خواب عمرانی

درحالی چیزی بیش از 700هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام در کشور وجود دارد که تامین اعتبار این پروژه‌ها ارتباطی به تحریم‌ها ندارد

خواب عمرانی

بررسی بودجه سال‌های گذشته نشان می‌دهد سهم بودجه‌های عمرانی از مجموع بودجه دولت همواره روندی نزولی داشته است، به طوری که سهم عمده‌ای از منابع بودجه عمومی صرف هزینه‌‌های جاری می‌شود. طرح‌های عمرانی که در لایحه بودجه به نام طرح تملک دارایی‌هایی سرمایه‌ای نیز شناخته می‌شود به سرمایه‌گذاری دولت در حوزه زیرساخت‌ها مربوط است موضوعی که نشان می‌دهد کاهش بودجه عمرانی در سال‌های اخیر منجر به کاهش سرمایه‌گذاری دولت در حوزه اقتصاد شده است. کل اعتبارات طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ معادل ۱۰۴ هزار میلیارد تومان است که سهم این اعتبارات نسبت به مصارف عمومی دولت عددی حدود ۱۲ درصد را نشان می‌دهد. عددی که در سال گذشته چیزی حدود 15 درصد بوده است. البته بر اساس اطلاعات خبرنگار جام‌جم، تاکنون چیزی کمتر از 10 درصد بودجه عمرانی مصوب در سال جاری محقق شده است. این موضوع نشان می‌دهد سهم عمده‌ای از منابع بودجه عمومی دولت صرف هزینه‌های جاری شده و سهم اعتبارات عمرانی روندی کاهشی داشته است. این در حالی است که افزایش بودجه‌های عمرانی می‌تواند منجر به رشد اقتصادی در کشور شود. ضمن این‌که پیشرفت آن نیز ارتباطی با شرایط تحریمی کشور ندارد. جام‌جم درباره کاهش سهم بودجه‌های عمرانی و میزان پروژه‌های نیمه‌تمام موجود در کشور گزارشی تهیه کرده که جزئیات آن را در ادامه می‌خوانید.

