رقابت بانکها در 2 دهه گذشته باعث شده تا تعداد شعب به صورت قارچگونهای افزایش یابد
بانکهای ایران ۴ برابر چین است!
هفته جاری بود که عبدالناصر همتی، رئیسکل بانک مرکزی اعلام کرد بانک انصار بهعنوان آخرین بانک نظامی در بانک سپه ادغام شد. این اولینبار نیست که بانکها در ایران منحل یا ادغام میشوند. پیش از پیروزی انقلاب حدود 26بانک و 14 مؤسسه و صندوق مالی و اعتباری در کشور فعالیت میکردند که مالکیت برخی از آنها صددرصد خارجی بود اما پس از انقلاب اسلامی به منظور ارائه خدمات متمرکز و البته وضعیت نابسامان برخی از این بانکها، تعدادی از آنها منحل و برخی با یکدیگر ادغام شدند. در نهایت تعداد شش بانک بزرگ و سه بانک تخصصی پس از ادغام به فعالیت خود ادامه دادند، اما این رویه تا سال 75 ادامه داشت و بعد از آن سال در مسیر دیگری قرار گرفت. اعطای مجوز به بانکهای خصوصی و افتتاح شعبه جدید برای بانکهای دولتی باعث شد تا بانکها بهجای ارائه خدمت به مردم در یک رقابت ناسالم قرار بگیرند. افزایش تعداد شعب و متراکم بودن آنها در برخی مناطق خاص باعث شد تا علاوه بر رقابت برای جذب منابع، پایه پولی افزایش یابد که نتیجه آن رشد نقدینگی و تورم بوده است. از اینرو جامجم در این باره گزارشی تهیه کرده و به بررسی دلایل این موضوع پرداخته است.
با این تفاسیر، ایران برای رسیدن به متوسط جهانی بر اساس آمارهای اعلام شده تعداد شعبات بانکی به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال، باید تعداد شعبات بانکی خود را به 8868 شعبه برساند که به عبارتی دیگر مستلزم حذف 11 هزار و 730 شعبه بانکی در کشور است. طبق آمارها، ایران برای رسیدن به متوسط تعداد شعبات بانکی منطقه منا (MENA) به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال، باید تعداد شعبات بانکی خود را به 10429 شعبه برساند که به عبارتی دیگر مستلزم حذف 10 هزار و 169 شعبه بانکی در کشور است. طبق آمارها، ایران برای رسیدن به متوسط تعداد شعبات بانکی به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال، در کشورهای با درآمد بالاتر از متوسط، باید تعداد شعبات بانکی خود را به 10 هزار و 713 شعبه برساند که به عبارتی دیگر مستلزم حذف 9هزار و 885 شعبه بانکی در کشور است. با این حال برخی کارشناسان معتقدند تعداد شعب بانکی در ایران زیاد نیست اما برخی بانکها در طول یکدهه گذشته به منظور صرفهجویی در هزینههای جاری خود اقدام به کاهش تعداد شعبه و باجه خدماتی خود کردهاند. یکی از دلایل کاهش تعداد شعبه گسترش بانکداری الکترونیک است. اکنون برای کسی جابهجایی پول از طریق تلفنهمراه غریبه نیست و افراد برای انجام این کار خود را به روز کردهاند.
شروع مشکلات
بهاءالدین حسینیهاشمی، کارشناس بانکی به جامجم گفت: ادغام بانکهای نظامی در بانک سپه که تجربه ارائه خدمات به نهادهای نظامی مانند ارتش را داشته کار مناسبی بود. اتفاقی که البته از سالهای گذشته مطرح بود و در نهایت این عملیات طی دو سال به پایان رسید.
وی افزود: زمانی که دستگاههای مختلف دارای بانک یا موسسه مالی و اعتباری میشوند از مسؤولیت اصلیشان فاصله میگیرند که هزینههای جاری ممکن است منجر به رقابتهای ناسالم شود. ادغام بانکها با هم از نظر نیروی انسانی، شعبه و تجهیزات صرفهجویی را بهدنبال دارد و از مبالغی که باید در بانک بلوکه شود نیز جلوگیری خواهد شد که این کار دست بانک را برای ارائه خدمت بیشتر باز نگه میدارد.
