گفت‌و گو با هنرمند «توبافی» كه این هنر را در قائنات احیا وبرای مردمش اشتغالزایی کرد
احیای هنری مرده و صادراتش به آن‌سوی
پیش از آن‌كه صنعت نساجی در كشور پا بگیرد و طاقه‌طاقه پارچه‌های تولید شده در كارخانه‌های پارچه بافی داخلی و بیشتر خارجی، راهی بازار شود، پارچه‌های مورد نیاز برای دوخت لباس و سایر منسوجات، به‌صورت دستی بافته می‌شد؛ با برپا كردن یك دار و بستن چله؛ پس از آن، كار دستان هنرمند زنان و مردانی بود كه تارها و پودها را در هم می‌تنیدند و نخ‌های ابریشمی، پنبه‌ای و پشمی را به بافته‌های زیبا بدل می‌كردند. دارها و چله‌ها و گلوله‌های رنگی نخ‌ها اما در نهایت از خانه‌ها و كارگاه‌ها جمع شد و دستگاه‌های غول‌پیكر و نخراشیده جای آنها را گرفت؛ ماشین‌آلاتی كه بی‌خستگی و پشت سر هم رج می‌زدند و روزانه هزاران هزار متر پارچه می‌بافتند و این‌گونه شد كه قواره‌های رنگارنگ و متنوع پارچه‌های تولید شده در نساجی‌های صنعتی، بزازی‌ها را پر كرد و در خانه‌ها دیگر خبری از دسبافته‌های ساده نبود. اما درست پیش از زمانی كه هنرهای سنتی به كلی از خاطرها محو شود، با فروكش كردن تب و تاب محصولات صنعتی و مدرن در جوامع، صنایع‌دستی به یكباره مورد توجه قرار گرفت و ارزشی دوباره یافت. در همین راستا، سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری كشور هم با جلب همكاری پیشكسوتان صنایع دستی، برای احیای هنرهای سنتی وارد میدان شد و در این میان هنر بافت پارچه در خراسان جنوبی را هم از نظر دور نداشت. به این ترتیب، دارهای «توبافی» بار دیگر در خانه‌ها بر پا و محصولات بافته شده توسط نسل جدید هنرمندان پارچه باف، راهی بازار شد؛ هنرمندانی كه تا پیش از آن، وصف توبافی را تنها از مادربزرگانشان شنیده بودند؛ درست مثل انسیه جانی، توباف 34 ساله اهل قائنات.
زعفران ایرانی در پارچه ایرانی
انسیه برای گذران اوقات فراغت خود به كلاس‌های هنری برگزار شده در سازمان میراث فرهنگی می‌رفت كه از تصمیم این نهاد برای احیای این هنر مطلع شد؛ پس چند جلسه‌ای را در كلاس‌های آموزشی شركت كرد، كلیات پارچه بافی را آموخت و به دنبال آن بساط بافت پارچه را در خانه علم كرد. با علاقه كار می‌كرد و همانطور كه به قول خودش با این هنر سر‌و‌كله می‌زد تا زیروبمش را بیاموزد، جزئیات و ظرافت‌های كار را هم از مادربزرگش یاد می‌گرفت؛ تا به امروز كه او را به عنوان یكی از بهتریـــــــن بافنده‌هـــــــــــــای پارچه ســـــــــنتی خراسان‌جنوبی می‌شناسند و از بافته‌های او برای بسته‌بندی زعفران صادراتی به اسپانیا استفاده می‌شود. به گفته انسیه، یك ماه مانده تا همكاریش با صادركننده خریدار پارچه‌هایش یك ساله شود و او در همین مدت، 400 متر پارچه بافته است. پارچه‌های دست بافته او همچنین برای دوخت لباس‌های تابستانه و زمستانه و بیشتر از همه لباس نوزاد مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ چرا كه الیاف این پارچه‌ها از پنبه و طبیعی است و به همین خاطر برای كودكان مناسب است. البته این هنرمند هنوز خریداری برای تولیدكنندگان عمده لباس پیدا نكرده و عمده محصولاتش را در بازارهای محلی و همچنین نمایشگاه‌ها عرضه می‌كند؛ نمایشگاه‌هایی كه به اظهار خود او، گاهی حتی خرج رفت و آمد و كرایه غرفه را هم برنمی‌گرداند.
انسیه می‌گوید، ای‌كاش متولیان صنایع‌دستی كشور، زمینه عرضه محصولات ما را در بازارهای داخلی و خارجی فراهم می‌كردند، گرچه در عین حال از اقدام سازنده سازمان میراث فرهنگی در تشكیل كلاس‌های بازاریابی و فروش، همزمان با برگزاری یكی از نمایشگاه‌های صنایع دستی در زنجان هم یاد و تاكید می‌كند كه این دوره به او و دیگر افراد شركت كننده، در شناخت بازار و نحوه حضور در آن بسیار كمك كرده است.
انسیه با تمام مشغله‌كاری، مادر سه فرزند است و علاوه بر این‌كه در روز حداقل شش‌ساعت را به توبافی اختصاص می‌دهد، كلاس‌های آموزشی‌اش را هم برگزار می‌كند و در یك سال موفق به دریافت دو نشان ملی در بافت حوله شده است. او كارش را فوق‌العاده دوست دارد و از این‌كه توانسته این هنر سنتی را در شهر و روستای زادگاهش احیا كند بسیار خرسند است.
كارآفرینی و ایجاد بازار فروش
برای اهالی روستا
این هنرمند اهل خراسان‌جنوبی، توبافی را در روستای زادگاهش كه از توابع شهرستان قائنات است نیز احیا كرده و به این ترتیب حالا زنان روستا با بافت پارچه می‌توانند استقلال مالی داشته باشند. او چله كشی كارها را خود انجام داده و به همراه مواد اولیه، كار را به همكاران خود در روستا تحویل می‌دهد. علاوه بر این، دیگر تولیدات خانگی پارچه‌بافان قائنات را هم از كسانی كه خودشان نتوانسته‌اند برای كارهایشان بازار پیدا كنند، می‌خرد و در نمایشگاه‌هایی كه دعوت می‌شود، عرضه می‌كند.