بودجه‌ریزی در ایران به گفته کارشناسان دارای ایراداتی است. ایراداتی که باعث شده همچنان نتوانیم بودجه عملیاتی را به مرحله اجرا بگذاریم. بودجه عملیاتی یعنی آنچه در بودجه آمده به صورت کامل محقق شده و برای تمام هزینه‌های صورت گرفته طرح‌های مشخصی وجود داشته باشد. بودجه عمرانی نیز از این خلف وعده‌ها مستثنا نیستند. در سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۸ به‌طور میانگین حدود ۶۶ درصد از اعتبارات عمرانی تحقق‌یافته است. این در حالی است که درصد تحقق اعتبارات هزینه‌ای به‌طور متوسط ۹۳ درصد بوده است. اما از سال ۹۲ و با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، به تدریج سهم بودجه‌های عمرانی از کل مصارف عمومی دولت کاهش یافت. سهم ۱۲ درصدی بودجه عمرانی از کل مصارف عمومی دولت، پایین‌ترین نسبت در میان دولت‌های اخیر محسوب می‌شود و نشان‌دهنده بی‌توجهی دولت به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی کشور است. پروژه‌هایی که قطعا با راه‌اندازی و رسیدن به بهره‌برداری بازدهی خواهند داشت و می‌توانند نقش مهمی در ایجاد اشتغال و افزایش رشد اقتصادی داشته باشد.
آنطور که کارشناسان می‌گویند پس از برجام برخی منابع کشور آزاد و از قبَل آن پول قابل توجهی در اختیار دولت قرار گرفت اما این موضوع باعث شد هزینه‌های جاری در کشور افزایش یابد. بررسی لایحه بودجه سال آینده نیز نشان می‌دهد هزینه‌های جاری رشد چشمگیری داشته اما بودجه عمرانی که می‌تواند تاثیرات مثبتی در اقتصاد داشته باشد روند کاهشی را تجربه کرده است. کوتاهی در پرداخت بودجه‌های عمرانی در چند سال گذشته تجربه‌های تلخی را برای اقتصاد ایران به همراه داشته است. از خاموشی و قطعی برق در چند تابستان متوالی گرفته تا آبگرفتگی، سیل و مواردی از این قبیل در شهرهای مختلف را می‌توان از تبعات بی‌توجهی به پروژه‌های عمرانی دانست. این در حالی است که بر اساس برآوردهای موجود چیزی حدود 700 هزار میلیارد تومان پروژه نیمه‌تمام در سراسر کشور وجود دارد پروژه‌هایی که به‌دلیل نیمه‌کاره بودن عملا سرمایه‌های کشور را به سرمایه‌هایی راکد تبدیل کرده‌اند پروژه‌هایی که گاهی دارای پیشرفت‌های 80 تا 90 درصدی بوده و با تخصیص منابع عمدتا ریالی به آنها کشور می‌تواند شاهد یک رشد و بالندگی در حوزه اقتصادی باشد. سردار سعید محمد فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء روز گذشته در جمع خبرنگاران درباره پروژه‌های نیمه‌تمام در کشور گفت: از ابتدای امسال پروژه‌های زیادی را در چارچوب «جهش» افتتاح کردیم تا خرداد ۱۴۰۰ نیز با سازمان برنامه و بودجه توافق کردیم در‌صورت تامین منابع مالی حدود ۳۶ پروژه را تکمیل و تحویل دهیم. سردار محمد در خصوص ۷۰۰ هزار پروژه نیمه‌تمام در کشور و توان اجرای پروژه‌ها توسط قرارگاه خاتم در‌صورت  تامین اعتبار پروژه‌ها معتقد است: هزینه‌های زیادی برای پروژه‌های نیمه‌تمام شده اما مردم نمی‌توانند از بهره آنها  استفاده کنند در حالی که پروژه‌های نیمه‌تمام عموما پیشرفت فیزیکی ۷۰ الی ۹۰‌درصدی دارند. سردار محمد در خصوص رقم ریالی مورد نیاز برای اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام گفت: به قیمت روز حدود ۳۵۰‌هزار میلیارد تومان پروژه قابلیت تکمیل و بهره‌برداری دارد و تا سال آینده می‌توان آنها را بهره‌برداری کرد.



   1500میلیارد تومان در کما   
نفلین سینیت ماده معدنی کم‌نظیری است که در کشورهای معدودی وجود دارد و تنها ذخیره اکتشافی آن در ایران هم متعلق به شهر سراب در شرق استان آذربایجان شرقی است. در سال 1383 پروژه احداث کارخانه نفلین سینیت سراب پس از چهار سال اقدامات اولیه در زمینی به مساحت 510 هکتار در نزدیکی روستاهای سراب آغاز شد. بهره‌برداری از این پروژه می‌تواند مانع خروج سالانه یک‌میلیارد دلار ارزی شود که برای واردات پودر آلومینیا هزینه می‌شود. پروژه‌ای که هنوز بعد از گذشت 16 سال از کلنگ‌زنی به بهره‌برداری نرسیده است. با این‌که در این مدت، هزینه زیادی صرف این پروژه شده است و قراردادهایی نیز با کشورهای ارمنستان، آلمان و چین منعقد شده اما این پروژه عظیم و راهبردی تا به امروز به بهره‌برداری نرسیده است. این در حالی است که وزیر صمت وقت در مهر ماه 1396 قول داده بود در عرض سه ماه وضعیت این کارخانه مشخص شود. بعد از سال‌ها رکود اما در سال 1398 رئیس‌جمهوری دستور آغاز عملیات اجرایی این پروژه را صادر کرد. در حال حاضر سالانه 5/3میلیارد تن آلومینیا وارد ایران می‌شود.
تاکنون 1500 میلیارد تومان برای تامین زیرساخت‌های کارخانه نفلین سینیت سراب هزینه شده است و اجرای این طرح همواره در بودجه‌های سالیانه مطرح بود. در شهریور با تفاهم‌نامه‌ای در این طرح ۱۳۷میلیون یورو و ۱۷۰۰میلیارد تومان سرمایه‌گذاری توسط ایمیدرو با پیمانکاری قرارگاه خاتم‌الانبیا به امضا رسید.



