نسبت به مسائل جهان اسلام، نقش اثرگذاری داشته باشد اما همین حرکت‌های جمعی می‌تواند در نشان‌دادن حساسیت جمهوری اسلامی ایران و جهان اسلام نسبت به مقدسات، مهم باشد.
تجمعات اعتراض‌آمیز
در روزهای گذشته بسیاری از کشورهای مسلمان شاهد برگزاری تجمعات مردمی در اعتراض به اهانت به مقدسات جهان اسلام در فرانسه بوده‌اند. البته در کشور ما نیز مردم و دانشجویان قرار است امروز در مقابل سفارت فرانسه تجمع کنند. این تجمع به همت دفاتر بسیج دانشجویی در دانشگاه‌های تهران و با سخنرانی حجت‌الاسلام سرلک برگزار می‌شود. براساس اعلام برگزارکنندگان، تجمع امروز مردم و دانشجویان با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و با مداحی حاج‌امیر عباسی در خیابان نوفل لوشاتو، روبه‌روی سفارت فرانسه برگزار می‌شود.
ظرفیت‌های مغفول‌مانده مجلس
گرچه مسؤولیت اصلی در حوزه سیاست خارجی کشور با دولت و دستگاه دیپلماسی است اما سایر نهادها نیز از ظرفیت‌هایی در این حوزه برخوردارند که در مقابله با اسلام‌ستیزی بسیار کارآمد است.
یکی از این نهادها مجلس شورای اسلامی است. در روزهای گذشته محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در نطق خود در جلسه علنی مجلس نسبت به مواضع مکرون واکنش نشان داد و 240 نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم با صدور بیانیه‌ای، اظهارات رئیس‌جمهور فرانسه را محکوم کردند اما مجلس شورای اسلامی از ظرفیت دیگری هم برخوردار است که در قالب دیپلماسی پارلمانی از آن یاد می‌شود.
در دوره‌های قبلی مجلس شورای اسلامی شاهد بودیم که هرگاه مساله مهمی در ارتباط با جهان اسلام رخ می‌داد رئیس مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با روسای مجالس سایر کشورها به رایزنی درباره راه‌حل‌های مقابله با تهدیدات موجود می‌پرداخت.
اتحادیه بین‌المجالس کشورهای اسلامی، ظرفیت دیگری است که می‌توان از آن برای اتحاد نظر میان سایر کشورها درخصوص اتخاذ واکنش قاطع در برابر اقدامات اسلام‌ستیزانه استفاده کرد.
نقش‌آفرینی موثرتر حوزه‌های علمیه
معمولا در مسائل مرتبط با جهان اسلام، یکی از نهادهایی که در کشورمان نقش محوری ایفا می‌کند حوزه‌های علمیه است. در گذشته هرگاه با مواردی از جمله اقدامات اسلام‌ستیزانه در غرب روبه‌رو بودیم حوزه‌های علمیه با توجه به نفوذ خود در بدنه جامعه، حضور موثری در روشنگری نسبت به اتفاقات و خط‌دهی به جامعه در مسیر مقابله با توطئه‌ها داشتند که این نقش‌آفرینی در قالب سخنرانی‌ها و برگزاری تجمعات، نمود داشت. گرچه اکنون به‌دلیل شیوع بیماری کرونا، بخشی از این اقدامات ممکن نیست اما همچنان علما و مراجع تقلید با مواضع روشنگرانه خود می‌توانند نقش‌آفرین باشند.
البته در روزهای گذشته شاهد موضعگیری‌ها و بیانیه‌هایی در این زمینه بوده‌ایم که ازجمله آنها می‌توان به بیانیه مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه اشاره کرد.
در بخشی از این بیانیه که به امضای آیت‌ا... اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه رسیده، آمده است: حوزه‌های علمیه ضمن محکوم کردن لایحه ضداسلامی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و حمایت او از اهانت به قرآن و بزرگ‌ترین پیامبر الهی انتظار دارد که فرهیختگان، شخصیت‌ها و مسؤولان کشورهای اسلامی و دیگر ادیان آسمانی با اقدام عاجل و قاطع خویش راه را بر این آتش‌افروزان بسته و زمینه‌های ارتقای وحدت و تعامل سازنده ادیان ابراهیمی را در جهان فراهم کنند.
