جراحی لاپاراسكوپی در چه صورت موفقیتآمیز خواهد بود؟
جراحی باز یا لاپاراسكوپی؟
لاپاراسكوپی نقطه تلاقی علم پزشكی و مهندسی پزشكی است كه به دلیل داشتن كمترین عوارض، چند سالی است در ایران با سرعت شتابزدهای رو به پیشرفت است و متخصصان زیادی در سطح كشور مشغول جراحیهای لگنی و شكمی بهخصوص بیماریهای زنان به این روش هستند. اما نوظهور بودن این روش جراحی و گاهی موفقیتآمیز نبودن آن موجب بروز باورهای نادرست و سلب اعتماد برخی بیماران شده است. اهمیت موضوع ما را بر آن داشت برای اصلاح باورهای غلط در مورد لاپاراسكوپی با دكتر حسین آصفجاه، متخصص و جراح زنان، زایمان و نازایی، فلوشیپ و مدرس لاپاراسكوپی و هیستروسكوپی پیشرفته و مخترع چند ابزار لاپاراسكوپی ثبت و تولید شده در سال 1386 گفتوگویی انجام دهیم.
لاپاراسكوپی از دو كلمه «لاپارا» به معنی شكم و «اسكوپی» به معنی دیدن تشكیل شده و از شاخههای علم آندوسكوپی به معنی مشاهده داخل بدن است. از دیرباز مهمترین دغدغه پرشكان برای تشخیص قطعی بیماریها مشاهده اعضای داخل بدن بود. در همین خصوص بوعلی سینا با كمك ابزارهای سادهای چون لوله، آینه و نور شمع اقدام به معاینه اعضای توخالی بدن بیماران میكرد كه بهتدریج با اختراع لامپ، فیبر نوری و ویدئو ابزار تحقق علم آندوسكوپی و سپس لاپاراسكوپی مهیا شد.
دیگر از درد عمل نترسید
با توجه به اینكه بیشترین ترمینالهای انتقالدهنده عصبی بدن زیر پوست
قرار دارد، هر قدر اندازه برش جراحی كوچكتر باشد بیمار درد كمتری را تحمل خواهد كرد. در روش لاپاراسكوپی جراح با یك برش چند
میلی متری در ناف دوربینریزی را همراه با تزریق گاز دی اکسید کربن جهت دید بهتر وارد محفظه شكمی میكند و با ایجاد دو برش كوچك دیگر روی شكم، لولههایی با قطر چند میلیمتر جاگذاری تا از آن طریق ابزارهای مختلف همچون پنس، سوزنگیر، لوله شستوشو و... را وارد و سپس از طریق مشاهده مانیتور اقدام به عمل جراحی میكند.
تهاجم كمتر، عوارض كمتر
با توجه به اینكه در اين روش، برش جراحی كوچك و دستكاریهای پزشكی كمتر است خونریزی، درد، عفونت، چسبندگی، زمان بستری، دوران نقاهت، جای زخم، ترشحات بیمار همچنین تماس خون با پزشك به كمترین میزان كاهش مییابد . به همین دلیل لاپاراسكوپی در دنیا به عنوان یك روش كم تهاجمی مطرح است.
تجربه و مهارت، حرف اول را میزند
شاید برخی بیماران با دانستن مزایای لاپاراسكوپی آن را مطمئنترین تكنیك برای درمان بیماریها بدانند، اما به گفته دكتر آصفجاه، صحیح است که این جراحی برای بیمار مزیتهای بسیار دارد، ولی به دلیل استفاده از ابزار و تجهیزات، بدون دخالت مستقیم دست و لمس نشدن بافت و توده، این نوع جراحی دشواریهای خاصی دارد كه متخصص مربوط علاوه بر گذراندن دورههای لاپاراسكوپی باید لزوما مدت زمان زیادی را برای كسب مهارت و تجربه كافی صرف كند. همچنین مجهز بودن بیمارستان به ابزارهای متنوع و پیشرفته لاپاراسكوپی و تشخیص مناسب بودن این روش جراحی برای بیمار و نوع بیماریاش از لازمههای موفقیتآمیز بودن لاپاراسكوپی است.