   پروژه‌ای که باید 7سال پیش تمام‌ می‌شد   
 یکی از پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمام شهر اصفهان پروژه مرکز همایش‌های بین‌المللی امام خامنه‌ای(سران) است که سال۱۳۹۰ به واسطه برگزاری اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد و براساس مصوبه دولت آغاز شد که ابتدا مقرر شد ۱۰۰میلیارد تومان اعتبار توسط دولت به این پروژه تزریق و بقیه مبلغ مورد نیاز توسط شهرداری اصفهان پرداخت شود و پروژه ظرف دوسال مورد بهره‌برداری قرار گیرد. تا دوسال قبل، شهرداری اصفهان به دلیل بدهی‌های زیاد به پیمانکاران شاهد رکود پروژه بود، اما در دوره جدید مدیریت شهری اصفهان سعی کرد با عزم جدی برای اتمام پروژه تمام بدهی‌های پیمانکاران را پرداخت کند. برای احداث این پروژه تاکنون ۲۰۶میلیارد تومان هزینه شده و بیش از 300میلیارد تومان دیگر نیز برای تکمیل آن نیاز به اعتبارات دارد که پیرو مکاتبات صورت گرفته دستور پرداخت ۱۲۵میلیارد تومان اعتبار توسط دولت صادر شده اما هنوز رقم و ریالی پرداخت نشده است. باتوجه به این‌که سالانه نزدیک به ۵۰۰نشست بین‌المللی، فنی و تخصصی در کشور و عموما حجم بیشتر آن در تهران برگزار می‌شود. این مجموعه عظیم و مدرن مرکز همایش‌های بین‌المللی در اصفهان می‌تواند بار بسیار سنگینی را از روی دوش تهران بردارد و علاوه بر چرخش اقتصادی و اشتغال‌زایی در عرصه بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشد.



   پروژه‌ای معطل 80میلیارد تومان   
مدیرکل ورزش و جوانان استان یزد گفت: پروژه پیست بین‌المللی دوچرخه‌سواری استان یزد با قابلیت استفاده از ۱۲رشته ورزشی از سال ۱۳۸۵شروع به کار کرده است۰ مسعود شریعتی درگفت‌وگو با خبرنگارجام‌جم در یزد بیان کرد: برای تکمیل این پروژه ۸۰میلیارد تومان اعتبار نیاز است و  با تکمیل آن برای بیش از ۲۵نفر مستقیم اشتغال‌زایی می‌شود. شریعتی تصریح کرد: برآورد نهایی این پروژه ملی از اعتبارات سازمان ورزش و جوانان بوده است.



   تاخیرهای هزینه‌زا   
 یکی از پروژه‌های نیمه‌تمام، تصفیه‌خانه فاضلاب مرکز استان مازندران است که مدول اول آن به بهره‌برداری رسید و مدول دوم آن با اعتباری 70میلیارد تومانی چندسالی است در دست اجراست.  عبداللهی، مدیرکل آبفای استان در این زمینه به خبرنگار جام‌جم گفت: این فاز 23هزار و440 مترمکعب ظرفیت دارد و به‌رغم این‌که اعتبار اولیه این پروژه 70میلیارد تعیین شد اما به دلیل زمان بردن و گرانی‌ها، به 100میلیارد رسید و تلاش داریم تا 22بهمن به بهره‌برداری برسد. وی درخصوص توقف کانال‌کشی‌های داخل شهر نیز گفت: این بخش کار به شهرداری ساری برمی‌گردد، البته تا امروز بخشی از این کانال‌ها به تصفیه‌خانه رسیده و برنامه ما این است که فاضلاب شهری مرکز استان به این تصفیه‌خانه هدایت شود.