مدیرعامل اسبق بانک صادرات با بیان اینکه مسؤولیت اصلی بانکها ایجاد منابع برای واگذاری در قالب تسهیلات به مردم است، تصریح کرد: بانکهای نظامی که در بانک سپه ادغام شدند ورشکسته نبودند اما برخی از آنها وضعیت مالی مناسبی نداشتند. زمانی میتوان یک بانک را ورشکسته نامید که میزان بدهی آنها از میزان دارایی و منابعشان بیشتر باشد.
این کارشناس بانکی با تاکید بر اینکه بانک سپه اکنون منابع خوبی برای ارائه تسهیلات در اختیار دارد، توضیح داد: چندی پیش شاهد بودم که شعب بانک مهر اقتصاد، بانک انصار، بانک قوامین و بانک سپه در یک خیابان قرار دارند در حالی که حالا و با ادغام صورت گرفته بهترین ساختمان موجود در آن خیابان برای کاربری شعبه به کار گرفته شده و ساختمان بقیه شعبات فروخته خواهد شد.
حسینیهاشمی در پاسخ به پرسش خبرنگار ما مبنی بر اینکه آیا تعداد شعب بانکی در ایران زیاد نیست، گفت: یک زمانی بانک ملی و صادرات هرکدام دارای 4500 شعبه در کشور بودند و بعید است تعداد شعب بانک سپه از این فراتر برود. در مورد پرسش شما باید بگویم تعداد بانکها در کشور زیاد است اما تعداد شعب خیر و مشکل دقیقا از جایی شروع شد که بانکهای خصوصی فعالیت خود را در این زمینه آغاز کردند.
مدیرعامل اسبق بانک صادرات تاکید کرد: متاسفانه اکثر شعب بانکها در مراکز استانها خصوصا در تهران متراکم شدند و در مناطق دیگر پراکندگی وجود دارد. بانکها باید در مسیر توسعه باشند اما با حضور بانکهای خصوصی در کشور رقابتی ناسالم ایجاد شد و توزیع جغرافیایی بههم ریخت. به طوریکه بانکهای خصوصی در نزدیکی بهترین شعب بانکهای دولتی شعبه تاسیس کردند و توازن جغرافیایی را برهم زدند. از سوی دیگر به دلیل اینکه در ابتدای فعالیت، بانکهای خصوصی این اختیار را داشتند که 3درصد بیشتر از بانکهای دولتی سود سپرده پرداخت و سود تسهیلات دریافت کنند همین موضوع به دلیلی برای ایجاد یک رقابت ناسالم در کشور تبدیل شد.
وی گفت: قبل از انقلاب اسلامی حوالی خیابان انقلاب، کریمخان و ایرانشهر تراکم شعبات بانکی وجود داشت که حتی بعد از انقلاب اسلامی هم این مشکل حل نشد. پیش از انقلاب اسلامی حدود 40 بانک و صندوقهای پسانداز و شرکتهای سرمایهگذاری فعالیت داشتند که پس از پیروزی انقلاب با ادغام و انحلال به شش بانک بزرگ و سه بانک تخصصی کاهش یافت. اما از دهه 80 به بعد با ظهور بانکها و موسساتمالی و اعتباری خصوصی بهجای قرار گرفتن در مسیر توسعه منافع سهامداران را مدنظر قرار دادند.
به گفته این کارشناس بانکی، زیاد بودن تعداد شعب بانک منجر به خلق پول نمیشود بلکه رقابتهای ناسالم است که منجر به بروز چنین مشکلاتی خواهد شد. به این صورت که در رقابت شکل گرفته برای جذب سرمایه بین بانکها هزینه تمام شده پول بالا رفته و از آنجا که بانک مرکزی در گذشته نظارت خوبی نداشت برخی بانکها اضافه برداشت داشتند که این موضوع منجر به رشد پایه پولی، افزایش نقدینگی و افزایش تورم شده است.