عود بیماری و باز شدن بخیهها
گفته میشود برداشتن كامل ضایعه و بخیه مناسب در روش لاپاراسكوپی اغلب با شكست مواجه میشود. این پزشك متخصص میگوید احتمال بروز چنین مشكلاتی در جراحی باز هم وجود دارد البته چون لاپاراسكوپی روشی دشوارتر است اگر جراح در بخیه زدن و برداشتن توده به خصوص فیبرومها و آندومتریوز پیشرفته مهارت و تجربه لازم را كسب كرده باشد، جای نگرانی نیست.
ریسك آسیب به اعضا
برخی بر این باورند كه برای رساندن ابزارهای جراحی به عضو درگیر احتمال پارگی و آسیب اعضای مجاور وجود دارد در صورتی كه در لاپاراسكوپی ده تا 15 برابر بزرگنمایی اعضا داریم و در مقایسه با روش جراحی باز، ریسك بروز چنین مشكلاتی بسیار كمتر است.
خطر آمبولی ریه چطور؟
برای هر بیماری كه برای جراحی باز یا بسته بیهوش میشود، خطر لخته شدن خون در ساق پا، لگن و در نهایت آمبولی ریه وجود دارد و هر چه مهارت متخصص كمتر و زمان جراحی طولانیتر باشد این ریسك بیشتر میشود. خطر بروز آمبولی ریه پس از لاپاروسكوپی، یك در هزار است و اگر متخصص تجربه و مهارت كافی داشته باشد با كوتاه كردن مدت زمان جراحی، استفاده از جوراب واریس برای بیمار و تزریق داروهایی برای پیشگیری از این عارضه، مشكلی پیش نخواهد آمد.
خطرات گاز پر كننده شكم چیست؟
دی اکسید کربن گازی است كه در روش لاپاراسكوپی جهت مشاهده بهتر اعضا در محفظه شكم تزریق و پس از جراحی قسمتی از طریق لوله ساكشن و مابقی از طریق تنفس تخلیه میشود. بروز درد در گردن، شانهها و عضلات تنفسی پس از به هوش آمدن بیمار ناشی از این گاز بوده و طبیعی و بیخطر است و زود رفع میشود. البته این گاز میتواند برای بیماران با اختلالات قلبی و ریوی خطرناك باشد به همین دلیل چنین مبتلایانی گزينههای مناسب این جراحی نیستند.
اقدامات پیش و پس از لاپاراسكوپی
آمادگی برای انجام عمل لاپاراسكوپی تقریبا مشابه جراحی باز است.
به توصیه دكتر آصفجاه تمام بیمارانی كه به عمل جراحی روی شكم و لگن نياز دارند بهخصوص خانمهای مجرد و كسانی كه قصد بارداری در آینده دارند پیش از اقدام به جراحی حتما با یك متخصص متبحر و باتجربه لاپاراسكوپی مشورت كنند تا در صورت امكان برای به حداقل رسیدن چسبندگی و نازایی احتمالی به روش لاپاراسكوپی اقدام شود.
دیگر از درد عمل نترسید
با توجه به اینكه بیشترین ترمینالهای انتقالدهنده عصبی بدن زیر پوست
قرار دارد، هر قدر اندازه برش جراحی كوچكتر باشد بیمار درد كمتری را تحمل خواهد كرد. در روش لاپاراسكوپی جراح با یك برش چند
میلی متری در ناف دوربینریزی را همراه با تزریق گاز دی اکسید کربن جهت دید بهتر وارد محفظه شكمی میكند و با ایجاد دو برش كوچك دیگر روی شكم، لولههایی با قطر چند میلیمتر جاگذاری تا از آن طریق ابزارهای مختلف همچون پنس، سوزنگیر، لوله شستوشو و... را وارد و سپس از طریق مشاهده مانیتور اقدام به عمل جراحی میكند.
تهاجم كمتر، عوارض كمتر
با توجه به اینكه در اين روش، برش جراحی كوچك و دستكاریهای پزشكی كمتر است خونریزی، درد، عفونت، چسبندگی، زمان بستری، دوران نقاهت، جای زخم، ترشحات بیمار همچنین تماس خون با پزشك به كمترین میزان كاهش مییابد . به همین دلیل لاپاراسكوپی در دنیا به عنوان یك روش كم تهاجمی مطرح است.