   راه‌آهن نیازمند 2400 میلیارد تومان است   
با گذشت حدود 10 سال از کلنگ‌زنی پروژه خط ریلی دورود-خرم‌آباد و با پیشرفت فیزیکی حدود 40 درصدی به‌دلیل نبود اعتبار، تعطیل شده است. سیدموسی خادمی، استاندار لرستان در ابتدای بهمن ماه سال گذشته در جریان بازدید از پروژه راه‌آهن دورود-خرم‌آباد اظهار کرد: راه‌آهن دورود-خرم‌آباد از پروژه‌های مهم و کلیدی استان است. این پروژه خط ریلی از سوی وزارت راه مورد توجه است و در استان هم پیگیری‌هایی می‌شود که متاسفانه این پروژه مهم که نقش کلیدی در استان دارد پیشرفت فیزیکی لاک‌پشتی دارد.
خادمی بیان کرد: در بخش پیوست بودجه هم اعتبار پروژه افزایش یافته است، این اعتبار معمولا برای کارهای تملک اراضی بیشتر استفاده می‌شود و اعتبار این بخش برای سال آینده ۴۵ میلیارد افزایش یافته است؛ همچنین از طریق ماده ۵۶ که تامین از طریق سیستم بانکی است نیز پیگیری لازم را می‌کنیم. شاهین اسد فامیان، مدیرکل ساخت و توسعه راه‌آهن منطقه یک کشور در پاسخ به سؤالی مبنی‌بر این‌که بنا بود این طرح در شهریور ۹۸ به بهره‌برداری برسد، ولی تاکنون عملی نشده، افزود: با توجه به بزرگی و اندازه این محور، نمی‌توان افق زمانی مشخصی را به صورت دقیق برای اجرایی‌شدن آن مشخص کرد.
گودرز، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان نیز با اشاره به توقف روند پروژه راه‌آهن دورود به خرم‌آباد به خبرنگار جام‌جم گفت: تاکنون برای این طرح حدود ۳۰۰ میلیون تومان از اعتبارات فروش سهام شرکت فولاد تامین و هزینه شده است.
وی گفت: برای تکمیل این پروژه بالغ ۲۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است که قول دادند ۱۷۰ میلیارد آن در سال جاری به وسیله اوراق مشارکت اختصاص یابد.
این پروژه 114 کیلومتر است. عملیات اجرایی این پروژه در سال 1390 شروع شده و براساس برنامه زمان‌بندی این پروژه در بهمن 98 باید مورد بهره‌برداری قرار گیرد.



   قطاری که از سال 89 در انتظار است   
پروژه قطار شهری کرمانشاه در سال 89 کلید خورده است و برنامه‌ریزی بر این اساس صورت گرفته که کل پروژه تا سال 1401 و فاز اول آن سال 1400 به بهره‌برداری برسد. قرار بود از فاز اول این پروژه که مسیر (بلوار طاق‌بستان تا میدان آزادی) را شامل می‌شود در صورت تامین اعتبار تا پایان سال 1400 بهره‌برداری گردد. در سال 89 برای کل پروژه 1200میلیارد تومان اعتبار برآورد شد که با توجه به افزایش قیمت‌ها و هنگام‌سازی پروژه در این هشت سال، در آخرین به‌روزرسانی سال 99 برای اتمام کل پروژه اعتباری حدود 4500 میلیارد تومان لازم است. تاکنون نسبت به پیشرفت پروژه فقط مبلغ 280میلیارد تومان محقق شده که برای بهره‌برداری از فاز اول تا پایان 1400 مبلغ 1350میلیارد تومان اعتبار لازم است. از این مجموع هنوز 450میلیارد محقق شده است. تا سال آینده باید حدود900میلیارد تومان اعتبار مربوط محقق شود که سهم دولت 450 و سهم شهرداری هم 450میلیارد تومان است تا 1400 باید این بودجه تامین و سهم پیمانکاران و مشاوران پرداخت شود.