نتیجه ادغام درست
فرشاد حیدری، معاون سابق نظارت بانک مرکزی درباره فلسفه وجودی شعبات بانکی، آنها را موجب گسترش خدمات بانکی و فراهم کردن دسترسی آحاد مردم به این خدمات دانسته و به خبرنگار جامجم گفت: برای ایجاد هر شعبه به ساختمان، تجهیزات، کارمند و مواردی از این قبیل نیاز است که بانکها برای تامین هر بخش باید هزینههایی را پرداخت کنند. در طول سالهای گذشته برای افزایش تعداد مشتریان نظام بانکی جز افزایش تعداد شعب راهی برای ارائه خدمات وجود نداشت اما با توجه به گسترش بانکداری الکترونیک و تغییر ریل بانکی از مسیر سنتی به سمت دیجیتال این امکان فراهم شده که نه تنها رشد تعداد شعب متوقف شود بلکه بانکها تصمیم بگیرند بهمنظور کاهش هزینههای خود از تعداد شعبات نیز بکاهند.
حیدری افزود: در حال حاضر بانکداری بر بستر اینترنت رشد زیادی داشته و در کشورهای دیگر نیز با توجه به گسترش ابزارهای الکترونیکی، بانکها، بسیاری از خدمات خود را با شعب كمتر یا بدون شعبه ارائه میکنند.
حیدری با بیان اینکه بانکها دیگر نیازی به افزایش تعداد شعبه ندارند، تصریح کرد: این ادعا که گفته میشود تعداد بانکها و شعب بانکی در ایران زیاد است ادعای درستی نیست. حدود 22هزار شعبه فعال در سطح کشور وجود دارد که این تعداد شعبه برای جمعیت 85 میلیون نفری کشور زیاد نیست و آنچه ایراد دارد عدم تناسب توزیع شعب در سطح كشور است.
وی به اقتصادهای نزدیک به ایران و کشورهای همتراز اشاره کرد و افزود: تعداد شعب به جمعیت کشور زیاد نیست اما از نظر توزیع جغرافیایی مشکل وجود دارد. در مراکز شهری خصوصا تهران تعداد شعب بانکها متراکم و در برخی مناطق حضورشان کمرنگتر است.
معاون سابق نظارت بانک مرکزی تاکید کرد: کل شعب کشور نسبت به جمعیت مناسب است اما با گسترش خدمات الکترونیکی، بانکها این امکان را دارند که از تعداد شعباتشان کاسته شود. وی به موضوع ادغام بانکهای نظامی اشاره کرد و گفت: بانکها باید بر اساس قوانین، مقررات و استانداردها فعالیت کنند ولی ممكن است در برخی موارد بانكها با ضوابط درست كار نكنند و سلامت و ثبات مالی خود را از دست بدهند از اینرو باید برای حفظ حیات خود مجموعهای از اقدامات را انجام دهند كه یكی از آنها ادغام با یك بانک سالم است .
به گفته وی، بانکها باید از سلامت و ثبات مالی برخوردار باشند، یكی از راههای حفظ و افزایش سلامت بانكها دو مقوله ادغام و اكتساب است. ادغام و اكتساب میتواند كاهش هزینه و صرفهجوییهایی را به دنبال داشته باشد.
-
مخاطبها کمی عجول شدهاند
-
داستان سرقتهای سفارشی
-
هلالاحمر آماده خرید واکسن کرونا
-
بیسازمانی در سازمان لیگ
-
رشد 200درصدی پروندههای احتکار
-
قورباغهات را قورت بده یا ممنوعهنمایی در روز روشن
-
سینما به دسته دوم صعود میکند؟
-
مجلس آماده برای حل مشکلات دولت است
-
بانکهای ایران ۴ برابر چین است!
-
به نام پرستاران
-
چرا آمریکا از جامعهالمصطفی ؟ص؟ کینه دارد؟
-
رسانه کارا ؛ حلقه گمشده همدلی تهران - کابل