تجربه و مهارت، حرف اول را میزند
شاید برخی بیماران با دانستن مزایای لاپاراسكوپی آن را مطمئنترین تكنیك برای درمان بیماریها بدانند، اما به گفته دكتر آصفجاه، صحیح است که این جراحی برای بیمار مزیتهای بسیار دارد، ولی به دلیل استفاده از ابزار و تجهیزات، بدون دخالت مستقیم دست و لمس نشدن بافت و توده، این نوع جراحی دشواریهای خاصی دارد كه متخصص مربوط علاوه بر گذراندن دورههای لاپاراسكوپی باید لزوما مدت زمان زیادی را برای كسب مهارت و تجربه كافی صرف كند. همچنین مجهز بودن بیمارستان به ابزارهای متنوع و پیشرفته لاپاراسكوپی و تشخیص مناسب بودن این روش جراحی برای بیمار و نوع بیماریاش از لازمههای موفقیتآمیز بودن لاپاراسكوپی است.
عود بیماری و باز شدن بخیهها
گفته میشود برداشتن كامل ضایعه و بخیه مناسب در روش لاپاراسكوپی اغلب با شكست مواجه میشود. این پزشك متخصص میگوید احتمال بروز چنین مشكلاتی در جراحی باز هم وجود دارد البته چون لاپاراسكوپی روشی دشوارتر است اگر جراح در بخیه زدن و برداشتن توده به خصوص فیبرومها و آندومتریوز پیشرفته مهارت و تجربه لازم را كسب كرده باشد، جای نگرانی نیست.
ریسك آسیب به اعضا
برخی بر این باورند كه برای رساندن ابزارهای جراحی به عضو درگیر احتمال پارگی و آسیب اعضای مجاور وجود دارد در صورتی كه در لاپاراسكوپی ده تا 15 برابر بزرگنمایی اعضا داریم و در مقایسه با روش جراحی باز، ریسك بروز چنین مشكلاتی بسیار كمتر است.
خطر آمبولی ریه چطور؟
برای هر بیماری كه برای جراحی باز یا بسته بیهوش میشود، خطر لخته شدن خون در ساق پا، لگن و در نهایت آمبولی ریه وجود دارد و هر چه مهارت متخصص كمتر و زمان جراحی طولانیتر باشد این ریسك بیشتر میشود. خطر بروز آمبولی ریه پس از لاپاروسكوپی، یك در هزار است و اگر متخصص تجربه و مهارت كافی داشته باشد با كوتاه كردن مدت زمان جراحی، استفاده از جوراب واریس برای بیمار و تزریق داروهایی برای پیشگیری از این عارضه، مشكلی پیش نخواهد آمد.
خطرات گاز پر كننده شكم چیست؟
دی اکسید کربن گازی است كه در روش لاپاراسكوپی جهت مشاهده بهتر اعضا در محفظه شكم تزریق و پس از جراحی قسمتی از طریق لوله ساكشن و مابقی از طریق تنفس تخلیه میشود. بروز درد در گردن، شانهها و عضلات تنفسی پس از به هوش آمدن بیمار ناشی از این گاز بوده و طبیعی و بیخطر است و زود رفع میشود. البته این گاز میتواند برای بیماران با اختلالات قلبی و ریوی خطرناك باشد به همین دلیل چنین مبتلایانی گزينههای مناسب این جراحی نیستند.
اقدامات پیش و پس از لاپاراسكوپی
آمادگی برای انجام عمل لاپاراسكوپی تقریبا مشابه جراحی باز است.
به توصیه دكتر آصفجاه تمام بیمارانی كه به عمل جراحی روی شكم و لگن نياز دارند بهخصوص خانمهای مجرد و كسانی كه قصد بارداری در آینده دارند پیش از اقدام به جراحی حتما با یك متخصص متبحر و باتجربه لاپاراسكوپی مشورت كنند تا در صورت امكان برای به حداقل رسیدن چسبندگی و نازایی احتمالی به روش لاپاراسكوپی اقدام شود.