کاهش سطح روابط
حمیدرضا ترقی/ کارشناس مسائل بین‌الملل
اهانت به پیامبر اسلام در فرانسه برای اولین بار نیست و درگذشته نیز شاهد تکرار این‌گونه اتفاقات به نام آزادی بیان بوده‌ایم. متأسفانه سیاست دوگانه‌ای در فرانسه حاکم است که هرکسی علیه اسلام حرف می‌زند باید از آزادی بیان برخوردار باشد و برعکس اگر کسی از موضوعات دیگر مانند هولوکاست سخن بگوید، ممنوع است. بنابراین ادعای مکرون مبنی بر این‌که این اهانت‌ها ناشی از آزادی در غرب است، کاملا باطل و غیرواقعی است. اهانت به مقدس‌ترین شخصیت جهان اسلام قابل‌پذیرش و توجیه نیست، چراکه اگر این نوع اهانت‌ها باب شود، زندگی مسالمت‌آمیز ادیان در کنار هم آسیب جدی می‌بیند و این اتفاق ضد دموکراسی است. احترام به حقوق دیگران شامل احترام به مذاهب را نباید نادیده گرفت و نمی‌توان حقوق مدنی را از حقوق اعتقادی تفکیک کرد.بنابراین جمهوری اسلامی ایران که باید پیشگام و پرچمدار مقابله با این نوع اهانت‌ها باشد، نباید دراین‌ارتباط عقب‌تر از کشورهای اسلامی دیگر بماند و از کنار این مساله به‌راحتی عبور کند. در شرایط فعلی که کشورهای اسلامی در جهت تحریم کالاهای فرانسه اقدام کرده و تجمعات بزرگ انسانی برگزار می‌کنند، انتظار می‌رود ایران به‌عنوان پرچمدار و ام‌القرای جهان اسلام واکنش شدیدتری نسبت به این موضوع داشته باشد. ملت ایران انتظار دارد مقامات دولت باشهامت و شجاعت موضع محکمی در برابر فرانسه اتخاذ کنند و حتی تا قطع رابطه با فرانسه هم موضوع را پیش ببرند به این معنی که در مراحل اولیه اقداماتی ازجمله کاهش سطح روابط از سفیر به کاردار، درخواست از تشکل‌های مردم‌نهاد برای اتخاذ موضع علیه فرانسه و درنهایت قطع روابط با فرانسه می‌تواند به‌عنوان آخرین مرحله مدنظر باشد تا به‌این‌ترتیب این کشور متوجه اقدامات اشتباه خود بشود.
وزارت خارجه نباید بدون واکنش باشد
نوذر شفیعی، استاد دانشگاه
موضعگیری در مقابل اهانت به مقدسات اسلامی و حمایت فرانسه از این اقدام صرفا وظیفه دستگاه سیاست خارجی کشورمان نیست بلکه مردم و دولت در کشور ما و همچنین در سرزمین‌های اسلامی باید مواضع محکمی در این خصوص اتخاذ کنند. چراکه ممکن است وزارت خارجه ما ملاحظات خاص خود را داشته باشد و تمایل چندانی برای ایجاد چالش با دولت فرانسه نداشته باشد، زیرا معمولا دیپلمات‌ها باملاحظه عمل می‌کنند. بنابراین بین دو انتخاب قرار داریم. از یک‌سو ارزش‌های دینی و اسلامی ما از جانب فرانسه مورد اهانت قرارگرفته است که به هر شکلی باید به آن واکنش نشان داد درعین‌حال ملاحظات سیاسی نیز در چگونگی این واکنش‌ها و این‌که آیا در حد یک بیانیه دولت یا صدور بیانیه رسمی از سوی وزارت خارجه کفایت می‌کند یا خیر، وجود دارد. درهرصورت وزارت خارجه نمی‌تواند نسبت به این موضوع بدون واکنش باشد، اما نوع واکنش آن می‌تواند متفاوت باشد.
از سوی دیگر می‌توان واکنش‌های دیگری را از سوی سایر نهادها ازجمله ائمه جمعه و ستاد هماهنگی تبلیغات اسلامی شاهد باشیم که با توجه به شرایط کرونایی این‌گونه واکنش‌ها می‌تواند در چارچوب فضای مجازی صورت گیرد. در هر صورت الگوهای مختلف رفتاری وجود دارد و وزارت خارجه و دولت هم می‌توانند واکنش‌های لازم را داشته باشند.
ضمیمه تپش
تیتر خبرها
-
آمدنم به دانمارک با برنامه بود
-
خاطرهبازی با کوهنوردان امدادگر
-
رکورد شکنی تلویزیون در تلوبیون
-
اولویت ما ارزانسازی مسکن است
-
جنگ سرخــابی
-
بازگشت نظم به حوزه تنظیمگری
-
مـــرغ غریب جــزیـــره مجنــون
-
قانون مهریه، نیازمند تغییر
-
اکنون زمان سکوت نیست
-
بازگشت نظم به حوزه تنظیمگری
-
راهكارهای مقابله با اقدام فرانسه
